Tussen trots en ontnuchtering. Mijn Duitse grootvader en het Derde Rijk

Kathy Leysen
Persbericht

Tussen trots en ontnuchtering. Mijn Duitse grootvader en het Derde Rijk

Tussen trots en ontnuchtering: Mijn Duitse grootvader en het Derde Rijk-

 

Vergeten is dodelijk

Het is opmerkelijk hoezeer jong en oud nog steeds gefascineerd is door oorlogen. Vanwaar die fascinatie blijft komen, is moeilijk te verklaren. We constateren enkel een blijvende aandacht voor de Tweede Wereldoorlog, in het bijzonder voor Adolf Hitler. De impact van Hitlers daden, met de Holocaust op de eerste plaats, was immers enorm. Toch kunnen we deze belangstelling alleen maar positief onthalen. Iedereen moet weten wat een oorlog teweegbrengt. Oorlogen zijn immers zulke verschrikkingen dat niemand ooit mag vergeten wat de gevolgen ervan kunnen zijn. Openbaar aanklager Robert Jackson haalde in zijn openingsrede op de Nürnberger Prozesse al aan dat de beschaving een tweede verschrikking als de Tweede Wereldoorlog niet zou overleven.

Ondertussen is de Tweede Wereldoorlog al ruim 60 jaar geschiedenis. Elk jaar blijven er steeds minder getuigen over. Daarom is het belangrijk dat we de verhalen van de laatste getuigen vereeuwigen nu het nog kan. Zo kunnen we niet vergeten. De verhalen achter de Belgische soldaten kennen we ondertussen maar al te goed. Ook die van de Franse, Engelse en Amerikaanse soldaten. Maar aan ieder verhaal zijn twee kanten. Tot hiertoe heeft vooral de overwinnaar de geschiedenis geschreven. De Duitse kant van het verhaal werd gewoonlijk in een vergeethoekje geduwd. Waarom? Om het met de woorden van Nederlands auteur Richard Heijster te zeggen: “Omdat de Duitsers hun kop moesten houden. Omdat ze de verliezer waren.” Terwijl Duitse bronnen zeker ook waardevol kunnen zijn. Het is absoluut niet de bedoeling om de Duitsers te vergoelijken, want zij waren hoe dan ook de bezetter. Maar een interview met een Duitse soldaat is ongetwijfeld een unieke kans om de geschiedenis vanuit een ander perspectief te bekijken. Laat die unieke kans nu net mijn Duitse grootvader zijn.

 

Hitlers praetoriaanse garde

Mijn Duitse grootvader, Walter Kaspereit, is één van de laatste getuigen en is daarom ook een goudmijn aan informatie. Hij was lid van de Leibstandarte- SS Adolf Hitler, de meeste gevreesde en gehate troepen van het Derde Rijk en meteen ook de meest toegewijde soldaten van het Hitlerregime. De Leibstandarte-SS Adolf Hitler was de persoonlijke lijfwacht van Hitler. Ze moesten voldoen aan strikte criteria qua raszuiverheid, fysieke fitheid, bepaalde lengte,… . Kortom, ze moesten perfect zijn. De soldaten van de LSSAH waren de vertegenwoordigers van het Arische ras waar iedereen naar op moest kijken. Enerzijds werden ze getraind om parades te lopen (vandaar ook hun spotnaam ‘asfaltsoldaten’). Anderzijds kregen ze zware driloefeningen en disciplinetraining.

De LSSAH werd meestal ingezet als wacht voor regeringsgebouwen. Ze was aanwezig bij staats- en partijbijeenkomsten en stonden wacht voor de Reichskanzlei waar Hitler meestal zat. De LSSAH was vooral een hersenspinsel van Hitler. Later onder leiding van Josef ‘Sepp’ Dietrich groeide de Leibstandarte uit tot één van de meest gevreesde troepen van de Duitse krijgsmacht.

 

Dader of meeloper?

Hoe kwam hij bij de lijfwacht van Hitler terecht? Hoe beleefde hij de Tweede Wereldoorlog? Hoe voelde hij zich toen? Welke invloed heeft zijn oorlogsverleden op de rest van zijn leven gehad? Met andere woorden: hoe was het om als elitesoldaat het ontstaan en het instorten van het Duizendjarige Rijk (dat uiteindelijk maar twaalf jaar bestaan heeft) mee te maken? Stof genoeg dus voor een scriptie.

Aan de hand van interviews heb ik antwoord gezocht op deze vragen. Die interviews heb ik uitgeschreven in het Nederlands en vertaald naar het Duits. Met deze scriptie wou ik een licht werpen op het Duitse verhaal over de Tweede Wereldoorlog. Ik wilde een interpretatie van bepaalde feiten. Het was me niet te doen om feiten die waar of onwaar zijn. Ook niet om meningen waarmee men het eens of oneens is. Maar het gaat wel - en vooral - om ervaringen die mijn grootvader met ons deelt. In zijn ogen zijn die ervaringen wel feiten. Het zijn gevoelens die niet te bewijzen zijn omdat er altijd anderen kunnen zijn met een tegenovergestelde ervaring.

Het levensverhaal van mijn grootvader is zijn eigen waarheid. Zijn waarheid geeft één bepaalde versie van de realiteit weer. Het was dan ook de bedoeling om die waarheid weer te geven zonder daarover in discussie te gaan. Ik wou immers niet dat er verdedigingsmechanismen in werking zouden treden, waardoor ik geen ervaringen en motieven meer te horen zou krijgen.

 

Kort samengevat: de Tweede Wereldoorlog begon voor mijn grootvader in ’41 toen hij met de Leibstandarte-SS Adolf Hitler naar het Oostfront gestuurd werd. Maar aan het Oostfront kwam hij door toeval bij de 2. Sanitätskompanie van de Leibstandarte terecht, een soort Rood Kruis. De volgende jaren ging hij als lid van dat Rode Kruis heen en weer tussen Rusland, Oekraïne, Frankrijk, Italië, Hongarije en België. Op het einde van de oorlog moest hij in België een nieuwe Sanitätskompanie oprichten en leerde zo meteen zijn toekomstige vrouw, een Belgische, kennen. Na zijn gevangenschap bij de Amerikanen trouwden ze. Maar door samenloop van omstandigheden belandde hij opnieuw in gevangenschap. Ditmaal bij de Britten. Een jaar na de oorlog kwam hij vrij. Na enkele jaren in Duitsland gewoond te hebben, trok hij met zijn vrouw naar België om zich daar definitief te vestigen. Tot zover gaat zijn verhaal.

 

Bibliografie

Bibliografie

 

I. Literatuur

 

AILSBY, Christopher. s.d. De geschiedenis van de Waffen-SS 1923-1945. Het geïllustreerde verhaal van de gevreesde elitetroepen van het Derde Rijk. België/Nederland: Deltas. [vertaald door Piet Hein Geurink].

 

ATKINSON, Robert. 1998. The life story interview. Qualitative research methods series Volume 44. Londen: Sage.

 

BUIS, Suzanne & BUIS, K. 2001. De laatste getuigen. Gewone mensen en hun gewone keuzes in oorlogstijd. Utrecht: Het Spectrum.

 

BUTLER, Rupert. 2001. SS-Leibstandarte. The story of the first SS Division 1933-1945. St-Paul: MBI Publisher Company.

 

DOUMA, Peter & GEEL, Rudolf. 1990. Schrijven voor een groot publiek. Handleiding voor het schrijven van teksten voor de media. Leiden/Antwerpen: Martinus Nijhoff.

 

EDWARDS, Jane. 2001. The transcription of discourse. In: SCHIFFRIN, Deborah, TANNEN, Deborah en HAMILTON, Heidi. The handbook of discourse analysis. Malden: Blackwell. p. 321-348.

 

FRANSSEN, Jens. 2005. De laatste getuigen. Vlamingen over hun Tweede Wereldoorlog. Antwerpen: Manteau.

 

HUGHES, Matthew & MANN, Chris. s.d. De geschiedenis van het Derde Rijk. Aartselaar: Zuidnederlandse Uitgeverij N.V. [vertaald door Piet Hein Geurink].

 

HULSHOF, Marian. 2001. Leren interviewen. Een HBO-methode voor het mondeling verzamelen van informatie. Groningen: Wolters-Noordhoff.

 

HULSHOF, Marian. 1987. Leren interviewen. Een HBO-methode voor het mondeling verzamelen van informatie. Groningen: Wolters-Noordhoff.

 

LEBERT, Norbert & Stephan. 2001. Mijn vader was een nazi. Het levensverhaal van de kinderen van Hess, Göring, Himmler en andere nazi-kopstukken. Antwerpen: Manteau.

 

MEYSMAN, Hilde. 1989. De scriptie. Leuven: Acco.

 

NAAIKENS, Ton, KOSTER, Cees, BLOEMEN, Henri, MEIJER, Caroline. red. 2004. Denken over vertalen. Tekstboek vertaalwetenschap. Nijmegen: uitgeverij Vantilt.

 

NORD, Christiane. 1991. Textanalyse und Übersetzen: theoretische Grundlagen, Methode und dialektische Anwendung einer Übersetzungsrelevanten Textanalyse. Heidelberg: Groos. 40-41.

 

PADMOS, Bram. 2003. De scriptiesupporter. Een doeltreffende aanpak van je scriptie. Antwerpen/Apeldoorn: Garant.

 

PERKS, Robert & THOMSON, Alistair. 2005. The oral history reader. New York: Routledge.

 

SHARPE, Michael & DAVIS L. Brian. 2002. Leibstandarte. Hitler’s Elite Bodyguard. Ian Allan Publishing.

 

SHAW, Anthony. s.d. De Tweede Wereldoorlog. Een overzicht van alle belangrijke gebeurtenissen en ontwikkelingen dag na dag. Aartselaar: Zuidnederlandse Uitgeverij N.V.. [vertaald door Piet Hein Geurink].

 

STEEHOUDER, Michaël, e.a. 1999. Leren communiceren. Handboek voor mondelinge en schriftelijke communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff.

 

VANDEKERCKHOVE, Lieven. 2005. Tatoeage. Over de sociogenese van schoonheidsnormen. Leuven/Voorburg: Acco.

 

VLOET, Rhea Van der. 2005. Oorlog van Inez. Antwerpen: BMP.

 

II. Artikels

 

OCHS, Elinor & CAPPS, Lisa. 1996. Narrating the self. Annual Review of. Anthropology. 25: 19-43.

 

SCHIFFRIN, Deborah. 2002. Mother and friends in a Holocaust life story. Language in Society. 31: 309-353.

 

III. Internet

 

[5 februari 2006]

 

[8 maart 2006]

 

[8 maart 2006]

 

[8 maart 2006]

 

http://historymatters.gmu.edu/mse/oral/

[14 maart 2006]

 

http://www.reichskanzlei-berlin.de/uberblick.html

[4 april 2006]

 

http://de.wikipedia.org/wiki/Leibstandarte-SS_Adolf_Hitler

[6 april 2006]

 

http://de.wikipedia.org/wiki/1._SS-Panzer-Division_Leibstandarte-SS_Ado…

[6 april 2006]

 

http://nl.wikipedia.org/wiki/Dolkstootlegende

[6 april 2006]

 

http://nl.wikipedia.org/wiki/Nationalsozialistische_Deutsche_Arbeiterpa…

[6 april 2006]

 

http://nl.wikipedia.org/wiki/WOII

[6 april 2006]

 

http://www.roberthjackson.org/Man/theman2-7-8-1/

[10 april 2006]

 

www.destandaard.be

“Omdat de Duitsers altijd hun kop moeten houden”. 07/05/2006. Dirk Musschoot

[26 september 2006]

 

http://www.duitslandweb.nl/actueel/trefwoorden/3/actueel/boeken/2003/7/…

[26 september 2006]

 

http://www.duitslandweb.nl/actueel/trefwoorden/3/actueel/uitgelicht/200…

[26 september 2006]

 

http://www.duitslandweb.nl/actueel/trefwoorden/3/actueel/uitgelicht/200…

[26 september 2006]

 

http://www.eo.nl/portals/themes/article.jsp?portal=5254965&article=6098…

[26 september 2006]

 

IV. Video

 

HIRSCHBIEGEL, Oliver. 2004. Der Untergang. Constantin Film Produktion GmbH.

 

ROTHA, Paul. 1961. The life of Adolf Hitler. The rise and fall of Adolf Hitler and the Third Reich. Documentary.

Universiteit of Hogeschool
master Vertaler Duits-Frans
Publicatiejaar
2006
Share this on: