De Drugbehandelingskamer 2.0: het "Brugge Model"

Lenny De Vos
Persbericht

Drugbehandelingskamers in België verdienen meer ondersteuning

Doorheen de voorbije decennia evolueerde de drugswetgeving en het drugsbeleid zowel op internationaal als op Belgisch vlak naar een visie die in plaats van enkel drugsmisdrijven te bestraffen ook de druggebruikers wenst te helpen. In het eerste deel van de twintigste eeuw pakte men alleen de handel aan. Later concentreerde men zich ook meer en meer op de gebruikers, maar beschouwde die gebruikers al snel meer als zieken dan als enkel daders. Deze wijzigende visie leidde over heel de wereld tot het oprichten van drugbehandelingskamers of andere structuren om misdrijven als gevolg van problematisch druggebruik te identificeren en adequaat aan te pakken: hulpverlening in plaats van repressie dus.

In 2008 startte de rechtbank van Gent met een drugbehandelingskamer. In deze aparte correctionele kamer komen beklaagden die allerlei misdrijven pleegden als gevolg van een drugsproblematiek of ‑verslaving. Het gaat dan over drugsbezit, drugsverkoop, maar bijvoorbeeld ook het plegen van diefstallen om de verslaving te bekostigen, het plegen van geweld of het veroorzaken van overlast onder invloed van verboden middelen. Georganiseerde drugscriminaliteit of zeer zware feiten komen niet in aanmerking.

De bedoeling is om de beklaagden een behandelingstraject te laten doorlopen, waarbij zij moeten afkicken van drugs, maar ook andere levensdomeinen moeten aanpakken: ze worden begeleid naar een opleiding, een job of een andere nuttige tijdsbesteding; ze krijgen hulp om een vaste woning te vinden; ze worden in budgetbeheer geplaatst … Ze worden gedurende het volledige traject begeleid door een liaison, een brugfiguur tussen justitie en hulpverlening. Deze liaison legt hen de principes van het behandelingstraject uit, stelt samen met hen een plan op en ziet toe op de uitvoering ervan. Door middel van verschillende tussentijdse zittingen kan de rechtbank controleren of het traject goed verloopt. Indien de beklaagden het traject op een positieve manier kunnen eindigen, kunnen ze rekenen op een gunstiger vonnis, of in vele gevallen zelfs een opschorting van straf.

Gent begon deze drugbehandelingskamer in het kader van een pilootproject dat door de overheid gesteund werd met extra middelen. Dit pilootproject loopt nog altijd en kreeg eind 2015 nogmaals een expliciete verlenging en extra middelen toegekend.

In 2015 begon ook de rechtbank van Brugge met een dergelijk drugbehandelingstraject. Hier was het initiatief echter volledig op idealisme gebaseerd aangezien er voor Brugge geen extra middelen werden vrijgemaakt. Ook vandaag zijn die middelen er nog altijd niet … waardoor in Brugge veel minder dossiers aangepakt kunnen worden. Er is geen extra personeel voorhanden en het parket, de rechters, de griffiers en de hulpverleners moeten dus alle taken op zich nemen die in Gent door de extra liaisons gebeuren.

Nochtans is een drugbehandelingskamer of drugbehandelingstraject, hoe men het ook noemt, een nuttig instrument om drugsverslaafden terug op het rechte pad te helpen. Een klassieke correctionele afhandeling lost voor deze beklaagden niets op: boetes en gevangenisstraffen doen de drugsproblematiek niet verdwijnen. Dergelijke verslaafden gaan meestal gewoon door met misdrijven plegen. Door hen te behandelen kan de vicieuze cirkel doorbroken worden. Ook voor eventuele slachtoffers is de alternatieve aanpak beter: zij maken meer kans op vergoeding als de dader begeleid wordt. Zowel in Gent als in Brugge bereikt zowat de helft van de “cliënten” de eindmeet op een positieve manier. Ze hervallen verder veel minder dan beklaagden die het traject niet doorlopen. Dit zorgt ervoor dat ook in de toekomst minder misdrijven gebeuren, minder slachtoffers vallen en de maatschappij er in het algemeen beter kan uitzien.

Deze Bachelorproef poogt een overzicht te geven van de veranderde visie op het vlak van drugsgerelateerde misdrijven. Het bespreekt verder het pilootproject in Gent maar het wil vooral een lans breken voor het initiatief in Brugge. Brugge, en bij verlengde andere gerechtelijke arrondissementen, verdienen dezelfde extra middelen die Gent nu al jarenlang ontvangt. Alleen door de ondersteuning uit te breiden naar heel het land kan elke problematische druggebruiker die met justitie in aanvaring komt een kans maken op verbetering. De maatschappij kan hier alleen maar beter en veiliger door worden.

Bibliografie

Regelgeving

Internationale verdragen en wetgeving

De Internationale Opium-Overeenkomst van 23 januari 1912, United Nations Treaty Series, vol. 8, no. 222

Het Enkelvoudig Verdrag van 30 maart 1961 inzake verdovende middelen en zijn protocol van 25 maart 1972, United Nations Treaty Series, vol. 520, no. 7515

Het Verdrag van Wenen van 21 februari 1971 inzake psychotrope stoffen, United Nations Treaty Series, vol. 1019, no. 14956

Het Verdrag van 20 december 1988 tegen de sluikhandel in verdovende middelen en psychotrope stoffen, United Nations Treaty Series, vol. 1582, no. 27627

Wet 30/2000, Diário da República 29 november, n° 276, 6829 (Portugal)

Belgische wetgeving en ministeriële besluiten

Wet 24 februari 1921 betreffende het verhandelen van giftstoffen, slaapmiddelen en verdovende middelen, psychotrope stoffen, ontsmettingsstoffen en antiseptica en van de stoffen die kunnen gebruikt worden voor de illegale vervaardiging van verdovende middelen en psychotrope stoffen, BS 6 maart 1921, 1834

KB 31 december 1930 houdende regeling van de  slaap- en verdovende middelen en betreffende risicobeperking en therapeutisch advies, BS 10 januari, 104

Wet 29 juni 1964 betreffende de opschorting, het uitstel en de probatie, BS 17 juli 1964, 7812

Wet 9 juli 1975 tot wijziging van de wet van 24 februari 1921 betreffende het verhandelen van giftstoffen, slaapmiddelen en verdovende middelen, ontsmettingsstoffen of antiseptica, BS 26 juli 1975

Wet 17 november 1998 tot wijziging van de wet van 24 februari 1921 betreffende het verhandelen van giftstoffen, slaapmiddelen en verdovende middelen, ontsmettingsstoffen en antiseptica en het KB nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de geneeskunst, de verpleegkunde, de paramedische beroepen en de geneeskundige commissies, BS 23 december 1998, 40701

Wet 16 maart 1999 tot wijziging van de wet betreffende de politie over het wegverkeer, gecoördineerd op 16 maart 1968, BS 30 maart 1999, 10157

 

KB 5 juni 2000 tot uitvoering van artikel 4, § 2, 6° van het KB nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de geneeskunst, de verpleegkunde en de paramedische beroepen en de geneeskundige commissies, BS 7 juli 2000, 24029

Wet 22 augustus 2002 strekkende tot de wettelijke erkenning van behandelingen met vervangingsmiddelen en tot wijziging van de wet van 24 februari 1921 betreffende het verhandelen van de giftstoffen, slaapmiddelen en verdovende middelen, ontsmettingsstoffen en antiseptica, BS 1 oktober 2002, 44262

Wet 3 mei 2003 tot wijziging van de wet van 24 februari 1921 betreffende het verhandelen van de giftstoffen, slaapmiddelen en verdovende middelen, ontsmettingsstoffen en antiseptica, BS 2 juni 2003, 29917

KB 16 mei 2003 tot wijziging van het koninklijk besluit van 31 december 1930 omtrent de handel in slaap- en verdovende middelen alsmede van het koninklijk besluit van 22 januari 1998 tot reglementering van sommige psychotrope stoffen, teneinde daarin bepalingen in te voegen met betrekking tot risicobeperking en therapeutisch advies, en tot wijziging van het koninklijk besluit van 26 oktober 1993 houdende maatregelen om te voorkomen dat bepaalde stoffen worden misbruikt voor de illegale vervaardiging van verdovende middelen en psychotrope stoffen, BS 2 juni 2003, 29932

Ministeriële Richtlijn 16 mei 2003 betreffende het vervolgingsbeleid inzake het bezit van en de detailhandel in illegale verdovende middelen, BS 2 juni 2003, 30013

KB 19 maart 2004 tot reglementering van de behandeling met vervangingsmiddelen, BS 30 april 2004, 35927

Wet 10 april 2014 tot invoering van de probatie als autonome straf in het Strafwetboek en tot wijziging van het Wetboek van strafvordering en de wet van 29 juni 1964 betreffende de opschorting, het uitstel en de probatie, BS 19 juni 2014, 46200

Omzendbrief nr. 15/2015 van het College van Procureurs-Generaal bij de hoven van beroep, Brussel, 21 december 2015

Internationale beleidsdocumenten

EU-drugsstrategie (2013-20), Publicatieblad van de Europese Unie 29 december 2012, C 402, geconsulteerd via http://eur-lex.europa.eu (geconsulteerd op 23 januari 2016)

EU-actieplan inzake drugs (2013-2016), Publicatieblad van de Europese Unie 30 november 2013, C 351, geconsulteerd via: http://eur-lex.europa.eu (geconsulteerd op 23 januari 2016)

Europees Drugsrapport: Trends en ontwikkelingen, EMCDDA Papers, Luxemburg, Publications Office of the European Union, 2015, 82 p., enkel consulteerbaar via de website van het European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction, meer bepaald op: http://www.emcdda.europa.eu/publications/edr/trends-developments/2015 (geconsulteerd op 28 maart 2016)

Belgische beleidsdocumenten

Verslag namens de werkgroep belast met het bestuderen van de drugproblematiek (M. Minne en J. Vandeurzen), Parl.St. Kamer 1996-97, nr. 49-1062/1 tot 49-1062/3

Beleidsnota van de Federale Regering in verband met de drugproblematiek, Parl.St. Kamer 2000-01, nr. 50-1059/001

Samenwerkingsakkoord tussen de Staat, de Gemeenschappen, de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, de Franse Gemeenschapscommissie en de Gewesten voor een globaal en geïntegreerd drugsbeleid, 2 september 2002, geconsulteerd op de webpagina van de Algemene Cel Drugsbeleid op de site van de FOD Volksgezondheid: http://health.belgium.be/eportal/Healthcare/Consultativebodies/Intermin… (geconsulteerd op 9 februari 2016)

Een globaal en geïntegreerd drugsbeleid voor België: Gemeenschappelijke Verklaring van de Interministeriële Conferentie Drugs, 25 januari 2010,  geconsulteerd op de webpagina van de Interministeriële Conferentie Drugs op de website van de FOD Volksgezondheid: http://health.belgium.be/eportal/Healthcare/Consultativebodies/Intermin… (geconsulteerd op 8 februari 2016)

Vlaams actieplan tabak, alcohol en drugs (2009-2015), geconsulteerd op de website van het Agentschap Zorg en Gezondheid: http://www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-actieplan-tabak-alcohol-en-drug… (geconsulteerd op 8 februari 2016)

Rechtsleer

Boeken

Colman, C., De Ruyver, B., Vander Laenen, F., Vanderplasschen, W. en Broekaert, E., De Drugbehandelingskamer: een andere manier van afhandelen. Het pilootproject geëvalueerd, Apeldoorn/Antwerpen, Maklu, 2011, 164 p.

Deruyck, F., Overzicht van het Belgisch Strafprocesrecht, Brugge, die Keure, 2014, xxiv + 259 p.

Geenens, K., Vanderplasschen, W., Broekaert, E., De Ruyver, B. en Alexandre, S., Tussen Droom en Daad: Implementatie van case management voor druggebruikers binnen de hulpverlening en justitie, Gent, Academia Press, 2005, 298 p. (hiervan de samenvatting in opdracht van de Programmatorische Federale Overheidsdienst Wetenschapsbeleid gelezen om een goede definitie te kunnen formuleren)

Van den Wyngaert, C. en Vandromme, S., Strafrecht en strafprocesrecht in hoofdlijnen, Antwerpen/Apeldoorn, Maklu, 2011, 568 p.

Vander Laenen, F., De Ruyver, B., Christiaens, J. en Lievens, D., Drugs in cijfers III: Onderzoek naar de overheidsuitgaven voor het drugsbeleid in België, Gent, Academia Press, 2011, v + 233 p.

Vander Laenen, F., Vanderplasschen, W., Wittouck, C., Dekkers, A., De Ruyver, B., De Keulenaer, S. en Thomaes, S., Het pilootproject drugbehandelingskamer te Gent: Een uitkomstenevaluatie, Gent, Academia Press, 2013, xv + 265 p.

Artikels

Colman, C., Vander Laenen, F. en De Ruyver, B., “De samenwerking tussen justitie en de (drug)hulpverlening: Randvoorwaarden voor een optimale interactie”, Actualia strafrecht en criminologie: update in de criminologie V, Antwerpen, Maklu, 2010, 313-342

De Keulenaer, S., Thomaes, S.,Wittouck, C. en Vander Laenen, F., “De impact van de Gentse Drugbehandelingskamer op recidive”, Panopticon, 2015, afl. 3, 206-226

De Wree, E., Pauwels, L., Colman, C. en De Ruyver, B., “Alternative sanctions for drug users: fruitless efforts or miracle solution?”, Crime Law and Social Change, 2009, volume 52, afl. 5, 513-525

Greenwald, G., “Drug decriminalization in Portugal: Lessons for creating fair and successful drug policies”, Washington, CATO Institute, 2009, 30 p.

Hughes, B., “Alternatives to punishment for drug-using offenders”, EMCDDA Papers, Luxemburg, Publications Office of the European Union, 2015, 22 p., enkel consulteerbaar via de website van het European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction, meer bepaald op: http://www.emcdda.europa.eu/publications/emcdda-papers/alternatives-to-… (geconsulteerd op 12 december 2015)

McLellan, A.T., Kushner, H., Metzger, D., Peters, R., Smith, I., Grissom, G., Pettinati, H. en Argeriou, M., “The fifth edition of the Addiction Severity Index”, Journal of Substance Abuse Treatment, 1992, afl. 9, 199-213

Moreira, M., Hughes, B., Costa Storti, C. en Zobe, F., “Drug policy profiles - Portugal”, EMCDDA Papers, Luxemburg, Publications Office of the European Union, 2011, 28 p., enkel consulteerbaar via de website van het European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction, meer bepaald op: http://www.emcdda.europa.eu/publications/drug-policy-profiles/portugal

Vander Laenen, F., “The end of the affair? Het beroepsgeheim in de samenwerking tussen justitie en hulpverlening”, Panopticon, 2011, afl. 4, 1-11

Vander Laenen, F., Colman, C., De Keulenaer, S. en Thomaes, S. “Drugbehandelingskamer, de Gentse ervaringen”, Panopticon, 2012, afl. 1, 80-84

Wittouck, C., De Keulenaer, S., Thomaes, S. en Vander Laenen, F., “Impact van de Gentse drugbehandelingskamer op drugsgerelateerde levensdomeinen”, Verslaving, 2014, vol. 10, afl. 2, 25-41

X, “Drugbehandelingstraject Brugge in de kijker”, De Sleutel Magazine, 2015, nr. 41, 8-11

X, “Drug Decriminalization in Portugal: A Health-Centered Approach”, New York, Drug Policy Alliance, 2015, enkel consulteerbaar op de website van Drug Policy Alliance, meer bepaald op: http://www.drugpolicy.org/resource/drug-decriminalization-portugal-heal… (geconsulteerd op 30 januari 2016)

X, “Perspectives on drugs: The EU drugs strategy (2013-20) and its action plan (2013-16)”, EMCDDA, enkel consulteerbaar via de website van het European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction, meer bepaald op: http://www.emcdda.europa.eu/topics/pods/eu-drugs-strategy-2013-20 (geconsulteerd op 23 januari 2016)

X, “Van dwang naar eigen keuze: wat leert de zelfdeterminatietheorie ons over motivatie?”, De Sleutel Magazine, 2015, nr. 41, 6-7

Onuitgegeven documenten

Jonckheere, A., Drugbehandelingstraject Brugge: een helpende hand, geen wijzende vingers, onuitg. eindwerk, s.l., 2015, 39 + xiv p.

Verhoeven, E., Wijzigingen in de drugswetgeving en de impact ervan op het drugsfenomeen, onuitg. eindwerk, s.l., 2009, 104 p.

Van den Berghe, B., De rol van de advocaat binnen de Drugbehandelingskamer, onuitg. eindwerk, s.l., 2014, 32 p.

Verslag n.a.v. Nadere toelichting drugbehandelingstraject gerechtsgebouw Brugge, 30 januari 2015, onuitg.

Rechtspraak

GwH 20 oktober 2004, nr. 158/2004

Internetbronnen

Algemene Cel Drugsbeleid op de site van FOD Volksgezondheid:  http://health.belgium.be/eportal/Healthcare/Consultativebodies/Intermin… (geconsulteerd op 8 februari 2016)

AVS artikel en video over de Drugbehandelingskamer Gent: http://www.avs.be/avsnews/we-wachten-op-politieke-wil. (15 december 2015)

Commissie Drugs van de VN: https://www.unodc.org/unodc/commissions/CND (geconsulteerd op 9 februari 2016)

De Sleutel: http://www.desleutel.be (geconsulteerd op 9 maart 2016)

EMCDDA: http://www.emcdda.europa.eu (laatst geconsulteerd op 9 februari 2016)

MSOC Oostende: https://www.desocialekaart.be/stad-oostende-medisch-sociaal-opvangcentr… (geconsulteerd op 9 maart 2016)

Groep Pompidou: http://www.coe.int/pompidou (geconsulteerd op 9 februari 2016)

Interministeriële Conferentie Drugs op de site van de FOD Volksgezondheid: http://www.health.belgium.be/eportal/Healthcare/Consultativebodies/Inte… (geconsulteerd op 8 februari 2016)

Interview met Gentse rechter Jorn Dangreau op Radio 1 in september 2013: http://www.radio1.be/programmas/vandaag/speciale-drugbehandelingskamer-… (laatst geconsulteerd op 30 maart 2016)

Kompas: http://www.kompasvzw.be (geconsulteerd op 9 maart 2016)

Preventie stad Brugge: https://www.brugge.be/preventie-alcohol-en-andere-drugs (geconsulteerd op 27 februari 2016)

Universiteit of Hogeschool
Bachelor Bedrijfsmanagement, optie Rechtspraktijk
Publicatiejaar
2016
Promotor(en)
Mevr. Mieke Delcour
Kernwoorden
Share this on: