Shakespeare voor beginners

Sanne Hubert
Persbericht

Shakespeare voor beginners

 

Shakespeare voor beginners
 
In augustus 2008 daveren de planken van de theaterscène. Enkele misnoegde acteurs dienen een ‘manifest voor een acteurs -en publiekstheater’ in bij het Vlaams Parlement. Twee redenen: de grote ensembles zijn verdwenen en er is een ‘unserved audience’. Dé oplossing voor beide problemen: repertoire. Elke (grote) naam uit de theaterwereld levert zijn mening over de kwestie, waardoor de discussie almaar meer verzandt in een web van begrippen, statements, toekomstperspectieven en acties. Er is nog meer aan de gang op diezelfde planken, weliswaar minder zichtbaar of gepubliceerd in de media, maar ongetwijfeld opgemerkt door de podiumsector. Jonge makers gaan steeds meer aan de slag met eigen (tekst)materiaal, opteren niet zo vaak meer voor de (bewerking van) bestaande klassiekers. Noem het de huidige ‘zelfschrijftendens’ bij jonge theatermakers. Er bestaat bovendien een algemene opvatting dat het absoluut ‘not done’ is om als jonge maker met repertoire aan de slag te gaan en het dus beter staat om met een eigen tekst op de proppen te komen.
 
fABULEUS is een organisatie die zich profileert als productiestructuur voor theater- en dansmakers. Ze leggen een sterke focus op jonge mensen; op het podium en in het publiek. Jonge makers kunnen bij fABULEUS terecht om hun eigen werk in de context van de organisatie te produceren. Het zijn beginnende theatermakers, pas afgestudeerden aan een artistieke opleiding of spelers die uit de jongerenwerking van de organisatie doorstromen. Ze kiezen het materiaal waarmee ze aan de slag gaan zelf, maar fABULEUS wil hen in de toekomst uitdagen om ook voor repertoire te kiezen, een bron die vandaag de dag voor jonge makers minder evident is. Al deze aspecten maken fABULEUS tot een perfect onderzoeksterrein om deze hamvraag te behandelen: Wat kan repertoire betekenen voor jonge theatermakers?
 
Wie kan deze vraag beter beantwoorden dan de experts in het werkveld? Negen ervaren en jonge (lees: beginnende) theatermakers (Inne Goris, Mieja Hollevoet, Peter Seynaeve, Jo Roets, Carl von Winkelmann, Freek Mariën, Soetkin Vervaet, Sam Wauters en Floris Schillebeeckx) deelden hun bevindingen. Het zijn allen ‘repertoirebelievers’ en gingen er dus reeds mee aan de slag. Daarnaast hebben ze allemaal een link met jongeren: ze maakten repertoiretheater met jonge spelers of voor een jong publiek. Repertoire werd door hen getoetst aan begrippen als publiek, toegankelijkheid, vorm, jongeren, vervreemding, educatie, omkadering, programmatie, maatschappelijke relevantie,… Het resultaat is een ruime verkenning van de krachten of troeven van het aan de slag gaan met repertoire, als een hapklaar brokje voorgeschoteld. Als inspiratiebron voor jonge makers, maar zeker ook voor andere theatermakers die repertoire niet uitsluiten op hun verlanglijstje.
 
De troeven van het aan de slag gaan met repertoire van a tot z
Bij de analyse van een repertoireverhaal blijkt al snel dat het vooral een opstap biedt. Enkelen vermelden dat het verhaal zijn diensten al heeft bewezen. Je hoeft niet het hele verhaal te vertellen, het kan ook inspiratie bieden om er een bepaalde idee, centrale onderwerp, thema, structuur, rode draad, basis of materie uit te pikken. Bij het herschikken en herschrijven van een verhaal is schrappen, schematiseren, associëren of vertalen zeker niet uit den boze. Op basis van wat je zelf belangrijk vindt kan je gaan improviseren en ensceneren.
 
In welke vorm, stijl, taal of theatercode je productie uiteindelijk op podium zal staan maakt niet uit. Welke betekenisdrager je ook hanteert, repertoire leent zich tot elke vorm, of je nu met beweging, dans, nieuwe media of eenvoudigweg tekst aan de slag gaat. Het gekende verhaal laat immers alle vormen toe, tekst is geen must. Deins er niet voor terug om buiten de schouwburgcontexten te denken en trek gerust eens op locatie. De meest hybride vormen zijn toegestaan. Repertoire hoeft niet in contrast te staan met vernieuwing: ook de meest experimentele maker vindt hier zijn gading.
 
Repertoire kan zeker hedendaags of actueel zijn. Het stuk zou zijn maatschappelijke relevantie meegedragen hebben met de geschiedenis, dat is ook de reden waarom het de tijd overleefde. Zo is de thematiek die in de repertoirestuk vervat zit vaak universeel en maatschappelijk relevant. Je kan elk stuk vertalen naar wat je er vandaag de dag mee wil vertellen.
 
Daarnaast kan repertoire veel betekenen voor jongeren. Voor de jonge speler of acteur biedt het aan de slag gaan met repertoire een verrijking op persoonlijk gebied, “die stoffige klassieker is best wel actueel”. Het kan ook de taal van een jongere opwaarderen, de klassiekers bevatten een heuse woordenschat. Voor het jonge publiek geeft een klassieker vaak een aanknopingspunt, en raakt het materiaal een diepere emotionele laag. Ze komen veelal tot de conclusie dat het stuk veel toegankelijker is dan ze aanvankelijk dachten. Daarbij komt kijken dat de ‘growing up story van kind tot volwassene’ iets is wat in veel klassiekers terugkomt. Tenslotte is het ook belangrijk om jongeren de traditie of stromingen te leren kennen, en dan is repertoire het ideale middel.
 
In de discussie wordt repertoire vaak in één adem genoemd met ‘het herkenbare’. Maar kan repertoire ook vervreemdend werken? Ja! De vervreemding zit ‘m daar vooral in de manier waarop een stuk wordt gebracht, in de vorm die je kiest. Het verhaal an sich hoeft niet vervreemdend te zijn, door bijvoorbeeld de verwachtingen van het publiek onderuit te halen, treedt er ook een zekere vorm van vervreemding op.
 
Eens de productie op poten staat begint het spreidings- en programmatiewerk. Raakt een repertoirestuk makkelijk verkocht aan een CC, kunstencentrum of festival? Voor de makers is het alvast onduidelijk. Ze veronderstellen wel dat een herkenbaar verhaal of titel primeert in de keuze van de programmatoren, maar er heerst ook een vermoeden dat deze hun oog laten vallen op bekendere of gewaardeerde acteurs en makers. Een belangrijke nuance in dit verhaal is dat de makers vinden dat er te vaak geprogrammeerd wordt met de intentie de verwachtingen van het publiek te willen inlossen. Wat internationalisering betreft vermoedt men dat de vrije manier waarop we met klassiek materiaal een de slag gaan aantrekkelijk lijkt in het buitenland.
 
Is repertoire toegankelijk voor publiek? Natuurlijk. De makers kwamen wel op de proppen met enkele nuances en opmerkingen. Zo gaan mensen vaak naar dingen die ze kennen en waar ze een veilig gevoel bij hebben, of dat nu het verhaal, thema of acteur is. De mate van toegankelijkheid kan bepaald worden door enscenering of moeilijke tekst, maar kan evengoed afhangen van stuk tot stuk. De makers willen dat het publiek zich actief verdiept, en toegankelijkheid mag niet gelijkstaan aan ‘krijgen wat je verwacht’. De meesten zijn dan ook van mening dat je niet je product moet aanpassen maar je publiek moet bewerken. Repertoire mag vooral geen maatschappelijke eis zijn in de veronderstelling dat het toegankelijkheid vergroot.
 
Een herkenbare titel lijkt een grote invloed te hebben op de keuze van het publiek. Een titel kan een opstap naar de voorstelling zijn, maar voor de herkenbare titel opteren betekent niet dat je voor de beste voorstelling kiest. Een bewerkte herkenbare titel trekt de aandacht, het is dus een kwestie van origineel te zijn! En als we heel eerlijk mogen zijn: die herkenbare titel is eigenlijk de verdienste van het herkenbare verhaal…
 
Hoe vertaal je de voorstelling naar je publiek? Repertoire blijkt vele educatieve troeven te hebben. Zo vallen de meeste stukken makkelijk te linken aan een schoolse materie, waardoor je meteen ook een scholenpubliek aantrekt. Repertoirestukken bieden ook een referentiepunt voor maker én voor educatiemedewerker, zodat er samen gezocht kan worden naar een manier om het stuk educatief te omkaderen. Er is ook mogelijkheid tot educatie in de strikte zin van het woord: een klassieker kan simpelweg kennis van de geschiedenis overdragen. De themata die voorkomen in repertoirestukken maken vaak tongen los. Ook voor de spelers of acteurs kan het spelen van repertoire educatief en verrijkend werken, ze leren op die manier kijken in hun eigen psychè.
 
Heeft repertoire nood aan omkadering? De meningen zijn verdeeld. Sommigen vinden dat repertoire niet meer omkadering heeft dan een ander stuk, anderen zijn van mening dat je als maker je stuk maar zo moet maken dat het geen omkadering nodig heeft. Omkadering kan het publiek kapstokken aanreiken: het helpt de diepere lagen blootleggen, geeft codes aan die je nodig hebt om het stuk te lezen en verduidelijkt een (abstracte) aanpak.
 
Naast een ruime verkenning van deze specifieke troeven van repertoire geven de makers nog enkele absolute krachten en –ook belangrijk- struikelblokken en aandachtspunten mee (tevens een aanrader om verder te lezen). Hierover bestaat alvast een consensus: Shakespeare is voor beginners!

Bibliografie

 

Bronnenlijst
 
Geschreven bronnen
 
Aanvraag voor een meerjarige subsidie voor het geheel van de werking, fABULEUS. Leuven/Brussel, Vlaams Ministerie van Cultuur, Jeugd, Sport en Media: Kunsten en Erfgoed, z.j., p. 7-10. (formulier)
 
AENDENBOOM, F., e.a., Manifest voor een acteurs- en een publiekstheater. Courant, nr. 88, 2009, p. 24-25.
 
ANCIAUX, B., Meerjarige subsidiëring in het kader van het Kunstendecreet (periode 2010-2012). Brussel, Vlaams Ministerie van Cultuur, Jeugd, Sport en Media: Kunsten en Erfgoed, 24 april 2009. (document)
 
ANTHONISSEN, P., Een divers gebied, met hier en daar nog braakland. In: DE MOOR, M., e.a., Pop-up. De plek van kinderen en jongeren in een dynamisch podiumlandschap. Brussel, Vlaams Theater Instituut vzw, 2009, p. 12-23.
 
ANTIGONE, e.a., Publiek en repertoire. Courant, nr. 88, 2009, p. 32-34.
 
BONNE, E., Damiaan De Schrijver en STAN maken Brandhout van theater “Het moet relevant zijn”. Gazet van Antwerpen, 30 januari 2009, p. 41.
 
BRACKE, E., ‘De canon is geen evangelie’. Knack, 3 september 2008, p. 83-87.
 
COUSSENS, E., Schiet op de jonge kunstenaar! Maken of kraken. De existentiële twijfels van jonge critici tegenover jonge makers. Rekto:Verso, 2004, p. 22.
 
DECABOOTER, M., Zonder noodzaak gaan theater. Courant, nr. 85, 2008, p. 11-12.
 
DEHAES, U., Het opvoeden van een nieuw publiek, Courant, nr. 78, 2006, p. 7.
 
De hedendaagsheid van fABULEUS, verslag van teamdag 5 mei. Leuven, z.u., 2009. (interne nota)
 
DE MAN, L., Alles wat je zegt is al gezegd. Alles was je zegt is al gedaan. Alles behalve jij. Courant, nr. 85, 2008, p. 9-10.
 
DE KUYPER, E., Actualiteit van het repertoire. Etcetera. Tijdschrift voor podiumkunsten, jrg. 27, nr. 115, 2009, p. 18-21.
 
DE MOOR, M., e.a., Pop-up. De plek van kinderen en jongeren in een dynamisch podiumlandschap. Brussel, Vlaams Theater Instituut vzw, 2009, p. 71-75.
 
DE MOOR, M., e.a., (red.) Courant 88. Repertoire revisited. Brussel, VTi, 2009.
 
DEVUYST, H., Een repertoire van gedeelde ervaringen. Courant, nr. 88, 2009, p. 28-30.
 
JANSSENS, J., De podiumkunstenaar als individu. Enkele vragen. Courant, nr. 85, 2008, p. 4-8.
 
JANSSENS, J., Repertoire Revisited. Courant, nr. 88, 2009, p. 1-4.
 
JONCKHEERE K., Van dromen en diggelen. Courant, nr. 85, 2008, p. 13-15.
 
GOOSSENS, J., De repertoiregezelschappen zijn dood, leve de stadstheaters. De Morgen, 22 november 2006, p. 24.
 
GOOSSENS, J., Ook ons theater kan wat populisme gebruiken. De Morgen, 1 oktober 2008, p. 41.
 
GSE, Steven De Lelie: ‘We willen de lacune in het aanbod vullen’. De Standaard, 29 november 2008, p. 6.
 
HILLAERT, W., LAVEYNE, L., Het ultieme theaterdebat van De Morgen: de hoofdrolspelers van de Vlaamse theaterwereld. De Morgen, 26 december 2008, p. 24.
 
HILLAERT, W., Leporello bewandelt andere wegen met ‘Leonce en Lena’. De Morgen, 5 februari 2009, p. 99.
 
HILLAERT, W., Theater: tussen artistieke autonomie en maatschappelijke relevantie. De Morgen, 29 december 2005, p. 31.
 
KEUPPENS, V., Theater: toekomst gegarandeerd. In: DILLEMANS, R., SCHRAMME, A., Wegwijs Cultuur. Leuven, Davidsfonds, 2005, p. 132-133.
 
LAVEYNE, L., De Belgische politiek is onze promomachine. Knack Weekend Focus, 26 november 2008, p. 96.
 
LAVEYNE, L., Goed in zijn genre. Knack Weekend Focus, 28 januari 2009, p. 68.
 
LAVEYNE, L., Jammer dat het theater niet meer in de marge zit. Knack Weekend Focus, 8 april 2009, p. 66.
 
LAVEYNE, L., MOENS, S., HILLAERT, W., Vier vragen en acht eminente meningen voor de toekomst van de Vlaamse kunsten. De Morgen, 9 januari 2009, p. 28.
 
LAVEYNE, L., Subsidies voor Publiekstoneel. Knack Weekend Focus, 28 januari 2009, p. 16.
 
NUNC, Hoe NUNC in de mode is zonder het te weten. Courant, nr. 88, 2009, p. 64.
 
OLLAERTS, A., Woord Vooraf. Courant, nr. 85, 2008, p. 1.
 
SELS, G., De vrolijke jaren van het variété. De Standaard, 29 november 2008, p. 7.
 
SELS, G., Gelezen op toneel. Literatuur en theater. Reflector, 1 oktober 2008, p. 24-27.
 
SELS, G., Kan een repertoirestuk het theater redden? De Standaard, 29 november 2008, p. 6.
 
SELS, G., Klassiekers in het nauw. De Standaard, 16 februari 2009, p. 48.
 
SELS, G., Mr. Proper voor de kunsten. De Standaard, 7 januari 2009, p. 40.
 
SOETE, M., Jonge maker. Courant, nr. 82, 2007, p.14.
 
SRITRORO, E., Laika serveert Schubert voor kinderen. Het Belang van Limburg, 28 januari 2009, p. 24.
 
TP, Weg met het gat in de theatermarkt. De Tijd, 22 januari 2009, p. 32.
THYS, L., OPBROUCK, W., Is het vandaag mogelijk voor acteurs om het hoofd boven water te houden? De Standaard, 7 augustus 2008, p. 30.
 
VAN DEN BERG, S., De gevaren van het publieksdenken. Boekman. Tijdschrift voor kunst, cultuur en beleid, jrg. 19, nr. 71, 2007, p. 13-16.
 
VAN DEN BROECK, K., De bewust naïeven. Knack Weekend Focus, 14 januari 2009, p. 66.
 
VAN DEN BROECK, K., Goede stukken, goede acteurs. Knack Weekend Focus, 1 april 2009, p. 71.
 
VAN KERKHOVEN, M., Stenen in de stroom. Courant, nr. 76, 2006, p. 1-16.
 
VAN KEYMEULEN, K., Wim Opbrouck maakt plannen voor NTGent. De Standaard, 22 januari 2009, p. 19.
 
VERMEULEN, J., Repertoiretheater: geen vijand van het volk. De Standaard, Opinie & analyse, 2 december 2008, p. 19.
 
VERSTEELE, J., Repertoire. Courant, nr. 82, 2007, p. 21.
 
VOM BRUCH, N., Van ontwikkelen naar selecteren. Tijdschrift voor kunst, cultuur en beleid, jrg. 19, nr. 71, 2007, p. 92-99.
 
                                                                                                                  
Mondelinge bronnen
 
ADRINGA, S., Mondelinge mededeling. Gesprek in kader van studiedag, 13 maart 2009.
 
ALLAERT, G., Mondelinge mededeling. Debat, 19 februari 2009.
 
BLEREAU, C., Mondelinge mededeling. Debat, 19 februari 2009.
 
DE BOSSCHERE, S., Mondelinge mededeling. Debat, 19 februari 2009.
 
DE LATHAUWER D., Mondelinge mededeling. Gesprek in kader van studiedag, 13 maart 2009.
 
DELVA, P., Mondelinge mededeling. Debat, 19 februari 2009.
 
DEVUYST, H., Mondelinge mededeling. Debat, 19 februari 2009.
 
GORIS, I., Mondelinge mededeling. Gesprek in kader van studiedag, 13 maart 2009.
 
GORIS, I., Mondelinge mededeling. Interview, 20 mei 2009.
 
HOLLEVOET, M., Mondelinge mededeling. Interview, 29 mei 2009.
 
HOPPENBROUWERS, V., Mondelinge mededeling. Gesprek in kader van studiedag, 13 maart 2009.
 
JANSSENS, J., Mondelinge mededeling. Gesprek in kader van studiedag, 13 maart 2009.
 
MAILLARD, M., Mondelinge mededeling. Gesprek in kader van studiedag, 13 maart 2009.
MARIEN, F., Mondelinge mededeling. Interview, 13 mei 2009.
 
MELENS, K., Mondelinge mededeling. Debat, 19 februari 2009.
 
REDIG, G., Mondelinge mededeling. Debat, 19 februari 2009.
 
ROETS, J., Mondelinge mededeling. Interview, 11 mei 2009.
 
SELS, G., Mondelinge mededeling. Debat, 19 februari 2009.
 
SEYNAEVE, P., Mondelinge mededeling. Interview, 19 mei 2009.
 
SPOEL, J., Mondelinge mededeling. Gesprek in kader van studiedag, 13 maart 2009.
 
VERVAET, S., Mondelinge mededeling. Interview, 26 mei 2009.
 
VON WINKELMANN, C., Mondelinge mededeling. Interview, 13 mei 2009.
 
WAUTERS, S., SCHILLEBEECKX, F., Mondelinge mededeling. Interview, 19 mei 2009.
 
 
Audiovisuele bronnen
 
Mekka. Brussel, Studio Brussel, 18 maart 2009. (radioprogramma)
 
 
Elektronische bronnen
 
BUIJS, M., Angst voor het repertoire. Internet, 15 januari 2009.
(http://www.volkskrant.nl/archief_gratis/article571472.ece/ANGST_VOOR_HE…)
 
Canon. Internet, 20 maart 2009.
(http://www.vandale.nl/vandale/opzoeken/woordenboek/?zoekwoord=canon)
 
CASSIERS, G., JANS, E., Who is afraid of William Shakespeare? Aanzetten voor een discussie over theater, repertoire en publiek. Internet, 21 maart 2009.
(http://www.toneelhuis.be/nieuws_detail.jsp?id=214&lang=nl)
 
CLEMENT, L., (leonie@festivalcement.nl), Re; repertoire en jonge makers. E-mail aan HUBERT, S., (sanne.hubert@student.kdg.be), 12 mei 2009.
 
Debat repertoire revisited. Internet, 3 maart 2009.
(http://www.vti.be/repertoiredebat)
 
De canon revisited. Internet, 16 september 2008.
(www.bocobrussel.be/Canon2.htm)
 
DE COCK, M., Meer werkgelegenheid door het publiekstoneel? Internet, 24 november 2008.
(http://www.tarsenaal.be/documents/news-items/nieuwsitems/20081124-knack…)
 
DE VUYST, H., Zijn we niet bezig onszelf overbodig te maken? Een open brief over de grenzen van artistieke autonomie. Internet, 7 mei 2009.
(http://www.rektoverso.be/content/view/160/2/)
 
DRIEZEN, S., DE WULF, W., Re:spons. Internet, 7 mei 2009.
(http://www.rektoverso.be/content/view/448/2/)
 
First aid bxl. Internet, 2 april 2009.
(http://www.vti.be/firstaidbxl)
 
HILLAERT, W., DE COCK, M., Re:spons. Internet, 7 mei 2009.
(http://www.rektoverso.be/content/view/455/2/
 
HILLAERT, W., Het vaste repertoire van de roep om repertoire. Internet, 1 mei 2009.
(http://www.rektoverso.be/content/view/954/2/)
 
HILLAERT, W., Redactioneel. Maak het zelf waar. Internet, 7 mei 2009.
(http://www.rektoverso.be/content/view/1066/2/)
 
HILLAERT, W., VAN DEN BERG, S., De eer van de natie? Een briefwisseling over Vlaams en Nederlands theater, deel 3. Internet, 1 mei 2009.
(http://www.rektoverso.be/content/view/1099/2/)
 
HILLAERT, W., VANHAESEBROUCK, K., "Ik ben op zoek naar de kampioenen. De Champions League van het theater". Internet, 7 mei 2009.
(http://www.rektoverso.be/content/view/281/2/)
 
KVS Mission Statement. Internet, 30 maart 2009. (http://www.kvs.be/index2.php?page=overdekvs_missionstatement)
 
Landschapsschets theater. Internet, 20 maart 2009.
(http://www.vti.be/theater)
 
Landschapsschets theater. Internet, 20 maart 2009.
(http://www.vti.be/node/50)
 
MELENS, K., SIMONS, J., OPBROUCK, W., NTGent verwelkomt het publiekstoneel. Internet, 26 november 2008.
(http://www.ntgent.be/index.php?id=173&tx_ttnews[tt_news]=466&tx_ttnews[…)
 
NIEUWENHUIS, A., Re:spons Wij ‘68. Internet, 7 mei 2009.
(http://www.rektoverso.be/content/view/824/2/)
 
Oeuvre. Internet, 6 maart 2009.
(http://nl.wikipedia.org/wiki/Oeuvre)
 
Persbericht: Bert Anciaux maakt structurele subsidiëringen binnen het Kunstendecreet bekend voor 2010-2011-2012. Internet, 7 mei 2009.
(http://www.kunstenenerfgoed.be/ake/view/nl/2259810-Persbericht%3A+Bert+…)
 
Repertoire. Internet, 21 maart 2009.
http://www.vandale.nl/vandale/opzoeken/woordenboek/?zoekwoord=repertoire)
 
Repertoire. Internet, 3 maart 2009.
(http://www.vti.be/files/courantrepwordle.jpg)
REYNIERS, J., Redactioneel: Repertoire. Internet, 19 december 2008.
(http://www.e-tcetera.be/inex.php?upnr=-9&newsnr=46)
 
SELS, G., Landschapsschets theater. Internet, 2 april 2009.
(http://www.vti.be/node/50)
SIMONS, J., Colloquium toekomstscenario’s voor de podiumkunsten. Internet, 31 augustus 2006.
(http://www.ntgent.be/index.php?id=1225)
 
STAES, J., (jan.staes@kdg.be), Re: repertoire. E-mail aan HUBERT, S., (sanne.hubert@student.kdg.be), 15 april 2009.
 
Theater. Internet, 20 maart 2009.
(http://www.vandale.nl/vandale/opzoeken/woordenboek/?zoekwoord=theater)
 
Theaterrepertoire. Internet, 25 maart 2009.
(http://theaterrepertoire.theaterwerk.nl/)
 
Tot ’t nut van ’t algemeen: de literaire canon. Internet, 7 mei 2009.
(http://www2.deburen.eu/?language=nl&p=programma&c=2&id=290)
 
Trouwen in trainingsbroek. Internet, 7 mei 2009.
(http://www.rektoverso.be/content/view/175/2/)
 
VAN SCHOOR, J., VERCAUTEREN, E., Kontro:verso. Twee bedenkingen met betrekking tot stadstheaters. Internet, 7 mei 2009.
(http://www.rektoverso.be/content/view/269/2/)
 
Who's afraid of repertoire? Internet, 1 april 2009.
(http://www.festivalcement.nl/2009/index.php?pid=10&prg_dag=2009-04-01&p…)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Universiteit of Hogeschool
Kunst-en Cultuurbemiddeling
Publicatiejaar
2009
Kernwoorden
Share this on: