Radicaal sociaal werk in Kaapstad: Werken aan structurele verandering in Philippi High School

Floris Bombeke
Persbericht

Radicaal sociaal werk in Kaapstad: Werken aan structurele verandering in Philippi High School

Ongelijke educatie in Kaapstad

Meer dan twintig jaar na het afschaffen van apartheid wordt Zuid-Afrika gezien als het meest ongelijke land ter wereld. Een land waar geen verschil bestaat tussen mensen op basis van ras of afkomst, is voor vele Zuid-Afrikanen nog steeds een droom. Die ongelijkheid weerspiegelt zich ook in het onderwijs waar jonge mensen geen toegang hebben tot basisvoorzieningen en het verschil met rijkere scholen immens is. Deze ongelijkheid zorgt ervoor dat een zwarte meerderheid al op jonge leeftijd op school een achterstand opbouwt.

Stel jezelf in de plaats van een zwarte scholier die in Kaapstad school loopt. De school bestaat enkel uit containers en heeft geen speelplaats. Er is geen toegang tot computer-, internet- en sportfaciliteiten en schoolboeken zijn schaars. Ondanks de vele beloftes die de overheid maakte, slaagt ze er niet in om bovenstaande problemen te verbeteren. Dit in tegenstelling tot de “blanke scholen” die beschikken over degelijk onderwijs en alle nodige faciliteiten.

ILRIGDe ngo ILRIG (International Labour Research and Information Group), ontstaan in 1983, is een organisatie die al lange tijd bezig is met onderzoek naar sociaaleconomische ongelijkheid in Zuid-Afrika. ILRIG bekritiseert het huidige beleid van de overheid. Door middel van onderzoek en educatie willen ze nieuwe bewegingen ondersteunen. Via naschoolse educatie maakt ILRIG jongeren bewust van de oorzaken van ongelijkheid en bespreekt ze welke verandering mogelijk is. Eén van de scholen waar naschoolse educatie wordt gegeven is Philippi High School. In deze school krijgen leerlingen les in containers en hebben ze geen toegang tot degelijke infrastructuur.

SchoolprotestOp 6 maart 2015 verzamelden driehonderdvijftig scholieren van de Philippi High School bij het Departement van Educatie in het centrum van Kaapstad om te vragen wanneer hun nieuwe school gebouwd wordt. De toegang werd hen door de politie ontzegd. Niemand van de ambtenaren kwam naar buiten om de scholieren te woord te staan, dus bleven ze gewoon vreedzaam staan voor de deur.

Na verloop van tijd benaderde de politie de scholieren met een ‘Nyala’, een voertuig dat gebruikt wordt voor oproerbeheersing. De scholieren gingen uit protest zitten voor de Nyala en begonnen te zingen. Vervolgens schoot de politie met flitsgranaten en rubberen kogels. De scholieren werden uiteengejaagd en naar het treinstation gedreven. Als gevolg van de beschieting waren vijf scholieren gewond. Vier van hen werden naar het ziekenhuis gebracht.

De actie en het geweld van de politie werden gefilmd en beschreven door verschillende nieuwszenders en zorgden voor media-aandacht in heel het land. Ik was getuige van het protest en het repressieve geweld van de politie. Vanuit voorgaande ervaring en interesse in deze problematiek besloot ik mijn scriptie te focussen op Philippi High School.

Radicaal sociaal werk

Mijn onderzoek focust zich op de naschoolse educatie van ILRIG en hoe deze kan bijdragen tot verandering in de situatie van Philippi High School. Ik gebruik hiervoor denkkaders uit het radicaal sociaal werk van Bailey & Brake en Freire.

Ik leerde vanuit deze denkkaders dat er zowel nood is aan collectieve actie als aan een individuele benadering. Collectieve actie is nodig omdat het zeer moeilijk is om iets te veranderen zonder in een groep betrokken te zijn. In die groep is het belangrijk dat rechthebbenden, personen die benadeeld worden in hun rechten, hun positie in de samenleving leren begrijpen.

Individuele benadering

De individuele benadering vinden we terug in het werk van Paulo Freire dat onderdrukte mensen in een ‘cultuur van het zwijgen’ leven. Deze luidt: “De diepgewortelde overtuiging dat elke opstand of elk verzet zinloos is.” Doordat deze mensen onderdrukt worden, hebben ze geen motivatie om zich te scholen en iets aan hun situatie te veranderen. Door de ontdekking van de cultuur van het zwijgen is Freire van mening dat opvoeding nooit neutraal kan zijn. “Of ze is een instrument tot bevrijding van de mens, of ze is een instrument tot zijn knechting, zijn africhting voor de onderdrukking.” In een collectieve benadering is de positie van het individu altijd doorslaggevend, volgens Freire.

Collectieve actieUit het model van Bailey & Brake leerde ik dat het samenbrengen van rechthebbenden en het creëren van een homogene groep de belangrijkste voorwaarden zijn om aan collectieve actie te doen. Men kan pas spreken van ‘collectieve’ actie als deze werkelijk collectief is en dus vanuit een gemeenschappelijk belang vertrekt.

Bailey & Brake vinden het daarnaast cruciaal om linken te leggen met andere organisaties. Het bleek in de praktijk echter niet evident om zomaar duurzame relaties aan te gaan met andere groepen. Daarom lijkt het me verstandig voor ILRIG om op zoek te gaan naar specifieke bondgenoten, namelijk scholen die ook te kampen hebben met grote problemen op het vlak van infrastructuur. Bondgenoten moeten natuurlijk ook gezocht worden binnen de eigen gemeenschap. Daar is nog te weinig betrokkenheid waardoor de scholieren nog te veel op zichzelf aangewezen zijn. Strategieën ontwikkelen om ouders, leerkrachten en andere stakeholders in de campagne van Philippi High School te betrekken, zou daarom voor ILRIG eveneens een prioriteit moeten zijn.

Het proces van bewustwordingHet proces van bewustwording moet altijd centraal staan in de werking van ILRIG en heeft meer waarde dan het voeren van collectieve actie. ILRIG mag niet de fout maken van andere organisaties door te veel te focussen op politieke doelen en het individu te vergeten. ILRIG moet ruimte maken voor persoonlijke reflectie en keuzes met betrekking tot actievoeren en ook beseffen dat de scholieren kwetsbaar zijn.

Structurele verandering is een traag proces. Na maanden actievoeren is er nog steeds geen duidelijkheid over de toekomst van Philippi High School. Bureaucratische structuren en een conservatief beleid maken het moeilijk om een gelijk onderwijssysteem te creëren. Gelijke educatie zou een motor kunnen zijn om de algemene ongelijkheid in Zuid-Afrika aan te pakken. Zoals Nelson Mandela ooit zei: “Education is the most powerful weapon which you can use to change the world.”

Bibliografie

Literatuurlijst

Aarts, N. (2012). Zelforganisatie in de netwerksamenleving. C, jaargang 7,

Amsterdam. Geraadpleegd op 26 april 2015, http://dare.uva.nl/document/2/132889.

Alexander Sinton High School. (2013). Geraadpleegd op 25 april 2015,

http://www.sinton.co.za/?page=About+our+School&cat=WELCOME.

Amnesty International. (z.d.). Advocacy. Geraadpleegd op 10 mei 2015,

https://www.amnesty.nl/mensenrechten/encyclopedie/advocacy.

Anrys, S. (12 juni 2010). Werkloosheid in Zuid-Afrika hoger dan tijdens Apartheid.

Geraadpleegd op 2 mei 2015, http://www.mo.be/artikel/werkloosheid-zuid-afrika-hoger-dan-tijdens-apa….

Bailey, R., Brake, M. (1980). Radical social work and practice. Londen: Edward

Arnold (Publishers) Ltd.

Becue, P. (27 maart 2014). De Gini-coëfficiënt. Geraadpleegd op 16 mei 2015,

http://fdmagazine.be/artikel/de-gini-co%C3%ABffici%C3%ABnt.

Blok, W. (2012). Een internationale blik verruimt het sociaal denken. Journal of

Social Intervention: Theory and Practice, jaargang 21 (issue 3), Utrecht. Geraadpleegd op 3 mei 2015, http://www.journalsi.org/index.php/si/article/viewFile/320/278.

Boxstaens, J. (2014). Structureel Sociaal Werk [Powerpoint]. Antwerpen: Karel de

Grote Hogeschool.

Buelinckx, J. (2003). COSATU en het beleid van Thabo Mbeki. Geraadpleegd op 2

mei 2015, http://www.ethesis.net/cosatu/cossatu_inhoud.htm.

City of Cape Town. (juli 2013). City of Cape Town – 2011 Census Suburb Athlone.

Geraadpleegd op 20 mei 2015, https://www.capetown.gov.za/en/stats/2011CensusSuburbs/2011_Census_CT_Suburb_Athlone_Profile.pdf.

City of Cape Town. (juli 2013). City of Cape Town – 2011 Census Suburb Philippi.

Geraadpleegd op 24 mei 2015,       https://www.capetown.gov.za/en/stats/2011CensusSuburbs/2011_Census_CT_Suburb_Philippi_Profile.pdf.

Decelle, P. (2014). Structureel sociaal werk: Sociale economie als casestudy

[eindwerk]. Leuven: KU Leuven.

Engbersen, G., Snel, E., Weltevrede, A. (2005). Sociale herovering in Amsterdam

en Rotterdam: één verhaal over twee wijken. Amsterdam: Amsterdam University Press.

Equal Education. (z.d.). Overview & history. Geraadpleegd op 3 mei 2015,

https://www.equaleducation.org.za/campaigns/minimum-norms-and-standards.

Fook, J. (2002). Social Work: Critical Theory and Practice. Londen: Sage.

Freire, P. (1977). Pedagogie van de onderdrukten. Baarn: In den Toren.

Ganesh, W. (9 februari 2014). Rechthebbende. Geraadpleegd op 17 mei 2015,

https://www.ensie.nl/winish-ganesh/rechthebbende.

Gray, M., Webb, S. (2008). Social Work Theories and Methods. Londen: Sage.

Groundup. (11 maart 2015). Philippi students speak out about police showdown.

         Geraadpleegd op 7 mei 2015, http://groundup.org.za/article/philippi-

students-speak-out-about-police-showdown_2753.

Grymonprez, H. (2012). Structureel sociaal werk en straathoekwerk: Klinkt het niet

dan botst het?. Geraadpleegd op 20 mei 2015,

http://www.academia.edu/1934892/Structureel_sociaal_werk_en_straathoekw….

Hattingh, S. (mei 2015). The Scandals Around President Zuma: Are They Symptons

Of Larger Problems?. Workers World News, (92), pp. 1-2.

Hermans, K. (2014). De signaalfunctie en structureel sociaal werk. Journal of Social

Intervention: Theory and Practice, jaargang 23 (issue 3), Utrecht. Geraadpleegd op 21 mei 2015, http://www.journalsi.org/index.php/si/article/viewFile/415/345.

Hermans, L. (2006). De invloed van de tendens van vermarkting op de job van

sociaal werker: Een onderzoek in de thuiszorgsector. Geraadpleegd op 3 mei 2015, http://www.ethesis.net/sociaal_werker/sociaal_werker_inhoud.htm.

IFSW. (2014). Global Definition of Social Work. Geraadpleegd op 26 april 2015, 

http://ifsw.org/get-involved/global-definition-of-social-work/.

ILRIG. (2009). Internationalism Then And Now: ILRIG’s 25 Years of Workers’

Education. Cape Town: ILRIG.

ILRIG. (2014). About us. Geraadpleegd op 20 februari 2015,

http://www.ilrig.org/2014/index.php/about-us.

ILRIG. (oktober 2014). Philippi High Campaign For A School Building. Workers

World News, (89), p. 9.

Kennisplein. (z.d.). Straathoekwerk. Geraadpleegd op 20 mei 2015,

http://www.kennisplein.be/Pages/Straathoekwerk.aspx.

Klees, S. J. (18 juli 2014). Neoliberal policies destroy human potential and

devastate education. Geraadpleegd op 3 mei 2015, http://mg.co.za/article/2014-07-18-neoliberal-policies-destroy-human-potential-and-devastate-education.

Kritische pedagogiek en de ‘Pedagogie van de onderdrukten’. (10 mei 2009).

Geraadpleegd op 14 mei 2015, http://www.bloggen.be/lotloosheid/archief.php?ID=311824.

Lans, J. Van der. (5 april 2014). 1970 Paulo Freire: Exemplarisch leren – ‘onderwijs

in de taal van het volk’. Geraadpleegd op 12 mei 2015, http://www.canonsociaalwerk.eu/int/details.php?cps=21.

Leskošek, V. (2009). Theories and Methods of Social Work: Exploring different

perspectives. Ljubljana: Faculty of Social Work, University of Ljubljana.

Lievens, P. (2014). Wereldbrede uitdagingen. Antwerpen: Karel de Grote-

Hogeschool.

Meyer, S. de. (2009). Critical Social Work: van theorie naar praktijk?: Is het

kritische denken in sociaal werk doodgebloed? [eindwerk]. Gent: Universiteit Gent.

Morney, R. de. (3 mei, 2012). Community House: a site of activism. Geraadpleegd

op 21 april 2015, http://www.lrs.org.za/docs/20120503%20ComHouse%20Heritage%20Press%20Rel….

Nyala APC. (z.d.). Geraadpleegd op 11 mei 2015,

http://armouredvehicles.co.za/nyalaAPC.htm.

Oxford Dictionaries. (z.d.). current affairs.  Geraadpleegd op 24 april 2015,

http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/current-affairs.

Oxford Dictionaries. (z.d.). township. Geraadpleegd op 23 mei 2015,

http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/township.

Payne, M. (2005). Modern Social Work Theory. Chicago: Lyceum Books.

Payne, M. (2009). The three pillars of social work. Geraadpleegd op 26 april 2015,

http://www.scribd.com/doc/13917710/The-three-pillars-of-social- work#scribd.

Peleman, B. (2011). Sociaal werk en managerialisme: Een onderzoek in de praktijk

van het CAW-onthaal. Geraadpleegd op 3 mei 2015, http://www.canonsociaalwerk.eu/1997_CAW/CAWmanagerialism.pdf.

Recht-Op. (z.d.). Visie. Geraadpleegd op 21 mei 2015,

http://www.rechtop.be/index.php?option=com_content&view=article&id=6&Itemid=10.

Rhodes Must Fall. (2015). Rhodes Must Fall. Geraadpleegd op 9 mei 2015,

http://rhodesmustfall.co.za/.

Schafer, D. (2015). Comment on protest outside WCED head office [Persbericht].

Cape Town: Western Cape Education Department.

Socius. (september 2010). De functie(s) van sociaal-cultureel werk: Resultaten

van een visieontwikkelingstraject met, door en voor het sociaal-cultureel volwassenwerk in Vlaanderen. Brussel: Socius vzw.

South African History Online. (z.d.). South Africa’s Key economic policies changes

since 1994-2013. Geraadpleegd op 2 mei 2015, http://www.sahistory.org.za/article/south-africa%E2%80%99s-key-economic-policies-changes-1994-2013.  

Spaull, N. (12 januari 2014). Education in SA: Still separate and unequal.

Geraadpleegd op 2 mei 2015, http://nicspaull.com/2014/01/12/education-in-sa-still-separate-and-uneq….

Stevens, J. (2011). Ouder worden, leven en leren. Antwerpen: Garant Uitgevers.

Steyaert, J. (mei 2013). 1975 Radical social work: Refocusing social work, seeing

more than the individual. Geraadpleegd op 10 mei 2015, http://www.historyofsocialwork.org/eng/details.php?cps=24.

The United Front. (2015). A Just And Corruption-Free South Africa is Possible: The

True State Of The Nation Address. [Publicatie]. Cape Town: The United Front.

Urban Dictionary. (8 oktober 2007). Rock up. Geraadpleegd op 15 mei 2015,

http://www.urbandictionary.com/define.php?term=rock+up.

Van Leuven, C. (2013). Empowerment – een onvertaald woord in het Nederlands.

Geraadpleegd op 26 april 2015, https://vanleuven.wordpress.com/2013/03/25/empowerment-een onvertaald-woord-in-het-nederlands/.

Vriendt, J. de. (2011). Paulo Freire – pedagogie der onderdrukten. Geraadpleegd op

12 mei 2015, http://www.socius.be/Paulo+Freire+-+pedagogie+der+onderdrukten.

Vzw Motief. (z.d.). Paulo Freire. Geraadpleegd op 12 mei 2015,

http://www.motief.org/index.php/over-motief/visie-en-missie/onze-inspiratie-en-identiteit/36-over-motief/missie-en-visie/168-paulo-freire.

Wikipedia. (11 september 2014). Matriculation in South Africa. Geraadpleegd op 8

mei 2015, http://en.wikipedia.org/wiki/Matriculation.

 

Universiteit of Hogeschool
Sociaal Werk
Publicatiejaar
2015
Kernwoorden
Share this on: