Individuele bicarbonaatsupplementatie bij melkvee: een vorm van precisievoeding?
Individuele aanpak pensverzuring: precisievoeding voor gezondere melkkoeien
Pensverzuring is een wijdverspreid probleem in de hedendaagse melkveehouderij: wetenschappers beweren dat quasi alle hoogproductieve melkkoeien ermee in aanraking komen. Dit is niet alleen nefast voor de melkproductie, maar ook voor het welzijn van de koeien en de portemonnee van de veehouder. Vooral in deze moeilijke tijden met lage melkprijzen, kan de boer dit soort verliesposten missen als kiespijn. Tegenwoordig wordt preventie op groepsniveau aangepakt, maar niet alle koeien hebben daar evenveel baat bij.
Pensverzuring?
Herkauwers kunnen moeilijk verteerbaar plantaardig materiaal verteren met behulp van miljoenen micro-organismen die zich in de pens bevinden. De pensmicro-organismen breken het voer daar af tot vluchtige vetzuren. Pensverzuring is een spijsverteringsstoornis die ontstaat door een verstoring van het evenwicht tussen microbiële productie, microbieel verbruik en afvoer van die vluchtige vetzuren. De pH-daling en dus verzuring van de pens die uit deze onbalans volgt, verstoort het pensecosysteem. Dit heeft een impact op de penswerking, vezelvertering, gezondheid en melkproductie van de koe.
Bij het kauwen produceert de koe speeksel dat buffers bevat, onder meer natriumbicarbonaat. Hoe meer de koe (her)kauwt, hoe meer buffer er in de pens terechtkomt en hoe minder snel de pens verzuurt. Het probleem van pensverzuring stelt zich doordat de koe op krachtvoer, in tegenstelling tot vezelrijke voeders, weinig kauwt. Bijgevolg komt er minder buffer in de pens terecht, terwijl de micro-organismen net sneller vluchtige vetzuren produceren uit krachtvoer. Krachtvoer is immers snel fermenteerbaar.
Symptomen en risicofactoren
Pensverzuring kan zowel acuut (plots, hevig ziek) als subacuut (eerder sluimerend) voorkomen. Vooral subacute pensverzuring (subacute ruminal acidosis, SARA) is een groot probleem in de melkveehouderij. SARA ontstaat als gevolg van een tekort aan vezels, een overmaat aan krachtvoer, of een te snelle rantsoenwijziging. Vooral kort na afkalven en op het moment dat de koe haar melkproductiepiek bereikt is de koe gevoeliger voor SARA.
Diagnose van SARA is niet eenvoudig en gebeurt veelal op kuddeniveau door gebrek aan duidelijke symptomen bij individuele dieren. Algemeen zijn dieren met SARA mager en vertonen ze een verlaagde melkproductie en een lager melkvetgehalte. Hun voeropname is lager en onregelmatiger en de vezelvertering verloopt minder goed, waardoor diarree kan optreden. Ook klauwbevangenheid, pensontsteking en leverabcessen kunnen voorkomen. Vaak is de aandoening al enkele weken aanwezig wanneer deze secundaire symptomen de kop opsteken.
Preventie
SARA kan voorkomen worden door een goed rantsoenbeheer. Daarnaast kan de veehouder preventief buffers aan het rantsoen toevoegen, zodat de pens beter wordt gebufferd. Meestal wordt voor natriumbicarbonaat gekozen. Het bicarbonaatpoeder wordt vermengd met het ruwvoer. Het nadeel hiervan is dat alle koeien evenveel extra buffer krijgen, terwijl niet alle koeien dezelfde behoeften hebben. De behoefte aan natriumbicarbonaat is onder meer afhankelijk van het productiestadium en individuele factoren: sommige koeien hebben meer, minder of zelfs geen natriumbicarbonaat nodig. Het is dus zowel gezondheidstechnisch als financieel inefficiënt om alle dieren dezelfde portie natriumbicarbonaat toe te dienen.
Individueel sturen
In een poging om dit probleem te omzeilen, sloegen Dier&Welzijn, Orffa en het PVL de handen in elkaar. Er werd uitgegaan van de mogelijkheid om koeien individueel krachtvoer aan te bieden. Dit gebeurt reeds op tal van bedrijven in krachtvoerautomaten of in de melkrobot. De veehouder kan via het managementprogramma instellen hoeveel krachtvoer een bepaalde koe mag krijgen en de robot verdeelt die portie doorheen de dag. Natriumbicarbonaat kan echter niet onbewerkt worden aangeboden met de meeste doseersystemen aangezien het poedervormig is (risico brugvorming in opslagsilo) en onvermengd een onaangename smaak heeft.
Het resultaat van de samenwerking is de natriumbicarbonaatkorrel. Deze korrel bestaat uit natriumbicarbonaat (250 g/kg) en het standaardkrachtvoer op het proefbedrijf. Verder werd er een smaakstof aan de korrel toegevoegd om de minder aangename smaak van het natriumbicarbonaat te verdoezelen. Dankzij de korrel kan natriumbicarbonaat individueel in de robot of de krachtvoerautomaat worden gedoseerd.
Proef
De korrel werd uitgetest tijdens een elf weken durende proef met 46 dieren. De ene helft, de bicarbonaatgroep, kreeg zes weken lang dagelijks 1,00 kg bicarbonaatkorrel bij het krachtvoer aangeboden, de andere helft niet. Dit was de controlegroep. Op de bicarbonaattoediening na, was het rantsoen van de controledieren gelijk aan dat van de bicarbonaatdieren. Van alle dieren werden de melkproductieresultaten, lichaamsconditie en videobeelden van de voeropname geregistreerd. Bijkomend werden van 20 dieren (10 behandeld, 10 controle) viermaal meststalen genomen. Deze dieren werden ook driemaal gewogen. Van deze 20 dieren werden er 12 (6 behandeld, 6 controle) geselecteerd waarvan de pens-pH elke 10 minuten door middel van een bolus werd geregistreerd.
Resultaten
De pens-pH (Figuur 1) nam tijdens de periode van bicarbonaatsupplementatie toe bij de bicarbonaatkoeien, maar de melkproductie (Figuur 2) nam af. Bij de controlekoeien gebeurde in dezelfde periode net het omgekeerde: de pens-pH daalde en de productie nam lichtjes toe. Uit de videobeelden bleek dat de bicarbonaatkoeien het voer dat in de robot werd aangeboden minder goed opnamen. Eerdere smaaktesten hadden nochtans positieve resultaten opgeleverd. Achteraf bleek de korrel die in de proef werd gebruikt per kg slechts 0,02 g smaakstof te bevatten in plaats van de voorziene 1,00 g. De resten krachtvoer die de bicarbonaatkoeien achterlieten, werden door andere koeien opgenomen: deels koeien die niet aan het onderzoek deelnamen, maar ook deels koeien uit de controlegroep. Daardoor namen een aantal controlekoeien onbedoeld natriumbicarbonaatkorrel en extra krachtvoer op. Zij hadden minder last van de onaangename smaak doordat hun eigen portie smakelijk krachtvoer werd vermengd met de resten, zodat de minder aangename smaak van de bicarbonaatkorrel werd verdund.
Ondanks alles werd toch een verhoging van de pens-pH waargenomen bij de bicarbonaatkoeien. Er kan helaas niet met zekerheid worden aangetoond dat dit te wijten is aan de bicarbonaatkorrel, want de verminderde krachtvoeropname is hiervoor waarschijnlijk ook gedeeltelijk verantwoordelijk.
Conclusie
Naast effecten van natriumbicarbonaat-supplementatie werden in deze proef eveneens effecten van een verminderde krachtvoeropname waargenomen. Toch sluit de toename van de pens-pH bij de bicarbonaatdieren niet uit dat er eveneens een positieve invloed van de natriumbicarbonaatkorrel is opgetreden. Verder onderzoek kan voor opheldering zorgen. Daarnaast onderstreept deze proef het belang van smaakmaskering bij natriumbicarbonaatsupplementatie bij het krachtvoer.
Béke Nivelle
Akin, D. E. & Borneman, W. S. (1990). Role of Rumen Fungi in Fiber Degradation. Journal of Dairy Science, 73 (10), 3023 - 3032. doi:10.3168/jds.S0022-0302(90)78989-8
Allen, M. S., Bradford, B. J. & Oba, M. (2009). BOARD-INVITED REVIEW: The hepatic oxidation theory of the control of feed intake and its application to ruminants. Journal of Animal Science, 87 (10), 3317 – 3334. doi:10.2527/jas.2009-1779
AlZahal, O., Kebreab, E., France, J., Froetschel, M. & McBride, B. W. (2008). Ruminal Temperature May Aid in the Detection of Subacute Ruminal Acidosis. Journal of Dairy Science, 91 (1), 202 - 207
Archimède, H., Sauvant, D. & Schmidely, P. (1997). Quantitative revieuw of ruminal and total tract digestion of mixed diet organic matter and carbohydrates. Reproduction Nutrition Development, 37 (2), 173 - 189
Asrat, M., Tadesse, G. H., Gounder, R. V. & Nagappan, R. (2013). Prevalence and Treatment of Ketosis in Dairy Cows in and Around Addis Ababa, Ethiopia. British Journal of Dairy Sciences, 3 (3), 26 - 30
Bauchop, T. (1989). Biology of gut anaerobic fungi. BioSystems, 23 (1), 53 - 64. doi:10.1016/0303-2647(89)90008-7
Beauchemin, K.A., McAllister, T. A., Dong, Y., Farr, B. I. & Cheng, K. J. (1994). Effects of mastication on digestion of whole cereal grains by cattle. Journal Of Animal Science, 72, 236 - 246
Beauchemin, K. & Penner, G. (2009). New Developments in Understanding Ruminal Acidosis in Dairy Cows. Paper gepresenteerd op Tri-State Dairy Nutrition Conference, Fort Wayne, 21 - 22 april 2009
Beauchemin, K. A., Yang, W. Z. & Rode, M.L. (2003). Effects of particle size of alfalfabased dairy cow diets on chewing activity, rumen fermentation, and milk production. Journal of Dairy Science, 86, 630 - 643
Bonhomme, A. (1990). Rumen ciliates: their metabolism and relationships with bacteria and their hosts. Animal Feed Science and Technology, 30 (3-4), 203 - 266
Brulc, J. M., Antonopoulos, D. A., Berg Miller, M. E., Wilson, M. K., Yannarell, A. C., Dinsdale, E. A. et al. (2009). Gene-centric metagenomics of the fiber-adherent bovine rumen microbiome reveals forage specific glycoside hydrolases. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 106 (6), 1948 - 1953
Cameron, R. E. B., Dyk, P. B., Herdt, T. H., Kaneene, J. B., Miller, R., Bucholtz, H. F. et al. (1998). NUTRITION, FEEDING, AND CALVES: Dry Cow Diet, Management, and Energy Balance as Risk Factors for Displaced Abomasum in High Producing Dairy Herds. Journal of Dairy Science, 81 (1), 132 - 139
Chaucheyras-Durand, F., Walker, N. D. & Bach, A. (2008). Effects of active dry yeasts on the rumen microbial ecosystem: Past, present and future. Animal Feed Science and Technology, 145 (1 - 4), 5 - 26. doi: 10.1016/j.anifeedsci.2007.04.019
Chiquette, J. (2009). Evaluation of the protective effect of probiotics fed to dairy cows during a subacute ruminal acidosis challenge. Animal Feed Science and Technology, 153 (3 - 4), 278 - 291. doi: 10.1016/j.anifeedsci.2009.07.001
Clapperton, J. L. & Czerkawski, J. W. (1972). Metabolism of propane-1 : 2-diol infused into the rumen of sheep. British Journal of Nutrition, 27 (3), 553 - 560
Clayton, E. H., Lean, I. J., Rowe, J. B. & Cox, J. W. (1999). Effects of Feeding Virginiamycin and Sodium Bicarbonate to Grazing Lactating Dairy Cows. Journal of Diary Science, 82 (7), 1545 - 1554. doi: 10.3168/jds.S0022-0302(99)75382-8
Clayton, R. A., Sutton, G., Hinkle, P. S., Bult, C. & Fields, C. (1995). Intraspecific Variation in Small-Subunit rRNA Sequences in GenBank: Why Single Sequences May Not Adequately Represent Prokaryotic Taxa. Internation Journal of Systematic Bacteriology, 45 (3), 595 - 599
Cooper, R. J., Klopfenstein, T. J., Stock, R., Milton, C. T., Herold, D. W. & Parrott, J. C. (1999). Effects of Imposed Feed Intake Variation on Acidosis and Performance of Finishing Steers. Journal of Animal Science, 77, 1093 - 1099
Correa, L. B., Zanetti, M. A., Netto, A. S., Del Claro, G. R., Paiva, F. A. & Martins, P. G. M. A. (2014). Effects of supplemental dietary sodium bicarbonate on performance of lactating Holstein cows during the summer season in Brazil. Livestock Science, 169, 78 - 82. doi: 10.1016/j.livsci.2014.08.016
Counotte, G. H. M., Prins, R. A., Janssen, R. H. A. M. & Debie, M. J. A. (1981). Role of Megasphaera elsdenii in the Fermentation of DL- [2-13C]lactate in the Rumen of Dairy Cattle. Applied and Environmental Microbiology, 42 (4), 649 - 655
Cruywagen, C. W., Taylor, S., Beya, M. M. & Calitz, T. (2015). The effect of buffering dairy cow diets with limestone, calcareous marine algae, or sodium bicarbonate on ruminal pH profiles, production responses, and rumen fermentation. Journal of Dairy Science, 98(8), 5506-5514. doi:10.3168/jds.2014-8875
CR Delta (2001). Kengetallen E-4: Bedrijfsstandaardkoe (BSK). In Handboek NRS. Gevonden op het internet: https://www.crv4all.be/wp-content/uploads/2014/08/Bedrijfsstandaardkoe-…
Danscher, A. M., Li, S., Andersen, P. H., Khafipour, E., Kristensen, N. B. & Plaizier, J. C. (2015). Indicators of induced subacute ruminal acidosis (SARA) in Danish Holstein cows. Acta Verterinaria Scandinavica, 57 (1), 39 - 52. doi:10.1186/s13028-015-0128-9
Dehority, B. A. & Tirabasso, P. A. (2000). Antibiosis between Ruminal Bacteria and Ruminal Fungi. Applied and Environmental Microbiology, 66 (7), 2921 - 2927. doi:10.1128/AEM.66.7.2921-2927.2000
Dehority, B. A. (2002). Gastrointestinal Tracts of Herbivores, Particularly the Ruminant: Anatomy, Physiology and Microbial Digestion of Plants. Journal of Applied Animal Research, 21 (2), 145 - 160. doi:10.1080/09712119.2002.9706367
Demeyer, D. I. (1981). Rumen microbes and digestion of plant cell walls. Agriculture and Environment, 6 (2-3), 295 - 337
Denman, S. E., Nicholson, M. J., Brookman, J. L., Theodorou, M. K. & McSweeney, C. S. (2008). Detection and monitoring of anaerobic rumen fungi using an ARISA method. Letters in Applied Microbiology, 47 (6), 492 - 499
Dirksen, G., Liebich, H. G. & Mayer, W. (1985). Adaptive changes of the ruminal mucosa and their function and clinical significance. Bovine Practitioner, 20, 831 - 832
Duffield, T., Plaizier, J. C., Fairfield, A., Bagg, R., Vessie, G., Dick, P. et al. (2004). Comparison of Techniques for Measurement of Rumen pH in Lactating Dairy Cows. Journal of Dairy Science, 87 (1), 59 - 66. doi: 10.3168/jds.S0022-0302(04)73142-2
Eadie, J. M. (1967). Studies on the Ecology of Certain Rumen Ciliate Protozoa. Journal of General Microbiology, 49 (2), 175 - 194
Edmonson, A. J., Lean, I. J., Weaver, L. D., Farver, T. & Webster, G. (1989). A Body Condition Scoring Chart for Holstein Dairy Cows. Journal of Dairy Science, 72 (1), 68 - 78. doi: 10.3168/jds.S0022-0302(89)79081-0
Edwards, J. E., Huws, S. A., Kim, E. J., Lee, M. R. F., Kingston-Smith, A. H. & Scollan, N. D. (2008). Advances in microbial ecosystem concepts and their consequences for ruminant agriculture. Animal, 2 (5), 653 - 660. doi:10.1017/S1751731108002164
Edwards, J. E., McEwan, N. R., Travis, A. J. & Wallace, R. J. (2004). 16S rDNA library-based analysis of ruminal bacterial diversity. Antonie van Leeuwenhoek, 86 (3), 263 - 281
Elanco Animal Health (2009). Body Condition Scoring in Dairy Cattle. Gevonden op het internet: http://www.caes.uga.edu/commodities/fieldcrops/forages/events/PBDSummit…
Emery, R. S., Brown, L. D. & Thomas, J. W. (1964). Effect of Sodium and Calcium Carbonates on Milk Production and Composition of Milk, Blood, and Rumen Contents of Cows Fed Grain Ad Libitum with Restricted Roughage. Journal of Dairy Science, 47 (12), 1325 - 1329. doi:10.3168/jds.S0022-0302(64)88913-X
Emery, R. S., Brown, R. E. & Black, L. (1967). Metabolism of DL-l,2-Propanediol-2-14C in a Lactating Cow. Journal of Nutrition, 92 (3), 348 - 356
Enemark, J. M. D., Jørgensen, R. J. & Kristensen, N. B. (2004). An Evaluation of Parameters for the Detection of Subclinical Rumen Acidosis in Dairy Herds. Verterinary Research Communications, 28 (8), 687 - 709. doi: 10.1023/B:VERC.0000045949.31499.20
Enemark, J. M. D. (2009). The monitoring, prevention and treatment of sub-acute ruminal acidosis (SARA): A review. The Veterinary Journal, 176 (1), 32 - 43. doi:10.1016/j.tvjl.2007.12.021
Enjalbert, F., Nicot, M. C., Bayourthe, C. & Moncoulon, R. (2001). Ketone Bodies in Milk and Blood of Dairy Cows: Relationship between Concentrations and Utilization for Detection of Subclinical Ketosis. American Dairy Science Association, 84, 583 - 589
Erdman, R. A., Botts, R. L., Hemken, R. W. & Bull, L. S. (1980). Effect of Dietary Sodium Bicarbonate and Magnesium Oxide on Production and Physiology in Early Lactation. Journal of Dairy Science, 63 (6), 923 - 930. doi: 10.3168/jds.S0022-0302(80)83027-X
Erdman, R. A., Douglass, L. W., Hemken, R. W. & Mann, L. M. (1982). Effects of Sodium Bicarbonate on Palatability and Voluntary Intake of Concentrates Fed Lactating Dairy Cows. Journal of Dairy Science, 65 (8), 1647 - 1651. doi:10.3168/jds.S0022-0302(82)82392-8
Erdman, R. A., Hemken, R. W. & Bull, L. S. (1982). Dietary Sodium Bicarbonate and Magnesium Oxide for Early Postpartum Lactating Dairy Cows: Effects of Production, Acid-Based Metabolism, and Digestion. Journal of Dairy Science, 65 (5), 712 - 731. doi:10.3168/jds.S0022-0302(82)82259-5
Erdman, R. A. (1988). Dietary Buffering Requirements of the Lactating Dairy Cow: A Review. Journal of Dairy Science, 71 (12), 3246 - 3266. doi:10.3168/jds.S0022-0302(88)79930-0
Fairfield, A. M., Plaizier, J. C., Duffield, T. F., Lindinger, M. I., Bagg, R., Dick, P. & McBride, B. W. (2007). Effects of prepartum administration of a monensin controlled release capsule on rumen pH, feed intake, and milk production of transition dairy cows. Journal of Dairy Science,92 (2), 937 - 945. doi: 10.3168/jds.S0022-0302(07)71577-1
Fecteau, G. & George, L. W. (2008). Mentation Abnormality, Depression, and Cortical Blindness. In Anderson, D. E. & Rings, D. M. (Eds.). Food Animal Practice (Vol. 5, pp. 307 - 311). Missouri: Elsevier Health Sciences.
Fernando, S. C., Purvis II, H. T., Najar, F. Z., Sukharnikov, L. O., Krehbiel, C. R., Nagaraja, T. G. et al. (2010). Rumen microbial population dynamics during adaptation to a high-grain diet. Applied and Environmental Microbiology, 76 (22), 7482 - 7490. doi:10.1128/AEM.00388-10
Flint, J. H., (1997). The rumen microbial ecosystem - some recent developments. Trends in Microbiology, 5 (12), 483 - 488
Flint, H. J., Bayer, E. A., Rincon, M. T., Lamed, R. & White, B. A. (2008). Polysaccharide utilization by gut bacteria: potential for new insights from genomic analysis. Nature rewiews Microbiology, 6, 121 -131
Gianesella, M., Morgante, M., Stelletta, C., Ravarotto, L., Giudice, E. & Van Saun, R. J. (2010). Evaluating the Effects of Rumenocentesis on Health and Performance in Dairy Cows. Acta Veterinaria Brno, 79 (3), 459 - 468. doi:10.2754/avb201079030459
Gonzàlez, L. A., Manteca, X., Calsamiglia, S., Schwartzkopf-Genswein, K. S. & Ferret, A. (2012). Ruminal acidosis in feedlot cattle: Interplay between feed ingredients, rumen function and feeding behavior (a review), Animal Feed Science and Technology, 172, 66 - 79
Gordon, J. L, LeBlanc, S. J. & Duffield, T. F. (2013). Ketosis treatment in lactating dairy cattle. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice, 29 (2), 433 - 445
Gordon, G. L. R. & Phillips, M. W. (1998). The role of anaerobic gut fungi in ruminants. Nutrition Research Reviews, 11 (1), 133 - 168
Gozho, G.N., Krause, D.O. & Plaizier, J.C. (2007). Ruminal lipopolysaccharide concentration and inflammatory response during grain-induced subacute ruminal acidosis in dairy cows. Journal of Dairy Science, 90, 856 - 866
Hackstein, J. H. P., Vogels, G. D. (1997). Endosymbiotic interactions in anaerobic protozoa. Antonie van Leeuwenhoek, 71 (1 - 2), 151 - 158
Hall, M. B. (2002). Characteristics of Manure: What Do They Mean? Proceedings Tri-State Dairy Nutrition Conference, 141 - 147
Herdt, T. H. & Emery, R. S. (1992). Therapy of diseases of ruminant intermediary metabolism. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice, 8 (1), 91 - 106
Herdt, T. H. & Gerloff, B. J. (2008). Ketosis. In Anderson, D. E. & Rings, D. M. (Eds.). Food Animal Practice (Vol. 5, pp. 141 - 144). Missouri: Elsevier Health Sciences.
Hu, W., Murphy M. R. (2005). Statistical evaluation of early- and mid-lactation dairy cow responses to dietary sodium bicarbonate addition. Animal Feed Science and Technology, 119 (1-2), 43 - 54. doi:10.1016/j.anifeedsci.2004.12.005
Huber, T. L. (1976). Physiological effects of acidosis on feedlot cattle. Journal of Animal Science, 43 (4), 902 - 909. doi:10.2134/jas1976.434902x
Hulsen, J. & Aerden, D. (2013). Voersignalen: Praktijkgids voor het gezond voeren van melkkoeien. Zuthpen (Nederland): Roodbont publishers.
Hungate, R. E. (1966). The Rumen and Its Microbes. New York: Academic Press. https://books.google.be/books?id=TK_SBAAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=nl…
Ingvartsen, K. L. (2006). Feeding- and management-related diseases in the transition cow: Physiological adaptations around calving and strategies to reduce feeding-related diseases. Animal Feed Science and Technology, 126, 175 - 213
Ireland-Perry, R. L. & Stallings, C. C. (1993). Fecal Consistency as Related to Dietary Composition in Lactating Holstein Cows. Journal of Dairy Science, 76 (4), 1074 - 1082. doi: 10.3168/jds.S0022-0302(93)77436-6
Itle, A. J., Huzzey, J. M., Weary, D. M. & von Keyserlingk, M. A. G. (2015). Clinical ketosis and standing behavior in transition cows. Journal of Dairy Science, 98 (1), 128 - 134. doi:10.3168/jds.2014-7932
Jami, E. & Mizrahi, I. (2012). Composition and Similarity of Bovine Rumen Microbiota across Individual Animals. Plos One, 7(3), 1 - 8
Janssen, P. H. & Kirs, M. (2008). Structure of the Archaeaal Community of the Rumen. Environmental Microbiology, 74 (12), 3619 - 3625
Jarvis, G. N., Strömpl, C., Burgess, D. M., Skillman, L. C., Moore, E. R. B., Joblin, K. N. (2000). Isolation and identification of ruminal methanogens from grazing cattle. Current Microbiology, 40 (5), 327 - 332. doi:10.1007/s002849910065
Joblin, K. N., Naylor, G. E., Williams, A. G. (1990). Effect of Methanobrevibacter smithii on xylanolytic activity of anaerobic ruminal fungi. Applied and Environmental Microbiology, 56 (8), 2287 - 2295
Kamra, D. N. (2005). Rumen microbial ecosystem. Current Science, 89 (1), 124 - 135
Kersting, K. W., Thompson, J. R. & Connolly, M. J. (2008). Ruminal Acidosis and Rumenitis. In Anderson, D. E. & Rings, D. M. (Eds.). Food Animal Practice (Vol. 5, pp. 23 - 27). Missouri: Elsevier Health Sciences
Keunen, J. E., Plaizier, J. C., Kyriazakis, I., Duffield, T. F., Widowskie, T. M., Lindinger, M. I & McBride, B. W. (2003). Short Communication: Effects of Subacute Ruminal Acidosis on Free-Choice Intake of Sodium Bicarbonate in Lactating Dairy Cows. Journal of Dairy Science, 86 (3), 954 - 957. doi: 10.3168/jds.S0022-0302(03)73678-9
Kim, M., Morrison, M. & Yu, Z. (2011). Status of the phylogenetic diversity census of ruminal microbiomes. FEMS Microbiology Ecology, 76 (1), 49 - 63. doi:10.1111/j.1574-6941.2010.01029.x
Kleen, J. L., Hooijer, G. A., Rehage, J. & Noordhuizen, J. P. T. M. (2003). Subacute Ruminal Acidosis (SARA): a Review. Journal of Veterinary Medicine, 50 (8), 406 - 414. doi: 10.1046/j.1439-0442.2003.00569.x
Kleen, J. L., Hooijer, G. A., Rehage, J. & Noordhuizen, J. P. T. M. (2009). Subacute ruminal acidosis in Dutch dairy herds. Veterinary Record, 164 (22), 681 - 683. doi:10.1136/vr.164.22.681
Kocherginskaya, S. A., Aminov, R. I. & White, B. A. (2001). Analysis of the rumen bacterial diversity under two different diet conditions using denaturing gradient gel electrophoresis, random sequencing, and statistical ecology approaches. Anaerobe, 7 (3), 119 - 134
Krause, K. M., Dhuyvetter, D. V. & Oetzel, G. R. (2009). Effect of a low-moisture buffer block on ruminal pH in lactating dairy cattle induced with subacute ruminal acidosis. Journal of Dairy Science, 92 (1), 352 - 364. doi: 10.3168/jds.2007-0959
Krause, K. M. & Oetzel, G. R. (2006). Understanding and preventing subacute ruminal acidosis in dairy herds: A review, Animal Feed Science and Technology, 126, 215 - 236
Laffel, L. (1999). Ketone Bodies: a Review of Physiology, Pathophysiology and Application of Monitoring to Diabetes. Diabetes/Metabolism Research and Reviews, 15 (6), 412 - 426. doi:10.1002/(SICI)1520-7560(199911/12)15:63.0.CO;2-8
Lawrence, D. C., O'Donovan, M., Boland, T. M., Lewis, E. & Kennedy, E. (2015). The effect of concentrate feeding amount and feeding strategy on milk production, dry matter intake, and energy partitioning of autumn-calving Holstein-Friesian cows. Journal of Dairy Science, 98 (1), 338 - 348. doi:10.3168/jds.2014-7905
Lean, I. J., Golder, H. M. & Hall, M. B. (2014). Feeding, Evaluating, and Controlling Rumen Function. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice, 30 (3), 539 - 575
Li, S., Gozho, G. N., Gakhar, N., Khafipour, E., Krause, D. O. & Plaizier, J. C. (2012). Evaluation of diagnostic measures for subacute ruminal acidosis in dairy cows. Canadian Journal of Animal Science, 92 (3), 353 - 364. doi:10.4141/CJAS2012-004
Li, M., Penner, G. B., Hernandez-Sanabria, E., Oba, M. & Guan, L. L. (2009). Effects of sampling location and time, and host animal on assessment of bacterial diversity and fermentation parameters in the bovine rumen. Journal of Applied Microbiology, 107, 1924 - 1934
Madigan, M. T., Martinko, J. M., Stahl, D. A. & Clark, D. P. (2012). Brock: Biology of Microorganisms (Thirteenth Edition). San Francisco: Benjamin Cummings.
Mao, S. Y., Zhang, R. Y., Wang, D. S. & Zhu, W. Y. (2013). Impact of subacute ruminal acidosis (SARA) adaptation on rumen microbiota in dairy cattle using pyrosequencing. Anaerobe, 24, 12 - 19
Marden, J. P., Julien, C., Monteils, V., Auclair, E., Moncoulon, R. & Bayourthe, C. (2008). How Does Live Yeast Differ from Sodium Bicarbonate to Stabilize Ruminal pH in High-Yielding Dairy Cows? Journal of Dairy Science, 91 (9), 3528 - 3535. doi: 10.3168/jds.2007-0889
Margherita, S. S. & Hungate, R. E. (1963). Serological analysis of Butyrivibrio from the bovine rumen. Journal of Bacteriology, 86 (4), 855 - 860
Margherita, S. S., Hungate, R. E. & Storz, H. (1964). Variation in rumen Butyrivibrio strains. Journal of Bacteriology, 87 (6), 1304 - 1308
Maulfair, D. D., McIntyre, K. K. & Heinrichs, A. J. (2013). Subacute ruminal acidosis and total mixed ration preference in lactating dairy cows. Journal of Dairy Science, 96 (10), 6610 - 6620. doi:10.3168/jds.2013-6771
McArt, J. A. A., Nydam, D. V. & Oetzel, G. R. (2012). Epidemiology of subclinical ketosis in early lactation dairy cattle. Journal of Dairy Science, 95 (9), 5056 - 5066
McArt, J. A. A., Nydam, D. V., Ospina, P. A. & Oetzel, G. R. (2011). A field trial on the effect of propylene glycol on milk yield and resolution of ketosis in fresh cows diagnosed with subclinical ketosis. Journal of Dairy Science, 94, 6011 - 6020. doi:10.3168/jds.2011-4463
Meissner, H. H., Henning, P. H., Horn, C. H., Leeuw, K-J., Hagg, F. M. & Fouché, G. (2010). Ruminal acidosis: A review with detailed reference to the controlling agent Megasphaera elsdenii NCIMB 41125, South African Journal of Animal Science, 40 (2), http://www.sasas.co.za/sajas.asp
Miller, R. W., Hemken, R. W. (1965). Effect of Feeding Buffers to Dairy Cows Fed a High-Concentrate, Low-Roughage Ration. Journal of Dairy Science, 48 (11), 1455 - 1458. doi: 10.3168/jds.S0022-0302(65)88498-3
Miyoshi, S., Pate, J. L. & Palmquist, D. L. (2001). Effects of propylene glycol drenching on energy balance, plasma glucose, plasma insulin, ovarian function and conception in dairy cows. Animal Reproduction Science, 68 (1 - 2), 29 - 43. doi:10.1016/S0378-4320(01)00137-3
Mizrahi, I. (2013). Rumen symbioses. The Prokaryotes: Prokaryotic Biology and Symbiotic Associations (4, p. 533 - 544). New Dehli: Springer Reference. http://link.springer.com/book/10.1007/978-3-642-30194-0
Morgante, M., Gianesella, M., Casella, S., Ravarotto, L., Stelletta, C. & Giudice, E. (2009). Blood gas analyses, ruminal and blood pH, urine and faecal pH in dairy cows during subacute ruminal acidosis. Comparative Clinical Pathology, 18 (3), 229 - 232. doi: 10.1007/s00580-008-0793-4
Morgante, M., Stelletta, C., Berzaghi, M., Gianesella, M. & Andrighetto, I. (2007). Subacute rumen acidosis in lactating cows: an investigation in intensive Italian dairy herds. Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition, 91 (5 - 6), 226 - 234. doi:10.1111/j.1439-0396.2007.00696.x
Murondoti, A., Jorritsma, R., Beynen, A. C., Wensing, T. & Geelen, M. J. H. (2004) Activities of the enzymes of hepatic gluconeogenesis in periparturient dairy cows with induced fatty liver. Journal of Dairy Research, 71 (2), 129 - 134. doi:10.1017/S0022029904000020
Nagaraja, T. G. & Lechtenberg, K. F. (2007). Acidosis in Feedlot Cattle. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice, 23 (2), 333 - 350. doi:10.1016/j.cvfa.2007.04.002
Nagaraja, T. G. & Titgemeyer, E. C. (2007). Ruminal Acidosis in Beef Cattle: The Current Microbiological and Nutritional Outlook, Journal of Dairy Science, 90 (E. suppl.), E17 - E38. doi:10.3168/jds.2006-478
Neves, M. de C., Kishi, L. T., Alves, E. C. da C., Ezequiel, J. M. B. & Lemos, M. V. F. (2010). Phylogenetic diversity of methanogenic archaea in diets with different hay proportions. Revista de Ciências Agràrias, 33 (2), 160 - 169
Nielsen, B. L. (1999). On the interpretation of feeding behaviour measures and the use of feeding rate as an indicator of social constraint. Applied Animal Behaviour Science, 63, 79 - 91
Nielsen, N. I. & Ingvartsen, K. L. (2004). Propylene glycol for dairy cows: A review of the metabolism of propylene glycol and its effects on physiological parameters, feed intake, milk production and risk of ketosis. Animal Feed Science and Technology, 115 (3 - 4), 191 - 213. doi:10.1016/j.anifeedsci.2004.03.008
Nocek, J. E. (1997). Bovine Acidosis: Implications on Laminitis. Journal of Dairy Science, 80 (5), 1005 - 1028. doi:10.3168/jds.S0022-0302(97)76026-0
Nordlund, K. V., Garrett, E. F., Oetzel, G. R. (1995). Herd-based rumenocentesis - a clinical approach to the diagnosis of subacute rumen acidosis. Compendium om continuing education for the practicing verterinarian, 17 (8), S48 - S56.
Nordlund, K. (2003). Herd-based diagnosis of subacute ruminal acidosis. Paper gepresenteerd op Preconvention Seminar 7: Dairy Herd Problem Ivestigation Strategies, Columbus, 15 - 17 september 2003
National Research Council (2001). Dry Matter Intake. In Nutrient Requirements of Dairy Cattle (Seventh Revised Edition, p. 3 - 12). Washington: National Academy Press. Gevonden op het internet: profsite.um.ac.ir/~kalidari/software/NRC/HELP/NRC%202001.pdf
Oetzel, G. R. (2003). Subacute Ruminal Acidosis in Dairy Cattle. Advances in Dairy Technology, 15, 307 - 317
Oetzel, G. R. (2007). Subacute Ruminal Acidosis in Dairy Herds: Physiology, Pathophysiology, Milk Fat Responces, and Nutritional Management. American Association of Bovine Practitioners 40th Annual Conference, 89-119
Orpin, C. G. (1975). Studies on the Rumen Flagellate Neocallimastix frontalis. Journal of General Microbiology, 91 (2), 249 - 262. doi:10.1099/00221287-91-2-249
Orpin, C. G. (1977). The Rumen Flagellate Piromonas communis : Its Life-history and Invasion of Plant Material in the Rumen. Journal of General Microbiology, 99 (1), 107 - 117. doi:10.1099/00221287-99-1-107
Owens, F. N., Secrist, D. S., Hill, W. J. & Gill, D. R. (1998). Acidosis in Cattle: A Review. Journal of Animal Science, 76, 275 - 286
Paton, L. J., Beauchemin, K. A., Veira, D. M. & von Keyserlingk, M. A. G. (2006). Use of sodium bicarbonate, offered free choice or blended into the ration, to reduce the risk of ruminal acidosis in cattle. Canadian Journal of Animal Science, 86 (3), 429 - 437. doi:10.4141/A06-014
Pennsylvania State University (2004, 1 juli). Learn to Score Body Condition Step by Step. PowerPoint-presentatie, gevonden op het internet: http://www.slideshare.net/jonescoleen/learn-to-score-body-condition-for…
Pers-Kamczyc, E., Zmora, P., Cieślak, A. & Szumacher-Strabel, M. (2011). Development of nucleic acid based techniques and possibilities of their application to rumen microbial ecology research. Journal of Animal and Feed Sciences, 20, 315 - 337
Plaizier, J. C., Krause, D. O., Gozho, G. N. & McBride, B. W. (2009). Subacute ruminal acidosis in dairy cows: the physiological causes, incidence and consequences. The Veterinary Journal, 176, 21 - 31
Pond, K. R., Ellis, W. C. & Akin, D. E. (1984). Ingestive mastication and fragmentation of forages. Journal Of Animal Science, 58 (6), 1567 - 1574
Reynolds, C. K., Dürst, B., Lupoli, B., Humphries, D. J. & Beever, D. E. (2004). Visceral Tissue Mass and Rumen Volume in Dairy Cows During the Transition from Late Gestation tot Early Lactation. Journal of Dairy Science, 87 (4), 961 - 971. doi:10.3168/jds.S0022-0302(04)73240-3
Roche, A. D., Bell, A. W., Overton, T. R. & Loor, J. J. (2013). Nutritional management of the transition cow in the 21st century – a paradigm shift in thinking. Animal Production Science, 53, 1000 - 1023. doi:10.1071/AN12293
Roche, J. R., Friggens, N. C., Kay, J. K., Fisher, M. W., Stafford, K. J. & Berry, D. P. (2009). Invited review: Body condition score and its association with dairy cow productivity, health, and welfare. Journal of Dairy Science, 92 (12), 5769 - 5801. doi: 10.3168/jds.2009-2431
Rogers , J. A., Muller, L. D., Davis, C. L., Chalupa, W., Kronfeld, D. S., Karcher, L. F. & Cummings, K. R. (1985). Response of Dairy Cows to Sodium Bicarbonate and Limestone in Early Lactation. Journal of Dairy Science, 68 (3), 646 - 660. doi: 10.3168/jds.S0022-0302(85)80871-7
Russel, J. B. & Chow, J. M. (1993). Another theory for the action of ruminal buffer salts: Decreased starch fermentation and propionate production. Journal of Dairy Science, 76 (3), 826 - 830. doi:10.3168/jds.S0022-0302(93)77407-X
Russel, J. B. & Rychlik, J. L. (2001). Factors That Alter Rumen Microbial Ecology. Science, 292 (5519), 1119 - 1122. doi:10.1126/science.1058830
Santos, K. A., Stern, M. D. & Satter, L. D. (1984). Protein degradation in the rumen and amino acid absorption in the small intestine of lactating dairy cattle fed various protein sources. Journal of Animal Science, 58 (1), 244 - 255
Sauer, F. D., Erfle, J. D. & Fisher, L. J. (1973). Propylene glycol and glycerol as feed additive for lactation dairy cows: an evaluation of blood metabolite parameters. Canadian Journal of Animal Science, 53 (2), 265 - 271. doi:10.4141/cjas73-042
Schäff, C., Börner, S., Hacke, S., Kautzsch, U., Sauerwein, H., Spachmann, S. K. et al. (2013). Increased muscle fatty acid oxidation in dairy cows with intensive body fat mobilization during early lactation. Journal of Dairy Science, 96 (10), 6449 - 6460
Senthilkumar, V., Safiullah, A. M., Kathiravan, G., Subramanian, M. & Mani, K. (2013). Economic Analysis of Metabolic Diseases in Bovines: A Review. International Journal of Advanced Verterinary Science and Technology, 2 (1), 64 - 71
Serbester, U., Çinar, M. & Hayirli, A. (2012). Negative Energy Balance in Dairy Cattle and Its Metabolic Indicators. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 18 (4), 705 - 711
Sirohi, S. K., Pandey, N., Singh, B. & Puniya, A. K. (2010). Rumen methanogens: a review. Indian Journal of Microbiology, 50 (3), 253 - 262. doi:10.1007/s12088-010-0061-6
Solorzano, L. C., Armentano, L. E., Grummer, R. R. & Dentine, M. R. (1989). Effects of Sodium Bicarbonate or Sodium Sesquicarbonate on Lactating Holsteins Fed a High Grain Diet. Journal of Diary Science, 72 (2), 453 - 461. doi:10.3168/jds.S0022-0302(89)79127-X
Stams, A. J. & Plugge, C. M. (2009). Electron transfer in syntrophic communities of anaerobic bacteria and archaeaa. Nature Reviews. Microbiology, 7 (8), 568 - 577. doi:10.1038/nrmicro2166.
Stokes, M. R., Vandemark, L. L., Bull, L. S. (1986). Effects of Sodium Bicarbonate, Magnesium Oxide, and a Commercial Buffer Mixture in Early Lactation Cows Fed Hay Crop Silage. Journal of Dairy Science, 69 (6), 1595 - 1603. doi:10.3168/jds.S0022-0302(86)80576-8
Stone, W. C. (2004). Nutritional Approaches to Minimize Subacute Ruminal Acidosis and Laminitis in Dairy Cattle. American Dairy Science Association, 87, E13 - E26
Studer, V. A., Grummer, R. R. & Bertics, S. (1993). Effect of Prepartum Propylene Glycol Administration on Perlparturient Fatty Liver In Dairy Cows. Journal of Dairy Science, 76 (10), 2931 -2939. doi:10.3168/jds.S0022-0302(93)77633-X
Stumm, C. K., Gijzen, H. J. & Vogels, G. D. (1982). Association of methanogenic bacteria with ovine rumen ciliates. Britisch Journal of Nutrition, 47 (1), 95 - 99
Sumner, J. M. & McNamara, J. P. (2007). Expression of Lipolytic Genes in the Adipose Tissue of Pregnant and Lactating Holstein Dairy Cattle. Journal of Dairy Science, 90 (11), 5237 - 5246. doi: 10.3168/jds.2007-0307
Tajik, J., Nadalian, M. G., Raoofifi, A., Mohammadi, G. R. & Bahonar, A. R. (2011). Evaluation of rumenocentesis practicability as a routine diagnostic technique in veterinary practice. Verterinarski Archiv, 81 (5), 557 - 561
Thomas, J. W., Emery, R. S., Breaux, J. K. & Liesman, J. S. (1984). Response of Milking Cows Fed a High Concentrate, Low Roughage Diet Plus Sodium Bicarbonate, Magnesium Oxide, or Magnesium Hydroxide. Journal of Diary Science, 67 (11), 2532 - 2545. doi:10.3168/jds.S0022-0302(84)81610-0
Trinci, A. P. J., Davies, D. R., Gull, K., Lawrence, M. I., Nielsen, B. B., Rickers, A.G., et al. (1994). Anaerobic fungi in herbivorous animals. Mycological Research, 98 (2), 129 - 152
Van Amstel, S. R. (2008). Noninfectious Disorders of the Foot. In Anderson, D. E. & Rings, D. M. (Eds.). Food Animal Practice (Vol. 5, pp. 222 - 234). Missouri: Eslsevier Health Sciences
Vogels, G. D., Hoppe, W. F. & Stumm, C. K. (1980). Association of Methagenic Bacteria with Rumen Ciliates. Applied and Environmetnal Microbiology, 40 (3), 680 - 612
Wildman, E. E., Jones, G. M., Wagner, P. E. & Boman, R. L. (1982). A Dairy Cow Body Condition Scoring System and Its Relationship to Selected Production Characteristics. Journal of Dairy Science, 65 (3), 495 - 501. doi:10.3168/jds.S0022-0302(82)82223-6
Wilkinson, J. M. (2004). Nutrition. In Andrews, A. H., Blowey, R. W., Boyd, H. & Eddy, R. G. (Eds.) Bovine Medicine: Diseases and Husbandry of Cattle (Second edition, p. 95 - 122). Blackwell Publishing Science Ltd. Gevonden op het internet:
http://vet.uokufa.edu.iq/staff/nabeelahmed/resarches/Bovine%20Medicine%…
Williams, A. G. (1986). Rumen Holotrich Ciliate Protozoa. Microbiological Reviews, 50 (1), 25 - 49
Williams, A. G., Coleman, G. S. (1992). The rumen protozoa. New York: Springer-Verlag. https://books.google.be/books?id=2z_TBwAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=nl…
Yun, S. K. & Han, J. D. (1989). Effect of feeding frequency of concentrate to milking cows in early lactation on pH and VFA-concentration in rumen luid and on milk composition and milk yield. American Journal of Animal and Verterinary Sciences, 2, 418 - 420.
Zebeli, Q., Dijkstra, J., Tafaj, M., Steingass, H., Ametaj, B.N. & Drochner, W. (2008). Modeling the adequacy of dietary fiber in dairy cows based on the responses of ruminal pH and milk fat production to composition of the diet. Journal of Dairy Science, 91, 2046 - 2066
Zebeli, Q. & Metzler-Zebeli., B. U. (2012). Interplay between rumen digestive disorders and diet-induced inflammation in dairy cattle. Research in Veterinary Science, 93, 1099 - 1018
Zhang, Z., Liu, G., Wang, H., Li, X. & Wang, Z. (2012). Detection of Subclinical Ketosis in Dairy Cows. Pakistan Veterinary Journal, 32 (2), 156 - 160