Literatuurstudie: Online zelfhulpgroepen voor mensen met een eetstoornis

Els Verheyen
Persbericht

Literatuurstudie: Online zelfhulpgroepen voor mensen met een eetstoornis

Reeds enkele decennia bestaat het concept van zelfhulpgroepen, waarbij lotgenoten elkaar op regelmatige basis treffen om informatie en ervaringen uit te wisselen en elkaar te steunen vanuit de eigen ervaringsdeskundigheid. Het fenomeen ‘online zelfhulpgroepen’ is daarbinnen relatief recent. Bij deze zelfhulpgroepen verzamelen lotgenoten zich op het internet met betrekking tot een specifiek probleem, in een virtuele zelfhulpgroep. Via woorden op een scherm interageren leden om kennis uit te wisselen, over onderwerpen te discussiëren, vrienden te zoeken, elkaar tot steun te zijn, etc. In tegenstelling tot online groepstherapie of online counseling zijn er bij deze vorm van zelfhulpgroepen doorgaans geen professionele hulpverleners betrokken. De leden interageren vanuit de deskundigheid op basis van eigen ervaringen. Voor de meest uiteenlopende stoornissen, aandoeningen en problemen bestaan tegenwoordig online zelfhulpgroepen. Inmiddels zijn er ook al enige tijd zulke groepen voor mensen met een eetstoornis. De stap naar de traditionele hulpverlening blijkt voor veel van hen (te) groot te zijn. Online zelfhulpgroepen voor deze categorie cliënten hebben het voordeel dat ze niet alleen nagenoeg kosteloos en goed bereikbaar zijn, maar vooral ook anoniem. Dat maakt het mogelijk om op een laagdrempelige manier informatie op te zoeken, in contact te komen met lotgenoten en eventueel toch gemotiveerd te worden tot behandeling of opname.

Online zelfhulpgroepen voor mensen met een eetstoornis hebben dezelfde kenmerken als andere online zelfhulpgroepen: de groep bestaat uit mensen met een gedeelde problematiek (hier een eetstoornis), die via internet contact zoeken met elkaar om informatie, ervaringen en steun uit te wisselen. Deze zelfhulpgroepen richten zich in eerste instantie op mensen die zelf onderkennen dat zij een verstoord eetpatroon hebben. Gebruikers hoeven dus geen diagnose gekregen te hebben, maar een voorwaarde is wel dat zij zich in de problematiek herkennen. Sommige mensen maken ook gebruik van dit medium om zich te informeren over de symptomen van een eetstoornis, om voor zichzelf te kunnen beslissen of zij een eetstoornis hebben of niet, en daaropvolgend: of zij daarbij professionele hulp willen inschakelen of niet.

Het onderzoek naar online zelfhulpgroepen en dan vooral naar die voor mensen met een eetstoornis bevindt zich nog in de exploratieve fase. Toch hebben we op basis van de huidige stand reeds enig zicht op de karakteristieken van gebruikers, de onderwerpen waar leden over interageren en de manier waarop participanten ook op het internet een groepsidentiteit kunnen ontwikkelen. Tijdens onze zoektocht naar het aanbod op internet bleken er honderden online zelfhulpgroepen te bestaan, waaraan zowel betrokkenen zelf als hun familie en vrienden kunnen deelnemen. De groepen bereiken hun doelgroep goed, hoewel grote verschillen opvallen in het aantal participanten, het aandeel van mannen en vrouwen en dat van patiënten of anderen. Opmerkelijk daarbij is dat veel participanten naast hun deelname in online groepen ook nog een face-to-face begeleiding volgen. Online zelfhulpgroepen en face-to-face begeleidingen staan naast elkaar, als twee elkaar aanvullende hulpbronnen. Mensen met een aandoening gaan in het online aanbod vooral op zoek naar lotgenoten om ervaringen te delen, in tegenstelling tot familie en andere betrokkenen die eerder op zoek gaan naar informatie en adviezen.

Verder valt op dat steeds meer onderzoek gedaan wordt naar de wijzen waarop internet- en computergebaseerde programma’s of toepassingen geïmplementeerd kunnen worden in de traditionele hulpverlening of in preventieprogramma’s. Ook is er aandacht voor de implementatie van technologische toepassingen in het therapeutisch werken met kinderen en jongeren, een doelgroep die soms meer kennis heeft van het internet en zijn toepassingen dan de therapeuten.

Verschillende onderzoekers vinden het aangewezen om online zelfhulpgroepen van monitoring te voorzien, vooral in groepen waar meer kans bestaat op destructieve berichtgeving. Van de Nederlandstalige online eetstoornis-zelfhulpgroepen blijken de grootste groepen verbonden te zijn aan een vereniging. Alle groepen hebben reeds enige vorm van moderatie ingelast om de communicatie te bewaken. Daarnaast hebben zij een intern reglement opgesteld, waaraan deelnemers zich dienen te houden. Bij overtredingen grijpen de moderatoren in, om op die manier een veilige sfeer te behouden en erover te waken dat groepsleden elkaar niet aanzetten tot (meer) verstoord eetgedrag. Zij nemen daarbij overigens duidelijke stelling tegen de zogenaamde pro-anorexia beweging, die anorexia promoot als een levensstijl en zich niet richt op genezing. Ook de invloed van deze controversiële beweging is momenteel onderwerp van onderzoek.

Het is geen eenvoudige opdracht om na te gaan wat de effecten van online zelfhulpgroepen zijn. In de internationale literatuur vonden we tegenstrijdige resultaten bij mensen met een psychiatrische problematiek en voor de online eetstoornis-zelfhulpgroepen ontbraken deze gegevens zelfs. De anonimiteit van gebruikers beperkt het onderzoek tot het afnemen van elektronische enquêtes of interviews. Wanneer participanten na een onderzoek geïnformeerd worden over de resultaten, wordt het bieden van nazorg bemoeilijkt aangezien face-to-face contact ontbreekt en onderzoekers de reacties op de informatie niet kunnen inschatten. Bestaande onderzoeksdesigns vragen vaak om een aanpassing voor de toepassing via het internetmedium. Welke maten gebruikt dienen te worden om van een significant resultaat te spreken, is een belangrijk aandachtspunt. Hoe kunnen we meten of participanten door informatie en tips van lotgenoten gedragsveranderingen ondergaan waardoor hun symptomen minder ernstig worden, waardoor zij minder medicatie nodig hebben en waardoor ze eventueel zelfs langer leven? Hoe gaan we verbeteringen na in ‘kwaliteit van leven’ en hoe operationaliseren we dit concept? Contact met lotgenoten zou tot een grotere therapietrouw kunnen bijdragen: lotgenoten weten immers beter dan wie ook hoe moeilijk het is om vol te houden, maar weten ook dat volhouden iets kan opleveren. Door de steun en het begrip van lotgenoten kunnen mensen gemotiveerd worden om ook in hun dagelijkse reële leven mensen in vertrouwen te nemen, professionele hulp te zoeken of zich opnieuw meer in het sociale leven te bewegen. Het schrijven over eigen ervaringen kan op zich helpend zijn, zoals het begrepen worden in zijn unieke situatie eveneens een hele opluchting kan betekenen. Voor de komende generatie onderzoekers zal het een uitdaging zijn om deze effecten van online zelfhulpgroepen te onderzoeken en de helpende, maar ook potentieel schadelijke processen bloot te leggen.

 


Bibliografie

American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Vierde editie. Washington D.C.: American Psychiatric Association.

Andrews, D., Nonnecke, B., & Preece, J. (2003). Electronic survey methodology: A case study in reaching hard to involve Internet Users. International Journal of Human-Computer Interaction, 16 (2), 185-210.

 

Barak, A. (1999). Psychological applications on the Internet: a discipline on the threshold of a new millennium. Applied & Preventive Psychology, 8, 231-245.

 

Barak, A. (2005). Emotional support and suicide prevention through the Internet: A field project report. Computers in Human Behavior [WWW document]. Afgehaald van het WWW op 03-02-2006:

Barak, A., & Dolev-Cohen, M. (2006). Does activity level in online support groups for distressed adolescents determine emotional relief. Counselling and Psychotherapy Research, 6 (3), 186- 190.

 

 

 

Bugge, S., & Vikør, H. (2000). Tok farvel på nettet [WWW document]. VG Nett.
Afgehaald van het WWW op 15 april 2007: http://www.vg.no/pub/vgart.hbs?artid=2242190.

 

Childress, C. (1998). Potentional risks and benefits of online psychotherapeutic interventions. International Society for Mental Health Online [WWW document]. Afgehaald van het WWW op 24 september 2005:
http://www.ismho.org/issues/9801.htm.

 

Coene, I. (2004). Het Internet. Informatiesnelweg naar een goede gezondheid? Nutrinews, 2, 10-12.

 

Colvin, J., Chenoweth, L., Bold, M., & Harding, C. (2004). Caregiver of older adults: advantages and disadvantages of internet-based social support. Family Relations, 53 (1), 49-57.

 

Csipke, E., & Horne, O. (2007). Pro-eating disorder websites: users’ opinion. European Eating Disorder Review, 15 (3), 196-206.

Braithwaite, D. O., Waldron, V. R., & Finn, J. (1999). Communication of social support in computer-mediated groups for people with disabilities. Health Communication, 11 (2), 123-151.

 

Davison, K. P., Pennebaker, J. W., & Dickerson, S. S. (2000). Who Talks? The social psychology of illness support groups. American Psychologist, 55 (2), 205-217.

 

Darcy, A. M., & Dooley, B. (2007). A clinical profile of participants in an online support group. European Eating Disorder Review, 15 (3), 185-195.

 

De Beij-Van den Berg, C. (2001). Effectiviteit van zelfhulpgroepen voor mensen met eetstoornissen. Niet-gepubliceerde licentiaatsverhandeling Open Universiteit Nederland, Faculteit Sociale Wetenschappen.

 

Denef, B. (2000). Zelfhulpboeken bij eetstoornissen. Niet-gepubliceerde licentiaatsverhandeling Katholieke Universiteit Leuven, Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen.

De Zwaan, M. (2001). Psychological aspect of obesity. Binge eating disorder and obesity. International Journal of Obesity, 25 (1), 51-55.

 

Eysenbach, G., Powell, J., Englesakis, M., Rizo, C., & Stern, A. (2004). Health related virtual communities and electronic support groups: systematic review of the effect of online peer to peer interactions. British Medical Journal, 328 (7449), 1166-1171.

 

Fairburn, C. G. (1997). Eating Disorders. In: D. M. Clark & C. G. Fairburn (red.). Science and practice of cognitive behaviour therapy, 209-242. Oxford: Oxford University Press.

 

Feldman, M. D. (2000). Munchausen by Internet: detecting factitious illness and crisis on the Internet. Southern Journal of Medicine, 93, 669-672.

Finfgeld, D. L. (2000). Therapeutic groups online: the good, the bad, and the unknown. Issues in Mental Health Nursing, 21 (3), 241-255.

Finn, J. (1995). Computer-based Self-help Groups: A New Resource to Supplement Support Groups. Social Work with Groups, 18, 109-117.

 

Franco, D. (1987). Anorexia nervosa and boulimia: A self-help group. In Winzelberg, A. (1997). The analysis of an electronic support group for individuals with eating disorders. Computers in Human Behavior, 13 (3), 393-407.

 

Geelen, K., Greshof, D., Postma, D., & Spock, B. (1999). Zelfhulpgroepen en verslavingen. Een voorstudie. Utrecht: Trimbos-instituut.

 

Gielen, P. (2003). Zelfhulpgroepen en het internet. Antenne, 21(4), 37-41.

 

Glasser Das, A. R. (1999). The new face of self-help: online support for anxiety disorders. Dissertation Abstracts International: Section B: The Sciences and Engineering, 59 (7-B).

 

Gleason, N. (1995). A new approach to disordered eating

 

Glueckauf, R. L., Ketterson, T. U., Loomis, J. S., & Dages, P. (2004). Online support and education for dementia caregivers: Overview utilization, and initial program evaluation. Telemedicine Journal and E-health, 10, 223-232.

 

Goss, E., & Anthony, K. (2003). Technology in counselling and psychotherapy. A practitioner’s guide. New York: Palgrave Macmillan.

 

Griffiths, K., Farrer, L., & Christensen, H. (2007). Clickety-click: e-mental health on track. Australas Psychiatry, 15 (2), 100-108.

 

Grohol, J. M. (2002). The value of online self-help support groups [WWW document]. Afgehaald van het WWW op 17-01-2007: http://psychcentral.com/presentations/apa2002/.

 

Grunwald, M., & Busse, J. C. (2003). Online consulting service for eating disorders

 

Grunwald, M., Richter, T., Assmann, B., Ettrich, C., & Gertz, H. J. (1999). Internet-Nutzung von Patienten und Angehörigen: Beratung bei Essstörungen. Deutsches Ärzteblatt, 36, 24-26.

 

Gustafson, D. H., Robinson, T. N., Ansley, D., Adler, L, & Flatley-Brennan, P. (1999). Consumers and evaluation of interactive health communication applications. American Journal of Preventive Medicine, 16, 23-29.

– Using an electronic bulletin board to confront social pressure on body image. Journal of American College Health, 44, 78-80.– analysis and perspectives. Computers in Human Behavior, 19, 469-477.

 

Haker, H., Lauber, C., & Rössler, W. (2005). Internet forums: A self-help approach for individuals with schizophrenia? Acta Psychiatrica Scandinavica, 112, 474-477.

 

Hay, P. (1998). The epidemiology of eating disorder behaviors : an Australian community-based survey. International Journal of Eating Disorders, 23, 371-382.

 

Herzog, W., Deter, H.C., & Petzgold (1992). The Heidelberg-Mannheim study: Long term follow-up of anorexia nervosa patients at the university medical center. Background and preliminary results. In W. Herzog, H.C. Deter, & W. Vandereycken (Eds). (1992). The course of eating disorders (pp. 71-84). Heidelberg: Springer.

 

Herzog, D. B., Dorer, D. J., Keel, P. K., Selwyn, S. E., Ekeblad, E. R., Flores, A. T., Greenwood, D. N., Burwell, R. A., & Keller, M. B. (1999). Recovery and relapse in anorexia and boulimia nervosa: a 7.5-year follow-up study. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 38 (7), 829-837.

 

Hoek, H. W. (2006). Incidence, prevalence and mortality of anorexia nervosa and other eating disorders. Current Opinion in Psychiatry, 19 (4), 389-394.

Houston, T. K., Cooper, L. A., & Ford, D. E. (2002). Internet support groups for depression: A 1-year prospective cohort study. American Journal of Psychiatry, 159, 2062-2068.

 

Johnsen, J.-A. K., Rosenvinge, J. H., & Gammon, D. (2002). Online group interaction and mental health. An analysis of three online discussion forums. Scandinavian Journal of Psychology, 43, 445-449.

 

Joinson, A. (1998). Causes and implicatieons of disinhibited behavior on the Internet. In J. Gackenbach (Ed.), Psychology and the Internet: Intrapersonal, interpersonal, and transpersonal implicatieons, p. 43-60. San Diego: Academic Press.

 

Jottier, I., Ramoudt, T., & Van de Loock, L. (2003). Zelfhulpgroepen en professionelen. Hoe zien ze elkaar? Hoe kunnen ze op een positieve manier samenwerken? Antenne, 21 (4), 26-36.

 

Kenniscentrum Eetstoornissen Nederland (2004). Landelijk Congres Eetstoornissen. Nieuwsbrief, 4, 1-4.

 

King, S. A. (1994). Analysis of electronic support groups for recovering addicts. Interpersonal Computing and Technology: An Electronic Journal for the 21st Century 2 (3), 47-56.

 

King, S. A. (1995). Gender identity disorder: analysis of a cyberspace support group [WWW document]. Afgehaald van het WWW op 11 maart 2007:

 

King, S. A., & Moreggi, D. (1998). Internet therapy and self-help-groups

Klaw, E., Huebsch, P. D., & Humphreys, K. (2000). Communication patterns in an on-line mutual help group for problem drinkers. Journal of community psychology, 28 (5), 535-546.http://facesandvoicesofrecovery.org/pdf/kyrouz%20humphreys%20loomis%202….

 

Menegon, F., & D

’Andrea, V. (2004).Social processes and technology in an online community of practices. Technisch Rapport. Universiteit van Trento. Departement informatie- en communicatietechnologie [WWW document]. Afgehaald van het WWW op 12 februari 2007: http://eprints.biblio.unitn.it/archive/00000527/01/afs.pdf.
http://www.nbcc.org/webethics2.

 

http://webpages.charter.net/stormking/gender.html.– The pros and cons. In J. Gackenbach (Ed.), Psychology and the Internet: Intrapersonal, interpersonal, and transpersonal implications, 77-109. San Diego: Academic Press. [WWW document]. Afgehaald van het WWW op 19 juli 2006:
http://webpages.charter.net/stormking/Chapter5/.

 

http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleListURL&_method=list&_A….

 

Barr, T. C., & Luce, K. H. (2003). Computer- and internet-based psychotherapy interventions. Current Directions in Psychological Science, 12 (1), 18–22.

 

Bellinson, J. (2005). Panel Introduction: Children, Technology, and Psychotherapy. Journal of Infant, Child and Adolescent Psychotherapy, 4 (2), 196-197.

 

Berkman, N. D., Lohr, K. N., & Bulik, C. M. (2007). Outcomes of eating disorders: a systematic review of the literature. International Journal of Eating Disorders, 40 (4), 293-309.

Blake, W., Turnbull, S., & Treasure, J. (1997). Stages and processes of change in eating disorders: implications for therapy. Clinical Psychology and Psychotherapy, 4 (3), 186-191.

 

Dunn, E. C., Neighbors, C., & Larimer, M. (2003). Assessing readiness to change binge eating and compensatory behaviors. Eating Behaviors, 4 (3), 305-314.

 

Finn, J. (1996). Computer-based self help group: on-line recovery for addictions. In Klaw, E., Huebsch, P. D., & Humphreys, K. (2000). Communication patterns in an on-line mutual help group for problem drinkers. Journal of community psychology, 28 (5), 535-546.

 

Finn, J. (1999). An exploration of helping processes in an online self-help groups focusing on issues of disability. Health and Social Work, 24, 220-231.

 

Finn, J., & Branch, M. (2000). Victimization online: The down side of seeking human services for woman on the Internet. CyberPsychology & Behavior, 3, 243-254.

 

Finn, J., & Lavitt, M. (1994). Computer-based self-help groups for sexual abuse survivors. Social Work With Groups: a journal of community and clinical practice, 17 (1/2), 21-46.

 

Fox, N., Ward, K., & O’Rourke, A. (2005). Pro-anorexia, weight-loss drugs and the internet: an 'anti-recovery' explanatory model of anorexia. Sociology of Health & Illness, 27 (7), 944-971.

 

Klemm, P., Bunnell, D., Cullen, M., Soneji, R., Gibbons, P., & Holecek, A. (2003). Online cancer support groups: A review of the research literature. Computers, Informatics, Nursing, 21, 136-142.

 

Kraut, R., Lundmark, V., Patterson, M., Kiesler, S., Mukopadhyay, T., & Scherlis, W. (1998). Internet paradox: a social technology that reduces social involvement and psychological well-being? American Psychologist, 53, 1017-1031.

 

Kyrouz, E. M., Humphreys, K., & Loomis, C. (2003). A review of research on the effectiveness of self-help mutual aid groups [WWW document]. In White, B.J. & Madara, E.J. (Eds), American Self-Help Clearinghouse Self-Help Group Sourcebook. Afgehaald van het WWW op 26 augustus 2006:

 

Landelijke Stuurgroep Multidisciplinaire Richtlijnontwikkeling in de GGZ (2006). Multidisciplinaire richtlijn. Eetstoornissen. Diagnostiek en behandeling van eetstoornissen [WWW document]. Afgehaald op het WWW op 14 april 2007:
http://www.trimbos.nl/Downloads/Producten/Eetstoornissen%20def%20def.pdf.

 

Leiberich, P., Nedoschill, J., Nickel, K., Tritt, K., Laahmann, C., & Loew, T. (2004). Internet communication: new kind of self-help improves access to psychotherapy for eating disorders. Journal of Psychosomatic Research, 56 (6), 614-615.

 

Lieberman, M. A. (1990). A Group Therapist Perspective on Self-Help Groups. International Journal of Group Psychotherapy, 40, 251-278.

Madara, E. (1997). The mutual-aid self-help online revolution. Social Policy, 27 (3), 20-27. 

Malenbaum, R., Herzog, D. Eisenthal, S., & Wyshak, G. (1988). Overeaters Anonymous: impact on bulimia. The international journal of eating disorders, 7, 139-143.

 

Mallen, M. J., Day, S. X., & Green, M. A. (2003). Online versus face-to-face conversations: An examination of relational and discourse variables. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 40 (1/2), 155-163.

Martinez, E., Castro, J., Bigorra, A., Morer, A., Calvo, R., Vila, M., Toro, J., & Rieger, E. (2007). Assessing motivation to change in bulimia nervosa: the bulimia nervosa stages of change questionnaire. European Eating Disorder Review, 15 (1), 13-23.

 

Miller, J. K., & Gergen, K. J. (1998). Life on the line: The therapeutic potentials of computer-mediated conversation. Journal of Marital and Family Therapy, 24, 189-202.

 

Myers, T. C., Swan-Kremeier, L., Wonderlich, S., Lancaster, K., & Mitchell J. E. (2004). The use of alternative delivery systems and new technologies in the treatment of patients with eating disorders. The international journal of eating disorders, 36 (2), 123-143.

 

National Board for Certified Counselors, Inc., & Center for Credentialing and Education, Inc. (2005). The Practice of Internet Counseling [WWW document]. Afgehaald van het WWW op 27 januari 2006:

Nauta, H.M. (n.d.). EDE-Q vragenlijst. Maastricht: Rijksuniversiteit Limburg. Vakgroep GVO.O’Reilly, M. (1996). Internet addiction: a new disorder enters the medical lexicon. Canadian Medical Association Journal, 154 (12), 1882–1883.

 

Nedoschill, J., Leiberich, P., Popp, C., & Loew, T. ( 2005) . www.hungrig-online.de: Einige Ergebnisse einer Online-Befragung Jugendlicher in der grossten deutschsprachigen Internet-Selbsthilfegruppe fur Menschen mit Essstorungen. Praxis der Kinderpsychologie & Kinderpsychiatrie, 54 (9), 728-41.

 

Newman, M. G. (2004). Technology in psychotherapy: an introduction. Journal of Clinical Psychology, 60 (2), 141-145.

 

Pennebaker, J. W. (1997). Writing about emotional experiences as a therapeutic process. Psychological Science, 8, 162-166. www.biomedcentral.com/1741-244X/3/19.Stein, D. J. (1997). Internet addiction, Internet psychotherapy. American Journal of Psychiatry, 154, 890.

 

Powell, J., McCarthy, N., & Eysenbach, G. (2003). Cross-sectional survey of users of Internet depression communities. BMC Psychiaty, 3 [WWW document]. Afgehaald van het WWW op 26 augustus 2006:

 

Prochaska, J. O., & DiClemente, C. C. (1982), Transtheorethical therapy: Toward a more integrative model of change. Psychotherapy:Theory, Research and Practice, 19, 276-288.

 

Prochaska, J. O., DiClemente, C. C., & Norcross, J. C. (1992). In search of how people change. Applications to addictive behaviors. American Psychologist, 9, 1102-1114.

 

Prochaska, J. O., & Norcross, J. C. (2001). Stages of change. Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 38 (4), 443-448.

Rathner, G., Boensch, C., Maurer, G, Walter, M.H., Sollner, W. (1993). The impact of a ‘guided self-help group’ on bulimic women: a prospective 15 month study of attenders and non-attenders. Journal of psychosomatic research, 37, 389-396.

 

Rheingold, H. (1993). The virtual community: finding connection in a computerized world. London: Minerva.

 

Rieger, E., Touyz, S. W., Beumont, P. J. V. (2002). The Anorexia Nervosa Stages of Change Questionnaire (ANSOCQ): Information regarding its psychometric properties. International Journal of Eating Disorders, 32 (1), 24-38.

 

Riemsma, R., Pattenden, J., Bridle, C., Snowden, A., Mather, L., Watt, I., & Walker, A. (2002). A systematic review of interventions based on a stages-of-change approach to promote individual behaviour change [WWW document]. Health Technology Assessment, 6 (24). Afgehaald van het WWW op 15 april 2007: http://www.hta.nhsweb.nhs.uk/execsumm/summ624.htm.

 

Salem, D. A., Bogat, G. A., & Reid, C. (1997). Mutual help goes on-line. Journal of Community Psychology, 25, 189-207.

 

Schneider, S. J., & Tooley, J. (1986). Self-help computer conferencing. Computers and Biomedical Research, 19, 274-281.

 

Schneider, S. J., Walter, R., & O’Donnell, R. (1990). Computerized communication as a medium for behavioral smoking cessation treatment: Controlled evaluation. Computers in Human Behavior, 6, 141-151.

 

Smith, M. A., & Senior, C. (2001). The internet and clinical psychology: a general review of the implicatieons. Clinical Psychology Review, 21 (1), 129-136.

Stichting Anorexia en Boulimia Nervosa (SABN). http://www.sabn.nl/

 

Suler, J. (1984). The Role of Ideology in Self-Help Groups. Social Policy, 12, 29-36.http://www.rider.edu/suler/psycyber/futurether.html.

Suler, J.R. (2002). The future of online clinical work. Journal of Applied Psychoanalytic Studies, 4, 265-270. Afgehaald van het WWW op 26 april 2007:

Sullivan, P. F. (1995). Mortality in anorexia nervosa. American Journal of Psychiatry, 152, 1073-1074.

Tate, D. F., & Zabinski, M. F. (2004). Computer and Internet applications for psychological treatment: update for clinicians. Journal of Clinical Psychology, 60 (2), 209-220.http://www.zelfhulp.be/zelfhulpgroepen/zelfhulpgroepen.htm.

 

Winzelberg, A. J., Classen, C., Alpers, G. W., Roberts, H., Koopman, C., Adams, R. E., Ernst, H., Dev, P., & Barr Taylor, C. (2003). Evaluation of an internet support group for women with primary breast cancer. Cancer, 79 (5), 1164-1173.

 

World Health Organization (2006). International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems, 10th Revision [WWW document]. Afgehaald van het WWW op 12 februari 2007:

http://www.who.int/classifications/apps/icd/icd10online/.

 

 

Tierney, S. (2006). The dangers and draw of online communication: pro-anorexia websites and their implications for users, practitioners, and researchers. Eating disorders, 14 (3), 181-190.

 

Trefpunt Zelfhulp (2006). Zelfhulpgids. Wegwijzer naar zelfhulpgroepen en patiëntenorganisaties in Vlaanderen 2006-2007. Tielt: Lannoo.

 

Trefpunt Zelfhulp vzw. Richtlijnen om internetgroepen te beoordelen [WWW document]. Afgehaald van het WWW op 27 januari 2006:

 

Vandereycken, W., Hoogduin, C. A. L., & Emmelkamp, P. M. G. (2000). Handboek Psychopathologie deel 1: Basisbegrippen. Houten/Diegen: Bohn Stafleu Van Loghum.

 

Vandereycken, W. (2006). Van afwijkend eetgedrag tot eetstoornissen [WWW document]. Nutrinews, 4, 3-6. Afgehaald van het WWW op 15 april 2007:
http://www.nice-info.be/HTML/prOf/NUTRINEWS_PDF/NN1206/01eetstoornissen…

 

Vanderlinden, J. (2002). Anorexia nervosa overwinnen. Een gids voor patiënt, gezin en hulpverlener. Tielt: Lannoo.

 

Van Deth, R., & Vandereycken, W. (2000). Psychiatrie. Van diagnose tot behandeling. Houten/Diegen: Bohn Stafleu Van Loghum.

Vervaet, M. (2002). De Veilige Hel. Hoe anorexia en boulimia nervosa ontstaan en behandeld kunnen worden. Antwerpen: Houtekiet.

 

 

Weinberg, N., Schmale, J.,Uken, J., & Wessel, K. (1996). Online help: cancer patients participate in computer-mediated support groups. Health & Social Work, 21 (1), 24-29.

 

White, M. H., & Dorman, S. M. (2000). Online support for caregivers. Analysis of an Internet Alzheimer mailgroup. Computer Nursing, 18 (4), 168-176.

 

Wilson, J. (1995). Guide for professionals How to Work with Self Help Groups, Arena. In Jottler, I. (2003), Antenne: Vol. 21 (4). Het zelfhulplandschap in Vlaanderen: Geschiedenis en evolutie. Unie Vrijzinnige Verenigingen.

 

Winzelberg, A. J. (1997). The analysis of an electronic support group for individuals with eating disorders. Computers in Human Behavior, 13 (3), 393-407.

 

Winzelberg, A. J., Barr Taylor, C., Sharpe, T., Eldredge, K. L., Dev, P., & Constantinou, P. S. (1998). Evaluation of a computer-mediated eating disorder intervention program. International Journal of Eating Disorders, 24 (4), 339-349.

 

Winzelberg, A. J., Eppstein, D., Eldredge, K. L., Wilfley, D., Dasmahapatra, R., BarrTaylor, C., & Dev, P. (2000). Effectiveness of an Internet-Based Program for Reducing Risk Factors for Eating Disorders. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68 (2), 346-350.

 

Yalom, I. D. (1995). The Theory and Practice of Group Psychotherapy (4th ed.). New York, NY: Basic Books, Inc.

 

Ybarra, M. L., & Eaton, W. W. (2005). Internet-based mental health interventions. Mental health services research, 7 (2), 75-87.

 

Zabinski, M. F., Celio, A. A., Jacobs, J. M., Manwaring, J., & Wilfley, D. E. (2003). Internet-based prevention of eating disorders. European Eating Disorders Review, 11 (3), 183-197.

 

Zimmerman, D. P. (1987). A psychosocial comparison of computer-mediated and face-to-face language use among severely disturbed adolescents. Adolescence, 22, 827-840.

 

Zrebiec, J. F., & Jacobson, A. M. (2001). What attracts patients with diabetes to an internet support group? A 21-month longitudinal website study. Diabetic Medicine 18 (2), 154-158.

Universiteit of Hogeschool
Psychologie
Publicatiejaar
2007
Kernwoorden
Share this on: