Collectief wonen in Vlaanderen en Brussel

Ruben Hoet
Persbericht

Collectief wonen in Vlaanderen en Brussel

Collectief wonen in Vlaanderen en Brussel

Collectief wonen is niet populair in België. In 2012 liet onze minister van Ruimtelijke Ordening Philippe Muyters zich nog ontvallen dat hij cohousing een goede vorm van verdichting vindt, “Maar er specifieke zones voor bepalen, zou de vrije keuze beknotten.”

Deze uitspraak duidt op twee heersende tendensen.

Ten eerste geeft de overheid vooralsnog niet veel blijk van interesse als het over collectief wonen gaat. Hoewel een enquête uit 2004 rond de wooncultuur in Vlaanderen aan het licht bracht dat vier op tien Vlamingen positief staan tegenover een collectieve woonst. Evenwel op voorwaarde dat er genoeg privacy zou zijn. Enkel op stedelijk niveau worden voorzichtig de eerste stappen genomen.

Wanneer gebeurt het wel? Het valt op dat de overheid het wonen totnogtoe enkel collectief organiseert in crisissituaties. Denk bijvoorbeeld aan de vluchtelingencrisis waar België vandaag mee kampt. Met de leegstaande WTC-toren is er eindelijk een plek gevonden waar de vluchtelingen tijdelijk kunnen verblijven terwijl ze wachten om hun asielaanvraag te doen. Een goede, efficiënte oplossing, maar naast die toren staat er nog 2.000.000 m² kantoorruimte leeg in Brussel, om nog maar te zwijgen over 15.000 tot 30.000 leegstaande woningen. Deze problematiek is in de laatste tien jaar al vaak aangekaart in het licht van de wooncrisis in Brussel zonder gevolgen. Een ander voorbeeld is de winteropvang voor daklozen. In Brussel leven er 2000 mensen op straat. Er wordt voor hen enkel een slaapplaats aangeboden wanneer ze dreigen dood te vriezen.

Ten tweede is er een nieuw toverwoord om de ruimtelijke ordening rond te organiseren: verdichting.

Maar de zogenaamde baksteen in de maag van de Vlaming zit kennelijk toch diep. Deze baksteen uit zich in wat wordt aangeduid als de verkaveling van Vlaanderen. In de Vlaamse klassieker Man bijt hond komt dit fenomeen sterk naar voren: éénieder een eigen wereld, ieder een eigen verhaal, een eigen rijkje op Vlaamse bodem. Maar het uitsmeren van al die rijkjes over het hele Vlaamse platte land heeft ook zijn gevolgen. Eén van de meest voelbare gevolgen ziet men in het verkeer. Brussel en Antwerpen staan respectievelijk op nummer één en twee op de wereldranglijst van steden met de meeste fileproblemen, beruchte filesteden Los Angeles, Milaan en Londen maken de top vijf compleet.

Die baksteen zit daar niet zomaar. De overheid werkt dit bewust in de hand. België is het meest vrijgevige land ter wereld als het gaat over subsidiëren van bedrijfswagens, zodat al die verkavelingsbewoners (op tijd?) thuis geraken. Ook recent werd er nog beslist dat leasingwagens gevrijwaard worden van taksen op milieuvervuilende dieselmotoren. Hieruit is enkel een bewuste en zorgvuldige voortzetting af te leiden van deze politiek.

Waarom collectief?

Collectief wonen is een term die nogal voor interpretatie vatbaar is. Ik zie me dan ook verplicht om aan te geven waar ik het over heb als ik deze term aanhaal in mijn thesis. Ik zie collectief wonen graag in zijn meest ruime zin. Alle woonvormen waarbij bewoners bepaalde infrastructuur delen zijn collectief. De enige voorwaarde is dat de bewoners niet allemaal van hetzelfde gezin zijn. Het komt er dus op neer dat collectief wonen alle vormen van wonen zijn, buiten de particuliere woning.

Collectief wonen spreekt me aan als architect omdat collectief wonen een architecturaal gegeven is waar een aantal maatschappelijke tendensen in samenkomen. Ik geloof bijvoorbeeld dat Vlaanderen vanuit het perspectief van collectief wonen eindelijk een focus kan vinden om de verkavelingsproblematiek aan te pakken.

Drieledige studie

In de thesis wil ik toetsen hoe collectief wonen een antwoord kan bieden op een aantal maatschappelijke problemen. De thesis is opgebouwd als een drieledig onderzoek. Het eerste deel is een literatuurstudie waarin een maatschappelijk kader wordt geschetst waarbinnen de lezer het collectief wonen in Vlaanderen en Brussel een plaats kan geven. De literatuur focust op vier maatschappelijke tendensen: de individualisering van de samenleving, gentrification, de verkaveling van Vlaanderen en de wooncrisis in Brussel. Tevens komen enkele positieve trends aan bod.Deel twee bestaat uit een aantal case studies. Verschillende vormen van collectief wonen worden besproken, gaande van zachte collectieve projecten tot woonvormen met een sterk gemeenschapskarakter. De case studies zijn in feite een verslag van bestaande collectieve praktijken in Vlaanderen en Brussel. Ze tonen hoe privéinitiatieven het goede voorbeeld geven en een weg kunnen banen naar een andere toekomst. Hier valt de grote diversiteit op tussen de verschillende projecten. Afhankelijk van de gegeven context, de doelgroep, de vooropgestelde intenties, het budget en het ontwerp krijgt het collectief wonen een andere invulling.In het derde en laatste deel ga ik vanuit mijn eigen perspectief als architect op zoek naar ruimtelijke mogelijkheden, de juiste sferen en de grenzen tussen collectief, publiek en privaat. Ik stel mezelf de vraag wat collectief wonen kan betekenen binnen het masterplan voor de ziekenhuissite in Leuven.

Bibliografie

1.         Tanghe B. Privaat. 2014.

2.         De Cauter L. De capsulaire beschaving. 3e druk. Rotterdam: NAI Uitgevers; 2009. 208 p.

3.         Arendt H. Vita activa. Amsterdam: Boom; 1995. 400 p.

4.         Gallagher SE. Introduction to “The Right to Privacy”: a digital critical edition. University of Massachutes Press [Internet]. Available from: http://faculty.uml.edu/sgallagher/harvard__law_review.htm

5.         Warren SD, Brandeis LD. The Right to Privacy. Harv Law Rev. 1890 Dec 15;Vol. IV(No. 5).

6.         artikel 22 en 22bis.

7.         Portaal belgium.be [Internet]. Justitie, Privacy. [cited 2015 Apr 23]. Available from: http://www.belgium.be/nl/justitie/privacy/

8.         Allen A. Privacy. In: LaFollette H, editor. The Oxford Handbook of Practical Ethics. Oxford Handbooks Online; 2005.

9.         Tanghe B. The right to be forgotten, een culturele framinganalyse. [Leuven]: KULeuven; 2014.

10.       Rachels J. Why privacy is important. Philos Public Aff. 1975;vol. 4(No. 4):323–33.

11.       Koolhaas R, Mau B, Architecture O for M. S M L XL: OMA. 1993. book p.

12.       Cohen Henriquez D. Privacy is... Filosofie Magazine [Internet]. 2013 [cited 2014 Nov 20];(nr. 9). Available from: http://www.filosofie.nl/nl/artikel/31502/privacy-is.html

13.       Sterken S. Aantekeningen bij een aantal revente projecten van groepswoningbouw in Vlaanderen. In: Vlaams Architectuurinstituut, editor. Jaarboek architectuur vlaanderen, 04 05. Antwerpen: Vlaams Architectuurinstituut; 2006. p. 43–9.

14.       Haggis P. Crash. 2004.

15.       Kurokawa K. Capsule Manifest. In: Heynen H, editor. “Dat is architectuur”: sleutelteksten uit de twintigste eeuw. Uitgeverij 010; 2001. p. 434–9.

16.       Baudelaire C. Le cygne. Les Fleurs du mal [Internet]. Parijs: Auguste Poulet-Malassis; 1857. Available from: http://fleursdumal.org/poem/220

17.       Hamnett C. The Blind Men and the Elephant: The Explanation of Gentrification. Trans Inst Br Geogr. 1991;16(2):173–89.

18.       gentrification [Internet]. Merriam-webster. [cited 2015 Apr 24]. Available from: http://www.merriam-webster.com/dictionary/gentrification

19.       Harvey D. Rebel Cities: From the Right to the City to the Urban Revolution. Verso Books; 2012. 207 p.

20.       Wieërs E. Interview collectief wonen. 2014.

21.       Lyppens G. Het dilemma van de collectieve actie. Agora. 2012;(5):23–7.

22.       Stuhlmacher M. Intensive care: Vakmanschap in Vlaanderen, gezien door de ogen van een buitenlander. In: Vlaams Architectuurinstituut, editor. Jaarboek architectuur vlaanderen, 04 05. Antwerpen: Vlaams Architectuurinstituut; 2006. p. 33–7.

23.       Delbeke M. Getting lost: a note on the semiotics of the Belgian architectural landscape. A + U-ARCHITECTURE AND URBANISM. 2003;(392):8–19.

24.       Mozas J, Per AF. Density, new collective housing. Vitoria-Gasteiz; 2006.

25.       Heynen H, Loeckx A, De Cauter L, Van Herck K. “Dat is architectuur”: sleutelteksten uit de twintigste eeuw. Uitgeverij 010; 2001. 893 p.

26.       Braem R. Het lelijkste land ter wereld. Asp / Vubpress / Upa; 2010. 50 p.

27.       Vlaamse Gewest. Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen [Internet]. Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. [cited 2015 Mar 14]. Available from: http://rsv.vlaanderen.be/

28.       De Meulder B, Schreurs J, Cock A, Notteboom B. Sleutelen aan het Belgische Stadslandschap. OASE: Consumptie en territorium. 1999;(52):78–113.

29.       Bekaert G, Architecten X de G, Belgium) K deSingel (Antwerp. After-sprawl: research for the contemporary city. NAi Publishers; 2002. 274 p.

30.       Lodewijckx E, Pelfrene E, Van Peer C, Willems P. Algemeen besluit en aanbevelingen voor het beleid. SVR; 2012.

31.       Gorzelany J. The World’s Most Traffic-Congested Cities [Internet]. Forbes. 2013 [cited 2015 Apr 24]. Available from: http://www.forbes.com/sites/jimgorzelany/2013/04/25/the-worlds-most-tra…

32.       De Smet D. Bedrijfswagens afschaffen verbetert mobiliteit, maar niet de arbeidsmarkt. De Standaard. 2014 Dec 3;6–7.

33.       rdc. Ook raken aan vastgoed is taboe voor N-VA. De Standaard [Internet]. 2015 May 22 [cited 2015 May 26]; Available from: http://www.standaard.be/cnt/dmf20150522_01693916

34.       Papadopoulos AG. Urban Regimes and Strategies: Building Europe’s Central Executive District in Brussels. University of Chicago Press; 1996. 304 p.

35.       Hein C. The Capital of Europe: Architecture and Urban Planning for the European Union. Greenwood Publishing Group; 2004. 329 p.

36.       Brusselnieuws. Stadsvlucht kost Brussel 261 miljoen per jaar [Internet]. Brusselnieuws.be. 2015 [cited 2015 May 18]. Available from: http://www.brusselnieuws.be/nl/nieuws/stadsvlucht-kost-brussel-261-milj…

37.       Vandaile J. Groeipijnen van een gewest. MO* [Internet]. 2013 May 29 [cited 2015 May 13]; Available from: http://www.mo.be/artikel/groeipijnen-van-een-gewest

38.       Kerremans I. 50.000 daklozen in België [Internet]. Gazet van Antwerpen. 2011 [cited 2015 May 19]. Available from: http://www.gva.be/cnt/aid1102219/50-000-daklozen-in-belgie

39.       Danckaers T. Sous le ciel de Brussèl. MO* [Internet]. 2013 May 29 [cited 2015 May 12]; Available from: http://www.mo.be/artikel/sous-le-ciel-de-brussel

40.       De Pauw G. Interview over CLTB. 2015.

41.       KH. Brussel verarmt niet meer [Internet]. Brusselnieuws.be. 2014 [cited 2015 May 18]. Available from: http://www.brusselnieuws.be/nl/nieuws/brussel-verarmt-niet-meer

42.       De Pauw G. En un peu plus de mots | In wat meer woorden [Internet]. Community Land Trust Bxl. [cited 2015 Apr 9]. Available from: https://communitylandtrust.wordpress.com/about/en-un-peu-plus-de-mots/

43.       Wijkcontracten - Stad Brussel [Internet]. [cited 2015 Apr 10]. Available from: http://www.brussel.be/artdet.cfm/4962

44.       De Pauw G. Passieve woningen, actieve bewoners. Brussel: Acco; 2011.

45.       Van Herck K. Wonen in meervoud: groepswoningbouw in Vlaanderen, 2000-2010. De Meulder B, editor. SUN; 2009. 200 p.

46.       Brusselnieuws. Geen klassieke stadsvlucht meer [Internet]. Brusselnieuws.be. 2013 [cited 2015 May 18]. Available from: http://www.brusselnieuws.be/nl/nieuws/geen-klassieke-stadsvlucht-meer

47.       Ebels P. Koningsstraat 123: Naar kraakstandaardenverdacht luxueus [Internet]. Brusselnieuws.be. 2010 [cited 2015 May 13]. Available from: http://www.brusselnieuws.be/nl/nieuws/koningsstraat-123-naar-kraakstand…

48.       Danckaers T. Solidair kraken in Brussel. MO* [Internet]. 2013 May 19 [cited 2015 Mar 9]; Available from: http://www.mo.be/artikel/solidair-kraken-brussel

49.       Cools S. Krakers in het vizier van Jambon. De Standaard [Internet]. 2015 Jul 4 [cited 2015 May 25]; Available from: http://www.standaard.be/cnt/dmf20150406_01617731

50.       Tegenbos G. Huursubsidies in Vlaanderen zijn mogelijk. De Standaard [Internet]. 2012 Feb 21; Available from: http://www.standaard.be/cnt/ah3meqso

51.       Torfs M. Vlaming gaat steeds kleiner wonen [Internet]. deredactie.be. 2014 [cited 2015 May 25]. Available from: http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/1.2129045

52.       Jonckheere L, Kums R, Maelstaf H, Maes T. Samenhuizen in België: waar staan we, waar gaan we. p. 315.

53.       Devloo J. Cohousing in Vlaanderen, een onderzoek naar de inpassing van een alternatieve woontypologie in de Vlaamse wooncultuur. Universiteit Gent; 2013.

54.       De Vrieze M, Verhulst D. Dossier cohousing, wonen anders bekeken. Beter Bouwen en Verbouwen. 2012 Nov;(Jaargang 3 nr. 284).

55.       Abbeloos J-F. Het tijdperk van de villa is voorbij. De Standaard. 2012 Aug 31;

56.       De Cauter L, King JS. Notes on Urbanity. Steirischer herbst, Theorie zur praxis. 2013;8–13.

57.       De Boeck A. Cohousing steeds populairder. De Morgen. 2012 Jan 23;

58.       Cohousing Projects cvba. Over ons [Internet]. cohousingprojects.be. [cited 2015 Oct 5]. Available from: http://www.cohousingprojects.be/index.php/over-cohousing-projects

59.       jht. Na meer dan tien jaar amper één cohousingproject in Vlaanderen. De Standaard [Internet]. 2012 Nov 24; Available from: http://www.standaard.be/cnt/dmf20121123_00379906

60.       Vromman S. Lowimpactman’s Weblog [Internet]. Lowimpactman’s Weblog. [cited 2015 May 24]. Available from: https://lowimpactman.wordpress.com/

61.       Vonck T. Al dat overleggen, ik was dat kotsbeu geworden. De Standaard [Internet]. 2012 Nov 24 [cited 2015 Oct 5]; Available from: http://www.standaard.be/cnt/dmf20121123_00379633

62.       Koning Boudewijnstichting Over ons [Internet]. Koning Boudewijnstichting, samen werken aan een betere samenleving. [cited 2014 Nov 20]. Available from: http://www.kbs-frb.be/about.aspx?langtype=2067

63.       Belterra Cohousing. Belterra Cohousing [Internet]. Available from: http://www.belterracohousing.ca/

64.       Belterra Cohousing. Cohousing Explained: “What is a Home?” [Internet]. Vancouver, Canada; 2015 [cited 2015 May 24]. Available from: https://www.youtube.com/watch?v=UKY3scPIMd8&feature=youtube_gdata_player

65.       Bowen Island [Internet]. Wikipedia, the free encyclopedia. 2015 [cited 2015 May 24]. Available from: http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Bowen_Island&oldid=660444380

66.       More ST. Utopia. Courier Corporation; 2012. 100 p.

67.       Peeters D. Groen verwerpt oproep van makelaars tot nieuwe verkavelingsgolf [Internet]. Dirk Peeters – Groen. [cited 2015 May 24]. Available from: http://www.dirkpeeters.info/2012/11/23/groen-verwerpt-oproep-van-makela…

68.       Brusselnieuws. Dichtstbevolkte gemeente groeit het snelst [Internet]. 2010 [cited 2015 May 26]. Available from: http://www.brusselnieuws.be/nl/nieuws/dichtstbevolkte-gemeente-groeit-h…

69.       Brusselnieuws. Sint-Joost: Jongste bevolking, oudste huizen [Internet]. 2011 [cited 2015 May 26]. Available from: http://www.brusselnieuws.be/nl/nieuws/sint-joost-jongste-bevolking-ouds…

70.       BGHM. Statistieken sociale huisvesting 2013 [Internet]. 2013 [cited 2015 Feb 5]. Available from: http://www.slrb.irisnet.be/documentatie/statistiques/statistische-inlic…

71.       V+. Portfolio / V+ Bureau vers plus de bien être [Internet]. 2014. Available from: http://www.vplus.org/en/

72.       Geschiedenis in het kort [Internet]. gemeente Sint Jans Molenbeek. [cited 2015 May 20]. Available from: http://www.molenbeek.irisnet.be/nl/ik-bezoek/geschiedenis/geschiedenis%…

73.       TV Artgineering, Urban Platform cvba. Wijkcontract “Cinema Belle-Vue”, rapport fase 1+2. 2010.

74.       L’Escaut. Philosophy [Internet]. escaut.org. [cited 2014 Nov 20]. Available from: http://www.escaut.org/philosophy/lescaut

75.       L’Escaut. Housing units-studios for artists [Internet]. [cited 2015 May 27]. Available from: http://www.escaut.org/projects/housing/housing-units-studios-artists

76.       Seefhoek [Internet]. Wikipedia. 2014 [cited 2015 May 27]. Available from: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Seefhoek&oldid=42320880

77.       AG VESPA. Onze opdrachten [Internet]. AG VESPA. [cited 2015 May 27]. Available from: http://www.agvespa.be/onze-opdrachten

78.       Cocquyt B. Leven in groep, maar toch apart. Goed wonen. 2014 Apr 1;65–7.

79.       De Ridder K. Thuis bij de buren. Feeling wonen. 2013 Dec;(147):38–49.

80.       Martin T. Collectief Noord. A+. 2012 Sep;(237):82.

81.       Collectief Noord. Visie [Internet]. collectiefnoord.be. [cited 2015 Feb 20]. Available from: http://www.collectiefnoord.be/visie

82.       Collectief Noord. Voetafdruk [Internet]. collectiefnoord.be. [cited 2015 Feb 20]. Available from: http://www.collectiefnoord.be/voetafdruk

83.       Zuid-Museum [Internet]. Wikipedia. 2013 [cited 2015 May 27]. Available from: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zuid-Museum&oldid=38904487

84.       Hooft E. Haringrokerij [Internet]. Inventaris Onroerend Erfgoed. 2012 [cited 2015 May 27]. Available from: https://inventaris.onroerenderfgoed.be/dibe/relict/6340

85.       Inkernout. Brochure open monumentendag 2014. Daelman E, editor. Patricia De Somer; 2014.

86.       Stramien. Werkwijze - team - Stramien cvba [Internet]. Stramien. [cited 2015 May 27]. Available from: http://stramien.be/team/

87.       Rootveld A. Wonen in een Haringrokerij [Internet]. De ochtend. Radio 1; 2013. Available from: http://www.radio1.be/programmas/de-ochtend/wonen-een-haringrokerij

88.       Vermeulen P. Peter Vermeulen, architect en bewoner van de Haringrokerijk in Antwerpen, voor samenhuizen vzw. 2009.

89.       Vermeulen P. Pleidooi voor een sterk ruimtelijk beleid en voor een collectief geïnspireerd woonbeleid [Internet]. Powerpoint presentatie presented at; Available from: http://www.west-vlaanderen.be/overwvl/beleid_bestuur/winvorm2/presentat…{4F9226BA-160F-4827-A809-7991AB5D8316}

90.       Janssens F. bestaande gemeenschappen en projecten: de Haringrokerij - Antwerpen (centraal wonen) [Internet]. Samenhuizen in België. 2009 [cited 2014 Nov 28]. Available from: http://www.bloggen.be/samenhuizens/archief.php?ID=216574

91.       Cohousing Projects cvba. De Haringrokerij: een cohousingmonument [Internet]. cohousingprojects.be. Available from: http://www.cohousingprojects.be/index.php/cohousing/gluren-bij-de-buren…

92.       Borret K, Loeckx A, Strauven F. Jaarboek architectuur Vlaanderen 2000-2001: Annales de l’architecture en Flandre :Flanders architectural yearbook 2000/2001. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap; 2002. book p.

93.       Mann W. Aspecten van densiteit: extrapolaties van vier stadswoningen. Jaarboek architectuur vlaanderen, 02 03. 2004. p. 155–69.

94.       Over het Meetjesland [Internet]. [cited 2015 Mar 29]. Available from: http://www.meetjesland.be/Meetjesland/meetjesland.html

95.       Bogaert C, Lanclus K, Verbeeck M. Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Waarschoot - Zomergem. Belgische overheid; 1994.

96.       Gerard Vanvooren. Geschiedenis van Vinderhoute [Internet]. [cited 2015 Mar 28]. Available from: http://www.lovendegem.be/VrijeTijdJeugd/Geschiedenisenerfgoed/Geschiede…

97.       Heyvaert J. Terug naar het oude dorpsgevoel. De Standaard. 2012 Nov 24;

98.       Stramien. Cohousing [Internet]. [cited 2015 Mar 30]. Available from: http://stramien.be/project/080021_vinderhoute/

99.       Demey A, Provoost S. Een (klimaat)vreindelijke wijk. Natuur en Landschap Meetjesland. 2013 Herfst;Actueel(jaargang 20 nr. 3):10–3.

100.     De Boeck A. De moeilijkste discussies gaan over de kleur van de meubels. De Morgen. 2012 Jan 23;

101.     Communauté “La Poudrière” [Internet]. [cited 2015 Mar 28]. Available from: http://www.communautelapoudriere.be/#La_Communaute.A

102.     Hanjoul P. Interview La Poudriere. 2015.

103.     TV-Brussel. Brussels utopia ligt in La Poudrière. Brusselnieuws. 2005.

104.     LV. Gesu wordt meest prestigieuze hotel van Brussel [Internet]. Brusselnieuws.be. 2012 [cited 2015 May 16]. Available from: http://www.brusselnieuws.be/nl/nieuws/gesu-wordt-meest-prestigieuze-hot…

105.     123 viert verjaardag in Koningsstraat 123 | HLN Brussel [Internet]. hln.be. 2014 [cited 2015 Feb 15]. Available from: http://r.hln.be/7XdL?s=f

106.     Pauwels M. Dossier BXL: Koningstraat 123 [Internet]. Koningstraat 123 Brussel; 2013 [cited 2015 Feb 20]. Available from: http://www.mo.be/video/dossier-bxl-koningsstraat-123

107.     FM Brussel. Ministerie van Wooncrisis steunt krakers Koningsstraat 123 [Internet]. Brusselnieuws.be. [cited 2015 May 12]. Available from: http://www.brusselnieuws.be/nl/nieuws/ministerie-van-wooncrisis-steunt-…

108.     Brauwers G, Duarte M. Koningstraat 123 zet zijn deuren open [Internet]. Koningstraat 123 Brussel; 2011 [cited 2015 Feb 20]. Available from: http://www.dewereldmorgen.be/video/2011/05/31/koningstraat-123-zet-zijn…

109.     Bergmans E. ’Het gaat om de juiste sociale mix’. De Standaard [Internet]. 2013 Nov 9 [cited 2015 May 12]; Available from: http://www.standaard.be/cnt/dmf20131108_00831016

110.     Vermeire S. Dossier BXL: Koningsstraat 123 [Internet]. MO*. [cited 2015 May 12]. Available from: http://www.mo.be/video/dossier-bxl-koningsstraat-123

111.     De Knop P, editor. VUB jaarverslag 2009. Brussel: VUB; 2010. 64 p.

112.     Beschermingsnota Vierwindenbinnenhof te Tervuren. 2008.

113.     Sels G. Radicaal ten dienste van de mensheid. De Standaard [Internet]. 2012 Jun 9; Available from: http://www.standaard.be/cnt/DMF20120607_00176788?pid=1738502

114.     Devroe A. Blokken met vernuft. Brussel Deze Week. 2015 Feb 19;1462:10–1.

115.     VUB. Flyer VUB open monumentendag 2008.

116.     Devroe A. VUB: hebben seventies koten nog een toekomst? Brussel Deze Week [Internet]. 2015 Feb 20; Available from: http://www.brusselnieuws.be/nl/nieuws/vub-hebben-seventies-koten-nog-ee…

117.     Davis J. Interview met John Davis door Geert Van Istendael [Internet]. 2014. Available from: https://communitylandtrust.files.wordpress.com/2014/10/intervista-jd.pdf.

118.     Linebaugh P. The Magna Carta Manifesto: Liberties and Commons for All. University of California Press; 2008. 372 p.

119.     Veblen TB. The Portable Veblen. Viking Press; 1970. 632 p.

120.     Davis J. De wortels van de CLT [Internet]. 2013 Oct 14. Available from: https://www.youtube.com/watch?v=aC7YRbih4IY

121.     Stadsschool nummer 3 [Internet]. Inventaris Onroerend Erfgoed. [cited 2015 Jun 3]. Available from: https://inventaris.onroerenderfgoed.be/dibe/relict/206734

122.     Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten [Internet]. Wikipedia. 2014 [cited 2015 Jun 1]. Available from: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Internationaal_Verdrag_inzake…

Universiteit of Hogeschool
Master in de ingenieurswetenschappen: architectuur
Publicatiejaar
2015
Kernwoorden
Share this on: