Het theaterstuk, mezelf en mijn thuis! Op zoek naar de waarde van een dramaproject in Huize Godschalck voor de jongere in relatie met zijn omgeving

Eva Musseley
Persbericht

Het theaterstuk, mezelf en mijn thuis! Op zoek naar de waarde van een dramaproject in Huize Godschalck voor de jongere in relatie met zijn omgeving

“Stap erin, kom uit je kot, toon jezelf!”

 

“Nee, ze acteert niet, het is echt”, zei een vrouw tegen haar man. Ze zaten op de eerste rij van de stadsschouwburg, luisterend naar de ijzersterke monoloog van de 16-jarige Sarith. Pakkend en broos, maar tegelijk stevig en herkenbaar. Sarith is gekwetst. Samen met vijftien andere jongeren nam ze deel aan de theaterproductie SAP. Er werd op zoek gegaan naar hun innerlijke drijfveer, hun vruchten-‘SAP’. Het was een erg emotioneel stuk dat de zoektocht van jongeren naar hun eigen ‘ik’, naar hun roots blootlegde.

 

SAP was de vijfde productie van Tejater ’91, het pedagogisch dramaproject van begeleidingstehuis Huize Godtschalck te Loker (Heuvelland). Binnen de Bijzondere Jeugdbijstand is Tejater ’91 niet alleen een buitenbeentje, maar ook een pionier. Ondertussen werken ze al naar hun achtste productie toe.

 

Huize Godtschalck zorgt als residentiële instelling voor de opvang en begeleiding van maximum 51 sociaal-gekwetste kinderen en jongeren van 0 tot 18 jaar. Ze verkeren in een complexe, problematische opvoedingssituatie. Concreet betekent dit dat zij zich in een situatie bevinden van verwaarlozing, mishandeling, seksueel misbruik, verwenning, drug- of alcoholmisbruik,… Deze jongeren kampen met zoveel negatieve gevoelens en ervaringen. Ze lijden onder verworpenheid, onbegrip, fysieke en psychische kwetsuren, verlies en wantrouwen. Hun levensdrama is zodanig groot… ze zijn erdoor getekend.

 

Huize Godtschalck is een vat vol levensverhalen. Er leeft veel. Op vlak van creativiteit hebben deze jongeren heel wat te bieden. Binnen mijn onderzoek heb ik mij daartoe gericht: het intern, alternatief dramaproject Tejater ’91. De acteurs van Tejater ’91 zijn jongeren vanaf 12 jaar en begeleidend personeel van Huize Godtschalck.

 

Vanuit de overtuiging dat alles op zich een vormende waarde heeft, startte ik mijn onderzoek op. Meerbepaald ben ik op zoek gegaan naar de vormende waarde van het dramaproject voor de jongere die in Huize Godtschalck wordt begeleid. Daarnaast heb ik geprobeerd de waarde van het project, voor de jongere in relatie met zijn omgeving, in te schatten.

 

Mijn doel was een zicht te krijgen op hetgeen het project bij de jongere teweegbrengt en in hoeverre dit in relatie zou kunnen staan met zijn/haar context. Ik ben geïnteresseerd in de be-leving, in de teweeg-brenging… en dit vroeg volgens mij zonder twijfel om een kwalitatief onderzoek. Als onderzoeksstrategie heb ik bewust gekozen voor een casestudy, waarbinnen ik het dramaproject als case beschouw. Ik heb als stagiaire-onderzoeker vier maanden doorgebracht in Huize Godtschalck. Negen authentieke gesprekken hebben ervoor gezorgd dat ik over uniek materiaal beschik om een antwoord te vinden op de kernvraag van mijn onderzoek. Bewoners, ex-bewoners, artistieke begeleiders en een gezinsbegeleider vertellen… Ze hebben me keer op keer geraakt. De gespreksonderwerpen hielden veelal verband met emotie, durf, geloof en eigenwaarde. Ik kom stilaan tot de vaststelling dat Tejater ’91 meer is dan toneeltje spelen.

 

De opbouw van de verhaallijnen vertrekt vanuit de complexe realiteit waarin de jongeren zich bevinden. De thema’s sluiten heel nauw aan bij hun belevingswereld, bij hetgeen zij hebben meegemaakt, bij hetgeen hen diep heeft gekwetst. “We deelden onze verhalen”, vertelde Diana me. Het wordt een stuk van hen omdat ze zich erin gaan herkennen. Ze brengen wortelverhalen. Er wordt theater gespeeld, vanuit de buik… beklijvend.

 

Er wordt gestart vanuit ieders potentiële mogelijkheden. Bronnen en krachten worden naar boven gehaald. Vanuit al dit unieke, aanwezige materiaal wordt het stuk opgebouwd, in verschillende fasen, één jaar lang.

 

In een persoonlijk gesprek met de jongere/het personeelslid peilen de twee artistieke begeleiders naar de intrinsieke motivatie. Via deze uitgebreide sollicitatie vragen ze aan elke kandidaat een langdurig engagement voor de ganse duur van de productie. Daarna trekt de ganse groep op theaterweekend, ergens te lande in Vlaanderen, waar een aantal creatieve sessies worden opgezet. Iedereen gaat op zoek naar de theatermens in zichzelf. Volgende stap in het proces is het schrijven van het scenario. Het dagboekmateriaal van de deelnemers, de video-opnames en de sessies vormen de basis ervan. Sommige fragmenten worden letterlijk overgenomen. En dan de repetities… de eerste maanden in een één-één-relatie, daarna in groep. En na de repetitie… terug naar de leefgroep, de bitterharde realiteit.

 

Met de afgewerkte productie wordt dan een heuse tournee doorheen Vlaanderen opgezet. Ze staan op de planken, alle spots op hen gericht. Ze kunnen hun eigen verhaal brengen op een veilige manier. Ze gaan ermee om, ze proberen het te dragen.

 

Het levensverhaal dat ze brengen, staat altijd en onvermijdelijk in verbinding met hun context. Ouders, het gezin, familieleden, vrienden, leerkrachten,… allemaal maken ze deel uit van die context. Een aantal jongeren kiest ervoor om dat in het stuk zelf naar voren te brengen. Een aantal doet dit niet. Sommige jongeren hebben het in de voorstelling over de essentie van hun plaatsing. De voorstelling wordt des te krachtiger als belangrijke contextfiguren er aanwezig zijn. Doordat het theaterproject de jongere versterkt, beïnvloedt het ook de relaties van de jongere. Het zet iets in beweging. Het zorgt voor dynamiek op vele fronten. Lies vertelde me dat er thuis, na het toneel, meer open verteld werd over het verleden.

 

Het project maakt zonder twijfel iets los: het gevoel dat je iets kan, een gevoel van zelfwaarde. Het biedt ontplooiingskansen. Diana vertelde: “Door dat theaterproject ben ik open gebloeid en durf ik meer dingen zeggen. Je kunt het vergelijken met mijn mond die gesloten was en het sleuteltje was weggesmeten. En vind het dan maar eens terug… Dat is hetgeen het theater met mij heeft gedaan: het was voor mij therapie.” Sarith vertelde: “Naarmate het stuk vorderde, kwam bij iedereen het besef dat het over jezelf ging. Het was voor mij een manier om mijn situatie, mijn jeugd te verwerken. Op sommige momenten vertelde ik goede dingen over mijn ouders, die ik zelfs niet meer wist.”

 

Het project maakt het mogelijk om datgene onder woorden te brengen, dat voordien niet mogelijk was. Het zorgt voor bevrijding. Het helpt hen woorden te geven aan hun gevoel, hun gemis, hun drama. En mensen worden geraakt… misschien… misschien niet.

 

Universiteit of Hogeschool
Maatschappelijk Werk
Publicatiejaar
2004
Share this on: