De buitenlandse correspondent in Rusland van 1990 tot 2015
De buitenlandse correspondent in Rusland van 1990 tot 2015
Al twitterend door Moskou: de buitenlandse correspondent in RuslandOnderzoek naar de buitenlandse correspondent in Rusland
Minder betaald, meer freelance, geringer in aantal en misschien zelfs geen permanent verblijf meer in Moskou, maar toch nog belemmerd door de Russische geheime dienst. Zo ziet de toekomst eruit voor de buitenlandreporter in Moskou. Dat heeft een studie bevonden van de student journalistiek Elien Decommer.
Het onderzoek werd verricht via negen semigestructureerde diepte-interviews met journalisten die werken of hebben gewerkt als voltijds verslaggever in Moskou. Daarbij ging het om de periode 1990-2015. Aan iedere journalist werden dezelfde vragen gesteld waarvan de antwoorden achteraf met elkaar werden vergeleken.
Voor het onderzoek werden er een Franse, twee Vlaamse en zes Nederlandse correspondenten geïnterviewd. Het grootste verschil? De Franse en enkele van de Nederlandse correspondenten werken nog steeds als fulltime verslaggever in Moskou, voor de Vlaamse reporters is dat niet (meer) zo.
Een blanke man van middelbare leeftijd met een diplomaOver het algemeen stelde de literatuur over buitenlandreporters dat een gemiddelde buitenlandse correspondent - en dan niet noodzakelijk voor Rusland - een blanke man is van middelbare leeftijd die een hogere opleiding genoten heeft. In het geval van deze studie ging dat voor de meeste geïnterviewden op, behalve dat er in de bestudeerde groep een vrouwelijke correspondent zat en twee, iets jongere freelancers.
Daarnaast toont de studie aan dat een buitenlandreporter niet langer zomaar een buitenlandreporter meer is: er zijn steeds meer verschillende types van buitenlandse correspondenten. Zo zijn er de klassieke reporters die permanent verblijven in Moskou en werken voor slechts een aantal media uit eigen land (al is dat type correspondent met uitsterven bedreigd), maar heb je aan de andere kant ook reporters die telkens voor een reportage heen en weer vliegen tussen eigen land en de Russische hoofdstad. Daarnaast zijn er ook de jonge, freelance doe-het-zelvers die crossmediaal werken en het liefst alles zelf realiseren (al dan niet tegen een degelijke vergoeding) en er dan over tweeten.
Tussen de regels door lezenInternet mag misschien booming zijn in Rusland, toch is het voor een buitenlandse correspondent in Rusland belangrijk om niet alleen Russisch, maar ook tussen de regels door te kunnen lezen. Er is steeds meer informatie beschikbaar in Rusland en er worden meer persberichten uitgestuurd, maar dat wil niet zeggen dat er ook betekenisvolle informatie staat in de berichten, laat staan dat de informatie klopt. Informatie checken, vergelijken, interpreteren en erover discussiëren is dus de boodschap.
Twintig jaar geleden kon de buitenlandreporter wel makkelijker iets aannemen van een Russische bron, want tijdens de beginjaren onder wijlen president Jeltsin kende Rusland zijn grootste persvrijheid tot nu toe. Onder Vladimir ligt dat vandaag helaas anders. Ook de KGB mag in tussentijd veranderd zijn van naam - de Russische geheime dienst gaat nu door het leven als FSB - toch luistert ze nog steeds graag je telefoontjes af of achtervolgt ze je op straat.
Oekraïne, het nieuwe TsjetsjeniëOok al doen buitenlandreporters hun werk in Rusland graag en vinden ze journalistiek een fantastisch vak, hun werk is niet altijd zonder gevaar voor eigen leven. Daar waar een decennium geleden Tsjetsjenië een no go was voor buitenlandse journalisten, is dat nu eerder voor (Oost-)Oekraïne het geval en dan met name voor Russische onafhankelijke journalisten.
Helaas is het aantal buitenlandse correspondenten in Moskou niet zo groot en is er ook nog niet veel onderzoek naar verricht. Buitenlandse correspondenten ondervinden steeds meer druk, doordat de informatiestroom steeds sneller vooruit gaat, de correspondenten dan ook sneller moeten werken, maar daar niet altijd naar worden betaald. Daarom dat sommige correspondenten verkiezen om de gebeurtenissen van Rusland van thuis uit te volgen, liefst op Twitter en in het Russisch. Al stelt de vaste correspondent in Moskou dat, hoe hard je ook probeert, het nooit hetzelfde is.
Baarda, B., De Goede, M. en Van der Meer-Middelburg, A. (2007). Basisboek interviewen:
handleiding voor het voorbereiden en afnemen van interviews (2de herziene druk). Groningen | Houten: Wolters-Noordhoff.
BBC News. (2012). Moscow theatre siege: questions remain unanswered. Geraadpleegd op
30 juni 2015, via http://www.bbc.com/news/world-europe-20067384
Brown, A. (2009). De opkomst en ondergang van het communisme (Kuil, R. & Mulder, T., vert.). Houten: Uitgeverij Unieboek | Het Spectrum (oorspronkelijk werk gepubliceerd
in 2009).
Coalson, R. (2001). ‘Russia. Managing the messengers’, CPJ Press Freedom Reports from
around the World. Geraadpleegd op 25 maart 2014, via
https://cpj.org/reports/2001/04/russia-coalson.php
Committee to Protect Journalists. (2015). 36 journalists murdered in Russia since 1992.
Geraadpleegd op 29 juni 2015, via https://cpj.org/killed/europe/russia/murder.php
Davies, N. (2008). Flat earth news. Londen: Random House.
De Morgen. (2015). Het is zover: het einde van de VRT-correspondent. Geraadpleegd op 30
juni 2015, via http://www.demorgen.be/tvmedia/het-is-zover-het-einde-van-de-VRT- correspondent-a2376907/
Deredactie.be (2015). Afscheid van Nederland. Geraadpleegd op 15 augustus 2015, via
http://deredactie.be/cm/VRTnieuws/buitenland/standplaats-denhaag/1.2282592
De Smaele, H. (2004). Limited acces to information as a means of censorship in post
communist Russia. The public, 11(2), 65-82. doi:10.1080/13183222.2004.11008854
De Smaele, H. (2006). 'In the name of democracy': the paradox of democracy and press
freedom in post-communist Russia. In K. Voltmer (ed.), Mass media and political communication in new democracies, (pp. 35-48). Londen: Routledge.
De Smaele, H. & Vartanova, E. (2007). Russia. In L. d'Haenens & F. Saeys (eds.), Western
broadcast models: structure, conduct and performance (pp. 341-346). Berlijn: de Gruyter.
De Smaele, H. (2008). Mass media and the information climate in Russia. Europe-Asia
Studies, 59(8), 1299-1313. doi: 10.1080/09668130701655168
De Standaard. (2000). ZOOM. Media-most. Overname op zijn Russisch. Geraadpleegd op 30
juni 2015, via http://www.standaard.be/cnt/dst03082000_046
De Standaard. (2001). Goesinski doet afstand van NTV-aandelen. Geraadpleegd op 30 juni
2015, via http://www.standaard.be/cnt/nflg19042001_003
d'Hamecourt, P. (2014). Rusland in oorlog met zichzelf en de wereld.Schoorl: Conserve.
Elst, M. (2005). Copyright, freedom of speech, and cultural policy in the Russian
Federation. Leiden: Koninklijke Brill.
Felshtinsky, Y & Pribylovsky, V. (2008). De onderneming. Rusland onder Poetin
(Grasman, G., vert.). Amsterdam: De Boekerij (oorspronkelijk werk gepubliceerd in
2007).
Figes, O. (2003). Natasja’s dans. Een culturele geschiedenis van Rusland (Agricola, M.,
vert.). Houten: Uitgeverij Unieboek | Het Spectrum (oorspronkelijk werk gepubliceerd
in 2002).
Figes, O. (2014). Revolutionary Russia, 1891-1991. Londen: Penguin Books.
Flores, M. (2006). De geschiedenis van het communisme (Lindt, M., vert.). Oosterhout: Deltas
(oorspronkelijk werk gepubliceerd in 2004).
Fontaine, A. (2007). Het rode gevaar. De geschiedenis van de Koude Oorlog 1917-1991
(Kwakkel, R. & Nelissen, H., vert.). Roeselare: Roularta Books (oorspronkelijk werk gepubliceerd in 2004).
Freedom House. (n.d.). Promise and reversal: the post-soviet landscape twenty years on.
Geraadpleegd op 29 juni 2015, via https://freedomhouse.org/report/special- reports/promise-and-reversal-post-soviet-landscape-twenty-years#.Va4blvntmko
Freedom House. (2014). Freedom of the press 2014. Geraadpleegd op 29 juni 2015, via
https://freedomhouse.org/report/freedom-press/freedom-press-2014#.Varbv…
IPF. (1991). Law of the Russian Federation on mass media. Geraadpleegd op 25 maart 2014,
via http://www.policy.hu/myagmar/Russian_Mass_Media_Law_I.PDF
Golubev A.V., Telicin V.L. & Černikova, T.V. (2007). Rossijskaja istorija. Moskou:
Rosmèn.
Hamilton, J.M. & Jenner, E. (2004). Redefining foreign correspondence. Journalism Studies,
5, 301- 321. Geraadpleegd op 30 maart 2014, via
http://jou.sagepub.com/cgi/content/abstract/5/3/301
Hamilton, J.M. & Cole, J. (2008). The history of a surviving species. Journalism Studies, 6,
798—812. Geraadpleegd op 30 maart 2014, via http://www.informaworld.com/smpp/title~content=t713393939
Hanitzsch, T. (2011). Populist disseminators, detached watchdogs, critical change agents and
opportunist facilitators. Professional milieus, the journalistic field and autonomy in 18
countries. International Communication Gazette 73(6), 477-494. doi: 10.1177/1748048511412279
Hannerz, U. (2004). Foreign news. Exploring the world of foreign correspondents.
Chicago, Il: The University of Chicago Press.
Hess, S. (1996). International news and foreign correspondents. Washington, DC: The
Brookings Institution.
Honselaar, W. (2002). Groot Russisch-Nederlands woordenboek. Amsterdam: Pegasus.
Hutchings, S. & Rulyova, N. (2009). Television and culture in Putin’s Russia. Remote
control. Londen: Routledge.
Kester, B. (2010). The art of balancing. Foreign correspondence in non-democratic countries:
the Russian case. International Communication Gazette, 72(1), 51-69. doi: doi: 10.1177/1748048509350338
Malfliet, K. (2004). Rusland na de Sovjet-Unie: een normaal land? Tielt: Uitgeverij Lannoo.
Ministerstvo inostranych del Rossijskoj Federacii. (1994, 13 september). PRAVILA
akkreditacii I prebyvanija korrespondentov iNOStranych sredstv massovoj informacii na territorii Rossijskoj Federacii. Geraadpleegd op 6 april 2014, via http://www.mid.ru/bdomp/ns-zhur.nsf/705bb9d211b2fada43256b060047a8a2/52…
NRC Handelsblad. (2001). Kritische NTV laat zich niet zomaar wurgen. Geraadpleegd op 30
juni 2015, via http://retro.nrc.nl/W2/Nieuws/2001/01/30/Med/01.html
Otto, F. & Meyer, C. (2012). Missing the story? Changes in foreign news reporting and their
implications for conflict prevention. Media, War & Conflict, 5 (3), 205-211. Geraadpleegd op 6 april 2014, via http://mwc.sagepub.com/content/5/3/205
Paletz, D. L., Jakubowicz, K. & Novosel, P. (1995). Glasnost and after. Media and change
in Central and Eastern Europe. Cresskill, NJ: Hampton Press.
Pasti, S., Chernysh, M. & Svitich, L. (2012). Russian journalists and their profession. In D.H.
Weaver & L. Willnat (eds.), The global journalist in the 21st century, (pp. 267-282).
New York, NY: Routledge.
Pei, M. (1994). From reform to revolution: the demise of communism in China and the Soviet
Union. Cambridge, Ma: Harvard University Press.
Reporters Without Borders. (n.d.). Predators. Russia - Vladimir Putin. Geraadpleegd op 29 juni 2015, via http://en.rsf.org/predator-vladimir-putin,44517.html
Reporters Without Borders. (2009). 2009: journalists killed. Geraadpleegd op 29 juni 2015,
via http://en.rsf.org/press-freedom-barometer-journalists-killed.html?annee…
Reporters Without Borders. (2014). 2014 world press freedom index. Geraadpleegd op 29 juni
2015, via http://index.rsf.org/#!/
Reporters Without Borders. (2015). 2015 world press freedom index. Geraadpleegd op 29 juni
2015, via http://index.rsf.org/#!/
Reynolds, J. (2010). Correspondents: they come in different shapes and sizes. Nieman
Reports, 64 (3), 8-11.
Russian Union of Journalists. (2011). Database of deaths of journalists in Russia.
Geraadpleegd op 30 april 2014, via http://journalists-in-russia.org/rjournalists
Smith, S. (2004). Petrograd in 1917: the view from below. In R. Wade (ed.), Revolutionary
Russia. New approaches (pp. 13-31). New York, NY: Routledge.
The Moscow Times. (2014). Vkontakte founder Pavel Durov learns he's been fired through
media. Geraadpleegd op 30 juni 2015, via http://www.themoscowtimes.com/business/article/vkontakte-founder-pavel-…- learns-hes-been-fired-through-media/498641.html
The New York Times. (2014). Once celebrated in Russia, the programmer Pavel Durov
chooses exile. Geraadpleegd op 30 juni 2015, via http://www.nytimes.com/2014/12/03/technology/once-celebrated-in-russia- programmer-pavel-durov-chooses-exile.html?_r=0
The Washington Post. (2007). The Foreign Correspondent. A Look at the Journalists Who
Provide Eyewitness Accounts, On-Sight Interviews And Reports of the Trends, Events and Ideas From Around the World. 6(9).
Van Ginneken, J. (2002). De schepping van de wereld in het nieuws: de 101 vertekeningen
die elk 1 procent verschil maken. Deventer: Kluwer.
Vice News. (2015). Crime, punishment and Russia's original social network. Geraadpleegd op
30 juni 2015, via http://motherboard.vice.com/read/v-for-vkontakte
Waegemans, E. (2002). Russkaja literatura ot Petra Velikogo do našich dnej. Moskou: Rossijskij gosudarstvennyj gumanitarnyj universitet.
Weaver, D.H. (ed.). (1998). The global journalist. News people around the world.
Cresskill, NJ: Hampton Press.
Weaver, D.H. & Willnat, L. (2003). Through their eyes: correspondents in the United States.
Journalism, 4(4), 403-422.
Willnat, L. & Martin, J. (2012). Foreign correspondents - an endangered species? In D.H.
Weaver & L. Willnat (eds.), The global journalist in the 21st century, (pp. 495-510).
New York, NY: Routledge.
Worlds of Journalism Study. (z.d.). The worlds of journalism study. Geraadpleegd op 1
augustus 2015, via http://worldsofjournalism.org/
Wouters, R., De Swert, K. & Walgrave, S. (2009). Een venster op de wereld. De actuele staat
van buitenlandberichtgeving: feiten, impact en actieruimte. Brussel: Vlaams Vredesinstituut.
Zakonodatel’stvo Rossiiskoj Federacii o sredstvach massovoj informatsij. (1993). Glava 2:
Prava i svobody čeloveka i graždanina. Geraadpleegd op 25 maart 2014, via http://www.gov.ru/main/konst/konst12.html
Zassoursky, I. (2004). Media and power in Post-Soviet Russia. New York, NY: M.E. Sharpe.