Belgisch Extreemrechts op het Wereldwijde Web

Hannah Fluit
Persbericht

Online networking nu ook tool voor extreemrechts (?)

Online networking nu ook tool voor extreemrechts (?)

Extreemrechts is een onderwerp waarmee we steeds meer te maken krijgen. Maar weten we wel welke organisaties anders dan politieke partijen dit gedachtengoed verspreiden? En hoe zijn die organisaties dan gelinkt aan die partijen en onderling? Hoewel extreemrechtse organisaties vaak moeilijk te onderzoeken zijn omwille van hun achterdochtigheid ten aanzien van journalisten en wetenschappelijke onderzoekers, bieden hun websites meer inzicht in hun overtuigingen en onderlinge relaties.

 

Extreemrechtse organisaties

 

Tijdens het interbellum en WOII bloeiden allerhande Belgische extreemrechtse organisaties en partijen, zoals het Vlaams Nationalistisch Verbond en Rex. Ondanks de repressie die volgde in de jaren 1940 en 1950, konden de oude organisaties transformeren en vertakken in allerlei nieuwe, vaak veel kleinere organisaties.

Over dit snel veranderende extreemrechtse landschap is weinig geweten. Een aantal wetenschappelijke studies wezen er in het verleden wel al op dat dergelijke groeperingen desondanks een belangrijke ondersteunende factor vormen voor extreemrechtse partijen, zoals bijvoorbeeld het NSV! voor het Vlaams Belang. Wat we ook weten is dat deze organisaties onderling relaties onderhouden. Zo kunnen ze informatie uitwisselen, samen acties organiseren of simpelweg een gevoel van eendracht in de strijd creëren.

 

Netwerkanalyse

 

Extreemrechtse studentenorganisaties, politieke partijen, muziekgroepen, paramilitaire groepen, drukkingsgroepen, enzovoort, vormen via die relaties een netwerk.  De studie van dergelijke relaties en netwerken behoort tot het domein van Social Network Analysis; een interdisciplinair veld dat gebruik maakt van allerlei wiskundige concepten met de bedoeling bepaalde structuren en patronen binnen netwerken te achterhalen. Deze structuren en patronen vertellen ons meer over de mate van verbondenheid binnen het netwerk, de efficiëntie van informatie-uitwisseling en de mogelijkheden tot mobilisatie die dit netwerk biedt.  

            Op die manier kunnen netwerkanalyses ons meer inzicht geven in de relaties tussen verschillende leden van een groep. Er schuilt dan ook heel wat waarheid in de uitdrukking dat een geheel meer is dan de som van de delen. Desondanks hebben we de neiging extreemrechtse organisaties enkel als individuele units te onderzoeken, en daarenboven zeer sterk te focussen op partijen.

 

Extreemrechtse websites

 

Extreemrechtse organisaties, en dan vooral diegene met zeer radicale antidemocratische en racistische standpunten, zijn vaak erg moeilijk te bereiken. Desondanks beheren de meeste onder hen een website. Daar presenteren ze hun ideologische standpunten en proberen ze buitenstaanders te overtuigen van hun ideeën. Het Wereldwijde Web is dan ook hét communicatiemiddel van deze tijd, waar ook extreemrechts gretig gebruik van maakt.

            Zeer interessant is dat een groot aantal van deze websites ook hyperlinks voorzien naar die van andere extreemrechtse organisaties. Deze hyperlinks kunnen we beschouwen als uitingen van ideologische affiniteit en/of gemeenschappelijke doelen. Het zijn met andere woorden een vorm van virtuele relaties, waarmee extreemrechtse actoren willen bevestigen dat ze niet alleen staan in hun strijd.

            Deze hyperlinks laten toe een netwerkanalyse van online extreemrechts uit te voeren. Dat gebeurt door telkens de hyperlinks van en naar websites te volgen, tot er geen nieuwe websites meer aan de dataset toegevoegd kunnen worden, Natuurlijk is het belangrijk hieraan toe te voegen dat hyperlinks geen perfecte weerspiegeling zijn van fysieke relaties. Desondanks kunnen ze ons inzicht geven in een hedendaags netwerk dat tot nog toe niet in kaart werd gebracht.

 

Een verdeeld netwerk

 

Het online netwerk van Belgisch extreemrechts bestaat uit 74 websites die verbonden worden door 268 hyperlinks. Het gaan om een zeer verdeeld en divers netwerk dat daarom moeilijk te mobiliseren valt. Het gemiddeld aantal inkomende hyperlinks waarover iedere website beschikt, bedraagt slechts twee en deze hyperlinks zijn vrij gelijkmatig verdeeld. Dat betekent dat het netwerk niet over duidelijke leiders beschikt en erg gedecentraliseerd is. Sommige websites maken zelfs helemaal geen deel uit van het netwerk omdat andere websites er niet naar verwijzen en zij ook niet verwijzen naar andere.

            Een belangrijke implicatie van deze bevindingen is dat politieke partijen evenmin een leiderspositie kunnen claimen. Dat strookt niet met de sterke focus op partijen als het Vlaams Belang in de media en academische literatuur.

            De verdeeldheid binnen het netwerk valt vooral te wijten aan de grote mate aan diversiteit van Belgisch extreemrechts. Enerzijds gaat het om ideologische verschillen. Niet elke extreemrechtse actor is even extreem en geregeld zorgen bepaalde standpunten rond specifieke kwesties voor heel wat discussie. Extreemrechts is dan ook een parapluterm die heel wat verschillende ideologieën bundelt; een nuance die we al te vaak vergeten te maken. Anderzijds veroorzaakt de kwestie Vlaanderen ook diepe scheidingslijnen. Veel Vlaamse organisaties ijveren voor een of andere vorm van Vlaamse onafhankelijkheid, terwijl Waalse organisaties meer neigen naar een Belgicistisch standpunt en nog andere juist heil zien in een pan-Europese oplossing.

 

Subgroepen in het netwerk

 

Dat het netwerk over het algemeen vrij verdeeld en gedecentraliseerd is, betekent niet dat er geen kleinere clusters of subgroepen vormen waarbinnen er wel een zekere mate van cohesie te vinden valt. Deze subgroepen worden gekenmerkt door een veel hogere mate aan interne relaties dan die in het grote netwerk en worden dus, in theorie, gekenmerkt door meer mogelijkheden tot coöperatie en coördinatie.

Vooral de groep organisaties die strijden voor een onafhankelijk Vlaanderen zijn onderling sterk gelinkt, terwijl organisaties met een andere mening over het Belgische staatsbestel juist geen subgroepen vormen. Op vlak van ideologische categorieën is er eveneens sprake van een aantal subgroepen. Met name die van reformistisch extreemrechts en die van nieuwrechts. Dat zijn respectievelijk zij die de democratie niet afwijzen maar er gebruik van maken om bepaalde hervormingen door te voeren (vooral partijen) en zij die een monoculturele, Indo-Europese samenleving met fascistische trekken voor ogen hebben.

Het online netwerk van Belgisch extreemrechts geeft ons meer inzicht in de draagwijdte van en verbondenheid tussen de ‘offline’ organisaties die deze websites beheren. Hoewel het netwerk bestaat uit heel wat componenten, slagen die er niet in hun verschillen opzij te schuiven in een strijd voor een gemeenschappelijk doel. Ook al halen extreemrechtse partijen overal in Europa steeds betere electorale scores, in België blijft de beweging zelf zeer ongeorganiseerd.

 

Bibliografie

Bibliografie

ABRAMOWICZ, M. en HAELSTERMAN, W., ‘Belgium’, J-Y.

CAMUS, red., Extremism in Europe, La Tour d’Aigues, 1997, 57-88.

ANTÓN-MELLÓN, J., ‘The Idées-Force or the European New Right: A New Paradigm?’, A. MAMMONE, B. JENKINS en E. GODIN red., Varieties of Right-Wing Extremism in Europe, Londen, 2013, 53-68.

ART, D., ‘The Organizational Origins of the Contemporary Radical Right: The Case of Belgium’, Comparative Politics, (4) 2008, 421- 440.

BACK, L., KEITH, M. en SOLOMOS, J., ‘Technology, Race and Neo-fascism in a Digital Age: The New Modalities of Racist Culture’, Patterns of Prejudice, (2) 1996, 3-27.

BAR-ON, T., ‘Fascism to the Nouvelle Droite: The Quest for Pan- European Empire’, A. MAMMONE, B. JENKINS en E. GODIN red., Varieties of Right-Wing Extremism in Europe, Londen, 2013, 69-84.

BAR-ON, T., ‘The European New Right’, C. BLAMIRES red., World Fascism: A Historical Encyclopedia, Santa Barabara, 2006, 211-213.

BECK, V. C. H., Neokonservative und ‘Neue Rechte’: Der Angriff Gegen Sozialstaat und Liberale Demokratie in den Vereinigten Staaten, Westeuropa und der Bundesrepublik, Munchen, 1983.

BETZ, H-G., Radical Right-Wing Populism in Westen Europe, Hampshire, 1994.

BILLIET, J. et. al., ‘Hoe Aanvaardbaar is Extreem-Rechts?’, Ethische Perspectieven: Nieuwsbrief van het Overlegcentrum voor Ethiek, (9) 1999, 87-90.

BRINCKMAN, B. en DE WEVER, B., ‘De Stille Kracht van een Ideologische Dwaling: Negationisme in Vlaanderen en Wallonië’, G.

71

VERBEECK red., De Verdwenen Gaskamers: De Ontkenning van de Holocaust, Leuven, 1997, 81-110.

BURRIS, V., SMITH, E. en STRAHM, A., ‘White Supremacists Networks on the Internet’, Sociological Focus, (33) 2000, 215-235.

CAIANI, M. en PARENTI, L., European and American Extreme Right Groups and the Internet, Burlington, 2013.

CAIANI, M. en WAGEMANN, C., ‘Online Networks of the Italian and German Extreme Right’, Information, Communication & Society, (12) 2009, 66-109.

CARTER, E., The Extreme Right in Western Europe: Succes or Failure?, Manchester, 2005.

CHIRUMBOLO, A., MAYER, N. en DE WITTE, H, ‘Do Right- and Left-Wing Extremists have Anything in Common?’, P. KLANDERMANS en N. MAYER red., Extreme Right Activism in Europe: Through the Magnifying Glass, Oxon, 2006, 248-268.

CINALLI, M. en FUGLISTER, K., Networks and Political Contention over Unemployment: A Comparison of Britain, Germany and Switzerland’, Mobilization: An International Journal, (13) 2008, 259- 276.

COFFÉ, H., Extreem-Rechts in Vlaandere en Wallonië: Het Verschil, Roeselare, 2005.

COPSEY, N., ‘Extremism on the Net: The Extreme Right and the Value of Internet’, R. GIBSON, P. NIXON en S. WARD red., Political Parties and the Internet: Net Gain?, Londen, 2003, 218-233.

DE WITTE, H., ‘Extreme Right-Wing Activism in the Flemish Part of Belgium: Manifestation of Racism of Nationalism?’, P. KLANDERMANS en N. MAYER red., Extreme Right Activism in Europe: Through the Magnifying Glass, Oxon, 2006, 127-150.

72

DELWIT, P., ‘L’Extrême Droite en Belgique Francophone: (Non)Positionnements Institutionnels et Implantations Électorales’, Fédéralisme Régionalisme, (33) 2002, 19-36.

DELWIT, P., Le Front National: Mutations de l’Extrême Droite Française, Brussel, 2012.

DE W AELE, M., ‘Rechts-Extremistische Groeperingen in Vlaanderen’, Handboek Politiediensten, 105(2013), 3-34

DÉZÉ, A., ‘Between Adaptation, Differentiation and Distinction: Extreme Right-Wing Parties Within Democratic Political Systems’, R. EATWELL en C. MUDDE red., Western Democracies and the New Extreme Right Challenge, Londen, 2004, 19-40.

DOREIAN, P. en Albert, L. H., ‘Partitioning Political Actor Networks: Some Quantitative Tools for Analyzing Qualitative Networks’, Journal of Quantitative Anthropology, (1) 1989, 279-291.

EATWELL, R. en WRIGHT, A., ‘Introduction’, R. EATWELL en A. WRIGHT red., Contemporary Political Ideologies, London, 1993.

EATWELL, R., ‘Introduction: The New Extreme Right Challenge’, R. EATWELL en C. MUDDE red., Western Democracies and the New Extreme Right Challenge, Londen, 2004, 1-16.

EATWELL, R., ‘Surfing the Great White Wave: The Internet, Extremism and the Problem of Control’, Patterns of Predjudice, (30) 1996, 61-71.

EATWELL, R. en O’SULLIVAN, N., The Nature of the Right: European and American Politics and Political Thought since 1789, Londen, 1989.

FREEDEN, M., Ideologies and Political Theory: A Conceptual Approach, Oxford, 1996.

73

FREEMAN, L. C., The Development of Social Network Analysis: A Study in the Sociology of Science, North Charleston, 2004.

GOTTFRIED, P., ‘Otto Strasser and National Socialism’, Modern Age, (13) 1969, 142-151.

GRIFFIN, R., Fascism, Oxford, 1995.
GRIFFIN, R., ‘Interregnum or Endgame? The Radical Right in the

‘Post-Fascist’ Era’, Journal of Political Ideologies, (5) 2000, 163-178. GRIFFIN, R., ‘Net Gains and GUD Reactions: Patterns of Prejudice

in a Neo-fascist Groupuscule’, Patterns of Prejudice, (2) 1999, 31-50. GRIFFIN, R., ‘The Incredible Shrinking Ism: The Survival of Fascism

in the Post-Fascist Era’, Patterns of Predjudice, (36) 2002, 3-8.

GRIFFIN, R., The Nature of Fascism, Londen, 1991.

GRIFFIN, R., ‘Studying Fascism in a Postfascist Age. From New Consensus to New Wave?’, Journal of Comparative Fascist Studies, (1) 2012, 1-17.

HAINSWORTH, P., The Extreme Right in Europe and the USA, Londen, 1992.

HAINSWORTH, P., The Extreme Right in Western Europe, Londen, 2008.

HANNEMAN, R. A. en RIDDLE, M., Introduction to Social Network Methods, digitaal formaat, 2005.

HARRIS, G., The Dark Side of Europe: The Extreme Right Today, Edinburgh, 1990.

HOUTMAN, D. en DE KOSTER, W., ‘Toevluchtsoord voor een Bedreigde Soort: Over Virtuele Gemeenschapsvorming door Rechts- Extremisten’, Sociologie, (3) 2006, 232-248.

74

HOUTMAN, D. en DE KOSTER, W., “Stormfront is Like a Second Home to Me’: On Virtual Community Formation By Right-Wing Extremists’, Information, Communication & Society, (8) 2008, 1155- 1176.

IGNAZI, P., Extreme Right Parties in Western Europe, Oxford, 2003. IVALDI, G., Droites Populistes et Extrêmes en Europe Occidentale,

Parijs, 2004.

JAMIN, J., ‘Two Different Realities: Notes on Populism and the Extreme Right’, A. MAMMONE, B. JENKINS en E. GODIN red., Varieties of Right-Wing Extremism in Europe, Londen, 2013, 38-52.

KADUSHIN, C., Understanding Social Networks: Theories, Concepts and Findings, Oxford, 2012.

KARAPIN, R., ‘Radical-Right and Neo-Fascist Political Parties in Western Europe’, Comparative Politics, (2) 1998, 213-234.

KELLAS, J. G., The Politics of Nationalism and Ethnicity, New York, 1991.

KLANDERMANS, P. en Mayer, N., ‘Political Demand and Supply’, P. KLANDERMANS en N. MAYER red., Extreme Right Activism in Europe: Through the Magnifying Glass, Oxon, 2006, 42-50.

KOEHLY, L. M. en PATTISON, P., ‘Random Graph Models for Social Networks: Multiple Relations or Multiple Raters’, J. CARRINGTON, J. SCOTT en S. WASSERMAN red., Models and Methods in Social Network Analysis, 162-191.

LEE, M., The Beast Reawakens: Fascism’s Resurgence from Hitler’s Spymasters to Today’s Neo-Nazi Groups andRight-Wing Extremists, Londen, 1997.

75

LEGROS, F., ‘CEPIC, NEM, FDJ: Eén Politieke Lijn’, W. DE BOCK e.a. red., Extreem-Rechts en de Staat, Berchem, 1981, 173-212.

MACKLIN, G., ‘Third Positionism’, C. BLAMIRES red., World Fascism: A Historical Encyclopedia, Santa Barabara, 2006, 663-664.

MACKLIN, G., ‘Cyberfascism’, C. BLAMIRES red., World Fascism: A Historical Encyclopedia, Santa Barabara, 2006, 161.

MAMMONE, A., GODIN, E., JENKINS, B., ‘Introduction’, A. MAMMONE, B. JENKINS en E. GODIN red., Varieties of Right- Wing Extremism in Europe, Londen, 2013, 1-16.

MANN, M., Fascists, Cambridge, 2004.

MINKENBERG, M., ‘Profiles, Petterns, Process: Studying the East European Radical Right in its Political Environment’, M. MINKENBERG ed., Transforming the Transformation? The East European Radical Right in the Political Process, Oxon, 2015, 27-56.

MUDDE, C., The Ideology of the Extreme Right, Manchester, 2000. MUDDE, C., ‘The War of Words: Defining the Extreme Right Party

Familily’, West European Politics, (2) 1996, 225-248.
Ó MAOLÁIN, C., The Radical Right: A World Directory, Essex,

1987.

OSA, M., ‘Networks in Opposition: Linking Organizations Through Activists in the Polish People’s Republic’, M. DIANI red., Social Movements and Networks: Relational Approaches to Collective Action, Oxford, 2003, 77-104.

PAXTON, R., The Anatomy of Fascism, New York, 2004. ROSENBERGER, S. en HADJ-ABDOU, L., ‘Islam at Issue: Anti-

Islamic Mobilization of the Extreme Right in Austria’, A. 76

MAMMONE, B. JENKINS en E. GODIN red., Varieties of Right- Wing Extremism in Europe, Londen, 2013, 149-164.

RUSH, G. B., ‘Toward a Definition of the Extreme Right’, The Pacific Sociological Review’, (2) 1963, 64-73.

SCOTT, J., Social Network Analysis: A Handbook, 2e uitg., Londen, 2000.

SPEKTOROWSKI, A., ‘The New Right and the Intellectual Elaboration of Ethnic Europe: From Racism to the Politics of Differentialism’, S. BEN-AMI, Y. PELED en A. SPEKTOROWSKI red., Ethnic Challenges to the Modern Nation State, Hampshire, 2000, 117-144.

TATEO, L., ‘The Italian Extreme Right On-Line Network: An Exploratory Study Using an Integrated Social Network Analysis and Content Analysis’, Journal of Computer-Mediated Communication, (10) 2005, 0-0.

THELWALL, M. en PARK, H. W., ‘Hyperlink Analyses of the World Wide Web: A Review’, Journal of Computer-Mediated Communication, (4) 2003, 0-0.

VAN DEN BERGHE, G., ‘Een Oorlog Die, Omdat Hij Nooit Meer Gebeuren Mocht, Blijft Duren: Revisionisme en Negationisme Herzien’, G. VERBEECK red., De Verdwenen Gaskamers: De Ontkenning van de Holocaust, Leuven, 1997, 15-48.

VERBEECK, G., “Schaduwen uit het Verleden’. Extremisme van Rechts: Definitie, Ideologie en Geschiedenis’, De Gids op Maatschappelijk Gebied, (3) 1994, 217-242.

VOS, L., ‘The Extreme Right in Post-War Belgium: from Nostalgia to Building for the Future’, S. U. LARSEN ed., Modern Europe After Fascism, 1943-1980s, New York, 1998, 1344-1388.

77

WASSERMAN, S. en FAUST, K., Social Network Analysis: Methods and Applications, Cambridge, 1994.

WOLFREYS, J. en FYSH, P., The Politics of Racism in France, Hampshire, 2003.

ZHOU, Y. et.al., ‘US domestic extremist groups on the Web: link and content analysis’, IEEE Intelligent Systems, 20(2005), 44-51.

Websites

Anti-Fascistisch Front/Verzet, 2016 (ww.aff.skynetblogs.be). Geraadpleegd doorheen academiejaar 2016-2017.

Antifasctistische Onderzoeksgoep Kafka, 2017 (www.kafka.nl). Geraadpleegd doorheen academiejaar 2016-2017.

DE WINDE, A. en ROTH, H., ‘Wij Zijn Niet Gelijk’, Rekto Verso: Tijdschrift voor Cultuur en Kritiek, 2015, (www.rektoverso.be). Geraadpleegd op 13 april 2017.

ResistanceS Infos, 2017, (www.resistances-infos.blogspot.be). Geraadpleegd doorheen academiejaar 2016-2017.

THEMEDIATOR, Koppensnellers 1, 2 en 3, video, 23 april 2010 (www.youtube.com/watch?v=maXv4VZl7as). Geraadpleegd op 1 maart 2017.

‘Veroordeling voor Inbreuken op de Racismewet’, De Standaard, 6 december 2011 (www.standaard.be). Geraadpleegd op 1 maart 2017

SOETE, H., ‘België Heeft er een Nieuwe (Extreemrechtse) Vakbond Bij’, De Wereld Morgen, 6 december 2011 (www.dewereldmorgen.be). Geraadpleegd op 8 maart 2017.

SUNSHINE, S., Political Research Associates: Challenging the Right, Advancing Social Justice, 2008, (www.politicalresearch.org). Geraadpleegd op 12 april 2017.

78

‘Waals Parlement: Zetelverdeling’, IBZ Officiële Resultaten, 6 juni 2014 (www.verkiezingen2014.belgium.be). Geraadpleegd op 8 februari 2016.

Software

BORGATTI, S. P., EVERETT, M. G. en FREEMAN, L. C., Ucinet for Windows: Software for Social Network Analysis, Harvard, 2002.

QSR INTERNATIONAL, NVivo Qualitative Data Analysis Software: Version 10, 2012.

Universiteit of Hogeschool
Master Vergelijkende en Internationale Politiek
Publicatiejaar
2017
Promotor(en)
Prof. Dr. Emmanuel Gerard
Kernwoorden
Share this on: