Rode kaart voor het transfersysteem in voetbal

Scriptie

NeymarDe prijzen die voetbalclubs betalen om spelers van andere ploegen te kopen, de transfersommen, swingen de pan uit. Bovendien schenden ze verschillende bepalingen uit het Europees en nationaal recht. Niels Verborgh, ex-student rechten (VUB) en sportmanagement (Vives) zocht uit waarom. 

222 miljoen euro. Zoveel betaalde de Franse voetbalclub PSG recent aan FC Barcelona voor de Braziliaanse voetbalvirtuoos. Het was meteen de duurste transferprijs ooit. Maar mag dit juridisch wel? Niels Verborgh wijdde er zijn scriptie aan. Verborgh: “Steeds vaker duiken er wetenschappelijke studies op die concluderen dat het transfersysteem in de huidige context illegaal is.”

Goedkoop
Binnen de EU is het vrij verkeer van werknemers een fundamenteel beginsel. De torenhoge transfersommen ondermijnen dit echter. Verborgh: “Als een club een te hoge transfersom op een speler kleeft, beperkt dit voor de speler namelijk de mogelijkheid om een andere club te zoeken. Niet elke potentiële nieuwe werkgever kan zo’n hoge transfervergoedingen betalen.” De Europese Commissie heeft dan ook enkele jaren geleden al gewaarschuwd voor die opgedreven transfersommen. Zo hypothekeren te hoge transfersommen bovendien het eerlijk competitieverloop aangezien alleen de rijkste ploegen zoveel geld op tafel kunnen leggen.

Dicht bij huis vinden illegale praktijken plaats met betrekking tot de transfers van jeugdspelers

Ook het door de internationale voetbalfederatie FIFA uitgevaardigde verbod op Third Party Ownership (TPO) is bedenkelijk in het licht van het Europees recht. Meer specifiek als het gaat over het vrij verkeer van kapitaal. “Een TPO is een constructie waarbij een derde partij investeert in de economische rechten van voetbalspelers, met als doel een aandeel te krijgen in de toekomstige transfersom. Deze derde partij kan bijvoorbeeld een bedrijf zijn. Voor financieel minder slagkrachtige clubs kan TPO een middel zijn om vrij goedkoop spelers binnen te halen”, aldus Verborgh. Op die manier kunnen ze concurreren met rijkere clubs. Volgens FIFA waren er echter te veel nadelen aan TPO verbonden en daarom legde FIFA een TPO-verbod op. Zij noemen TPO een vorm van ‘moderne slavernij’ omdat de club niet alleen deels zeggenschap over de toekomst van de speler verliest maar ook inkomsten bij de verkoop van de speler. 

Minderjarigen
FIFA wil jeugdspelers beschermen door internationale transfers onder de 18 jaar te verbieden. Helaas zijn er soepele uitzonderingen die de deur naar misbruik wagenwijd openzetten. Verborgh: “De eerste uitzondering bijvoorbeeld stelt dat een transfer voor minderjarigen mogelijk is als de ouders van jonge voetbalspelers verhuizen voor een reden die niet gelinkt is aan voetbal. Als de ouders een job vinden in het buitenland, is een transfer mogelijk. Uiteraard kunnen clubs hierop inspelen. Ze kunnen de ouders een job aanbieden in het buitenland, zodat de talentvolle jongere ook naar de club van dat land zou komen.”

FIFA heeft wel veel inspanningen gedaan om jonge spelers te beschermen, toch vinden er nog steeds verwerpelijke praktijken plaats die niet door de FIFA-regels worden omvat. In Afrika bijvoorbeeld zijn er malafide trainers en makelaars die jongeren en hun families oplichten. Zo beloven zij om van de minderjarige een stervoetballer te maken in Europa. Als zulke spelers al effectief in Europa belanden, verblijven ze er vaak illegaal en in schrijnende omstandigheden. 

Maar ook dichtbij huis vinden er volgens Verborgh illegale praktijken plaats met betrekking tot de transfers van jeugdspelers. “Hierbij kan in de eerste plaats worden gedacht aan de sterkmakingsconstructie die door diverse clubs wordt gehanteerd. Dit is een verbintenis waarbij de ene persoon aan de andere partij belooft ervoor te zorgen dat een derde iets zal doen, geven of laten. In dit geval zijn het de ouders die aan de club beloven dat hun soms nog maar twaalfjarig kind een profcontract bij hen zal tekenen. Dit is strijdig met enkele basisprincipes uit het Belgisch arbeidsrecht.”

De duurste voetbaltransfersChampions League
“Het transfersysteem staat ook op gespannen voet met het Europees mededingingsrecht. Dit komt enerzijds omdat de concurrentie tussen voetbalclubs door dit systeem gebrekkig is. Anderzijds omdat FIFA eenzijdig een groot deel van de rechten die profvoetballers toekomen kan dicteren door middel van haar regelgevende macht. 

De transferregels missen hun doel: FIFA wou een transfersysteem dat zorgde voor een financieel en competitief evenwicht, maar in de praktijk faalt men om dit doel te bereiken. De transfermarkt werkt een gesloten systeem van topclubs in de hand: kleinere clubs kunnen het loon van betere spelers op zich wel betalen, maar het aanwerven wordt onmogelijk door de onrealistisch hoge transfersommen. Het transfersysteem zorgt dus voor een competitief onevenwicht: clubs die het meeste kunnen spenderen zullen in de regel vaker winnen. Dit uit zich in een sportieve dominantie van een select kransje kapitaalkrachtige ploegen, zowel op nationaal als op Europees niveau. In verschillende landen zijn het dan ook vaak dezelfde clubs die kampioen worden. Ook de Champions League wordt gedomineerd door een beperkt aantal Europese topclubs. Gelukkig is er nog af en toe eens een occasionele uitschieter die het goed doet. Dan denken we aan bijvoorbeeld Leicester FC dat in 2016 de Engelse Premier League won,” aldus Verborgh.

Afschaffing
Verborgh gelooft dat het voetbal nood heeft aan een fundamentele heroriëntering. “Er zou meer oog moeten zijn voor een betere vrijheidsregeling voor spelers. Ook een betere verdeling van het spelerstalent en meer transparantie bij de overgang van spelers is wenselijk. Amerika kende vroeger een systeem dat gelijkaardig was aan het Europese transfersysteem. Hierin hadden clubs verregaande eigendomsrechten op spelers. Zowat alle theoretische en empirische studies tonen aan dat de afschaffing van het transfersysteem de Amerikaanse professionele sport ten goede is gekomen. Het is aannemelijk dat het afschaffen van het FIFA-transfersysteem vergelijkbare effecten zou kunnen hebben."

 

 

 


Dit artikel verscheen in de Vlaamse ScriptieKrant. De thesis van Niels Verborgh, winnaar van de Vlaamse Scriptieprijs 2017, werd ook nog belicht in onder andere Metro, De Morgen, Sporza en De Tijd.

Meer weten? Raadpleeg de integrale thesis in onze scriptiebank.

Deze scriptie werd geschreven onder begeleiding van Prof. Dr. Tony Joris.

Lees hier de scriptie.

Share this on: