Central Pain Modulation in Children with Chronic Abdominal Pain: Preliminary Results of a Case Control Study.

Sophie Van Oosterwijck Roselien Pas Anthe Foubert Kelly Van der Cruyssen
Persbericht

Buik(brein)gevoel

Iedere dag kunnen er kinderen niet naar school vanwege chronische buikpijn. Voor hen ziet de toekomst er minder rooskleurig uit dan die van gezonde leeftijdsgenoten. Onderzoek hen echter van top tot teen en ze lijken net op gezonde kinderen.  Of toch niet? Onderzoekers vinden namelijk aanwijzingen dat hun brein anders functioneert dan dat van gezonde leeftijdsgenoten.

13,5% van de kinderen wereldwijd heeft last van onverklaarbare chronische buikpijn. Dat wil zeggen dat dokters geen verklaring kunnen vinden voor de buikpijn, die minstens 3 maanden aanwezig is. Deze pijn kan continu aanwezig zijn, maar kan ook steeds terugkeren. In ieder geval heeft het enorme impact op het dagelijkse leven van het kind. Zo gaan deze kinderen minder naar school, waardoor ze slechtere schoolresultaten halen, en hebben ze minder hobby’s, waardoor ze zich uitgesloten voelen door leeftijdsgenoten. Daarbovenop hebben ze ook als volwassene een groter risico op chronische pijn.

Overgevoelig?

Pijn is niet fijn, maar het is wel een nuttig fenomeen. Stel: je stapt op een Lego blokje, dan sturen de sensoren in jouw voet via de zenuwbanen een boodschap naar de hersenen over de toenemende druk, eventuele schade, enzovoort. Als de hersenen beslissen dat deze boodschap belangrijk is, dan pas zal je pijn voelen. Hierdoor ga je dan iets minder steunen op je voet, waardoor deze beter kan herstellen. Maar wat als de pijn blijft aanhouden, ook al ben je helemaal hersteld? Onderzoekers hebben ontdekt dat het pijnsysteem bij volwassen met chronische pijn ontregeld is. Het functioneert anders dan bij gezonde leeftijdsgenoten die geen periode van langdurige pijn achter de rug hebben. Het centrale zenuwstelsel, dat onderdeel is van het pijnsysteem, is dan overgevoelig. Hierdoor wordt niet-pijnlijke informatie, als pijnlijk waargenomen. In dat geval kan ook stappen op gras pijnlijk worden bijvoorbeeld. In volwassenen met chronische buikpijn is deze overgevoeligheid reeds onderzocht en bevestigd. Helaas is er echter nauwelijks onderzoek naar deze overgevoeligheid bij kinderen met chronische buikpijn. Enkele onderzoekers aan Universiteit Antwerpen vonden het hoog tijd om na te gaan of kinderen met chronische buikpijn net dezelfde overgevoeligheid vertonen als volwassenen met dezelfde klachten.

Alarm!

Deze overgevoeligheid houdt in dat er verschillende veranderingen van de zenuwen ontstaan op de verschillende plaatsen in het lichaam. Om dit te verduidelijken kan je het pijnsysteem vergelijken met een alarmsysteem: het waarschuwt ons voor gevaar door ons pijn te laten voelen. Het pijnsysteem kan net zoals een alarm te scherp afgesteld staan waardoor je sneller pijn zal voelen. Dit kan je vergelijken met het afgaan van het brandalarm, terwijl er enkel een kaars in huis brandt. Daarnaast kunnen ook verschillende alarmen in je pijnsysteem afgaan, hoewel de ene dringender is dan de andere. Zoals bijvoorbeeld een alarm dat afgaat voor de kat die door het luik naar binnenkomt en tegelijkertijd een ander alarm voor de inbreker die je huis binnensluipt. Dit zijn maar enkele voorbeelden van veranderingen die in het zenuwstelsel kunnen plaatsvinden. Weet dat er nog meer veranderingen mogelijk zijn die in dit artikel niet worden toegelicht.

Kip of ei?

Om enkele aspecten van de overgevoeligheid van het zenuwstelsel na te gaan werden kinderen met chronische buikpijn vergeleken met gezonde leeftijdsgenoten. De overgevoeligheid werd bepaald aan de hand van enkele gevoeligheidstesten die kort pijn uitlokten. Zo kon aangetoond worden dat kinderen met chronische buikpijn pijn intenser ervaren dan gezonde kinderen. Laat bijvoorbeeld een gezond kind en een kind met chronische pijn op een Lego blokje stappen en vraag hen nadien om de pijn te beoordelen op een schaal van 0 tot 10. Het kind met chronische pijn zal de pijn dan hoger scoren dan het gezonde kind. Maar ook al ervaren ze meer pijn, de kinderen met chronische buikpijn bleken niet meer angst te hebben voor pijn dan de gezonde kinderen. Om een ander aspect van overgevoeligheid te onderzoeken, vroegen de onderzoekers het kind om een hand in een bak met ijskoud water te houden. Voor en tijdens het onderdompelen van de hand duwde een onderzoeker met een toestel in de nek, tot het kind dat pijnlijk vond. Normaal zou het kind meer pijn in de nek kunnen verdragen terwijl de hand in het ijskoude water gedompeld is. Dit komt doordat de hersenen een beschermingsmechanisme hebben ontwikkeld. Je kan het je ook voorstellen zoals op een Lego blokje stappen tijdens het wegrennen van een leeuw. Op het moment dat je wegvlucht zal dat Legoblokje geen pijn doen, de leeuw is namelijk een groter gevaar. Dit beschermingsmechanisme kon inderdaad aangetoond worden bij gezonde kinderen, maar niet bij kinderen met buikpijn. Hun hersenen kunnen dus minder goed selecteren welke pijn op dat moment het belangrijkste is en bijgevolg voelen ze beide pijnprikkels.                                                                                           
De onderzoekers staan nu echter voor een typisch kip-ei vraagstuk, want is het de overgevoeligheid die leidt tot de chronische pijn of is het andersom?

Help!

Ook de ouders van de kinderen werden bevraagd. Zij kunnen immers hun angsten over pijn onrechtstreeks aanleren aan het kind. De ouders van beide groepen kinderen verschilden inderdaad: ouders van kinderen met chronische buikpijn voelden zich meer machteloos over de pijn van hun kind. Of dit gevoel van hulpeloosheid reeds bestond voor het ontstaan van chronische buikpijn of erna werd ontwikkeld, dat werd niet onderzocht. Het is dus voorlopig onduidelijk of dit een oorzaak of een gevolg is van de chronische pijn.

Kinderen met chronische buikpijn…

… voelen pijn intenser.

… worden in het dagelijkse leven beperkt.

… hebben ouder die zich machteloos voelen.

… hebben meer angst voor school.

… hebben evenveel angst voor pijn.

… hebben geen ouders die over pijn catastroferen.

… hebben een brein dat moeilijk kan kiezen tussen twee pijnprikkels en voelen dus beide.

… hebben ook andere lichaamsdelen die overgevoelig zijn voor pijn.

 

Kortom wijst het onderzoek naar de aanwezigheid van overgevoeligheid van de zenuwbanen bij kinderen met chronische pijn. Helaas zijn deze aanwijzingen onvoldoende en ontbreekt er concreet bewijs. De studie is echter nog gaande en ontrafelt steeds verder het mysterie van chronische buikpijn.

 

Bibliografie

1. Goodman JE, McGrath PJ. The epidemiology of pain in children and adolescents: a review. Pain. 1991;46(3):247–64.
2. Korterink JJ, Diederen K, Benninga MA, Tabbers MM. Epidemiology of pediatric functional abdominal pain disorders: A meta-analysis. PLoS One. 2015;10(5):1–17.
3. What’s New for Rome IV *Internet+. 2016. Available from: http://theromefoundation.org/rome-iv/whats-new-for-rome-iv/
4. Drossman DA, Hasler WL. Rome IV - Functional GI disorders: Disorders of gut-brain interaction. Gastroenterology. 2016;150(6):1257–61.
5. Jarrett ME, Shulman RJ, Cain KC, Deechakawan W, Smith LT, Richebé P EM, MM. H. Conditioned pain modulation in women with irritable bowel syndrome. Biol Res Nurs. 2014;16:368–77.
6. Lautenbacher S, Rollman GB. Possible deficiencies of pain modulation in fibromyalgia. Clin J Pain. 1997;13(September):189–96.
7. Meeus M, Nijs J. Central sensitization: A biopsychosocial explanation for chronic widespread pain in patients with fibromyalgia and chronic fatigue syndrome. Clin Rheumatol. 2007;26(4):465–73.
8. Woolf CJ. Central Sensitization: Implications for the diagnosis and treatment of pain. Pain. 2012;152(3l):1–31.
9. Seifert F, Maihöfner C. Central mechanisms of experimental and chronic neuropathic pain: Findings from functional imaging studies. Cell Mol Life Sci. 2009;66(3):375–90.
10. Staud R., Craggs J.G., Robinson M.E., Perlstein W.M. PDD. Brain Activity Related to Temporal Summation of C-fiber Evoked Pain. Pain. 2007;129(1–2):130–42.
11. Van Oosterwijck J, Nijs J, Meeus M, Truijen S, Craps J, Van den Keybus N, et al. Pain neurophysiology education improves cognitions, pain thresholds, and movement performance in people with chronic whiplash: a pilot study. J Rehabil Res Dev. 2011;48(1):43–58.
12. Merskey H, Bogduk N. Classification of Chronic Pain. Descriptions of Chronic Pain Syndromes and Definition of PainTerms. 1994. 180-181 p.
13. Levy RL, Jones KR, Whitehead WE, Feld SI, Talley NJ, Corey LA. Irritable Bowel Syndrome in Twins: Heredity and Social Learning Both Contribute to Etiology. Gastroenterology. 2001;121(4):799–804.
14. Morris-Yates A, Talley NJ, Boyce PM, Nandurkar S, Andrews G. Evidence of a genetic contribution to functional bowel disorder. Am J Gastroenterol. 1998;93(8):1311–7.
15. Christopher D. King, Fong Wong, Tom Currie, Andre P. Mauderli RB, Fillingim JLR. Deficiency in endogenous modulation of prolonged heat pain in patients with Irritable Bowel Syndrome and Temporomandibular Disorder. Pain. 2009;143(3):172–8.
16. Heymen S, Maixner W, Whitehead WE, Klatzkin RR, Mechlin B, Light KC. Central Processing of Noxious Somatic Stimuli in Patients With Irritable Bowel Syndrome Compared With Healthy Controls. Pain. 2010;26(2):104–9.
17. Wilder-Smith CH, Schindler D, Lovblad K, Redmond SM, Nirkko A. Brain functional magnetic resonance imaging of rectal pain and activation of endogenous inhibitory mechanisms in irritable bowel syndrome patient subgroups and healthy controls. Gut. 2004;53(11):1595–601.
18. Piché M, Arsenault M, Poitras P, Rainville P, Bouin M. Widespread hypersensitivity is related to altered pain inhibition processes in irritable bowel syndrome. Pain. 2010;148(1):49–58.
19. Alfvén G. Pressure pain threshold (PPT) of certain muscles in children suffering from recurrent abdominal pain of non-organic origin. An algometric study. Acta Paediatr. 1993;82:481–3.
20. Duarte MA, Goulart EM, Penna FJ. Pressure pain threshold in children with recurrent abdominal pain. JPediatrGastroenterolNutr. 2000;31(0277–2116 (Print)):280–5.
21. Hermann C, Zohsel K, Hohmeister J, Flor H. Cortical correlates of an attentional bias to painful and innocuous somatic stimuli in children with recurrent abdominal pain. Pain. 2008;136(3):397–406.
22. Zohsel K, Hohmeister J, Flor H, Hermann C. Somatic pain sensitivity in children with recurrent abdominal pain. Am J Gastroenterol. 2008;103(6):1517–23.
23. Williams AE, Heitkemper M, Self MM, Czyzewski DI, Shulman RJ. Endogenous inhibition of somatic pain is impaired in girls with irritable bowel syndrome compared with healthy girls. J Pain. 2013;14(9):921–30.
24. Morris M, Walker L, Bruehl S, Sherman A, Mielock A, Rao U. Impaired conditioned pain modulation in youth with functional abdominal pain. J Pain. 2016;17(4):S34–5.
25. Shulman RJ, Eakin MN, Jarrett M, Danita IC LK. Characteristics of Pain and Stooling in Children with Recurrent Abdominal Pain. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2007;44(2):203–8.
26. Campo J V, Bridge J, Ehmann M, Altman S, Lucas A, Birmaher B, et al. Recurrent abdominal pain, anxiety, and depression in primary care. Pediatrics. 2004;113(4):817–24.
27. Hyams JS, Burke G, Davis PM, Rzepski B, Andrulonis P a. Abdominal pain and irritable bowel syndrome in adolescents: a community-based study. J Pediatr. 1996;129:220–6.
28. Bente Kr. Smedbråten, Bård Natvig, Olav Rutle DB. Self-reported Bodily Pain in Schoolchildren. Scand J Rheumatol. 1998;27(4):10–5.
29. Palermo TM. Impact of Recurrent and Chronic Pain on Child and Family Daily Functioning: A Critical Review of the Literature. J Dev Behav Pediatr. 2000;
30. L.S. Walker, J. Garber JWG. Psychosocial Correlates of Recurrent Childhood Pain : A Comparison of Pediatric Patients With Recurrent Abdominal Pain , Organic Illness , and Psychiatric Disorders. J Abnorm Psychol. 1993;102(2):248–58.
31. Kashikar-Zuck S, Goldschneider KR, Powers SW, Vaught MH HA. Depression and functional disability in chronic pediatric pain. Clin J Pain. 2001;17(4):341–9.
32. Rasquin A., Di Lorenzo C., Forbes D., Guirlandes E., Hyams J.S., Staiano A. WLS. Childhood Functional Gastrointestinal Disorders: Child/Adolescent. Gastroenterology. 2006;130(5):1527–1537.
33. Koppen IJN, Nurko S, Saps M, Lorenzo C Di, Marc A, Koppen IJN, et al. The pediatric Rome IV criteria: what’s new? Expert Rev Gastroenterol Hepatol. 2017;0(0):1–9.
34. Staud R, Craggs JG, Robinson ME, Perlstein WM, Price DD. Brain activity related to temporal summation of C-fiber evoked pain. Pain. 2007;129(1–2):130–42.
35. Piché M, Arsenault M, Poitras P, Rainville P, Bouin M. Widespread hypersensitivity is related to altered pain inhibition processes in irritable bowel syndrome. Pain. 2010;148(1):49–58.
36. Moshiree B, Zhou Q, Price DD, Verne GN. Central sensitisation in visceral pain disorders. Gut. 2006;55(7):905–8.
37. Mundkur N. Neuroplasticity in children. Indian J Pediatr. 2005;72:855–7.
38. Yarnitsky D. Conditioned pain modulation (the diffuse noxious inhibitory control-like effect): Its relevance for acute and chronic pain states. Curr Opin Anesthesiol. 2010;23:611–5.
39. Mayer EA CS. Evolving pathophysiologic models of functional gastrointestinal disorders. Gastroenterology. 2002;122(7):2032–2048.
40. Birnie KA, Petter M, Boerner KE, Noel M, Chambers CT. Contemporary use of the cold pressor task in pediatric pain research: A systematic review of methods. J Pain. 2012;13(9):817–26.
41. Kosek E, Hansson P. Modulatory influence on somatosensory perception from vibration and heterotopic noxious conditioning stimulation (HNCS) in fibromyalgia patients and healthy subjects. Pain. 1997;70(1):41–51.
42. Pielsticker A, Haag G, Zaudig M, Lautenbacher S. Impairment of pain inhibition in chronic tension-type headache. Pain. 2005;118(1–2):215–23.
43. Von Baeyer CL, Piira T, Chambers CT, Trapanotto M, Zeltzer LK. Guidelines for the cold pressor task as an experimental pain stimulus for use with children. J Pain. 2005;6(4):218–27.
44. Cornelissen L, Donado C, Kim J, Chiel L, Zurakowski D, Logan DE, et al. Pain hypersensitivity in juvenile idiopathic arthritis: a quantitative sensory testing study. Pediatr Rheumatol Online J. 2014;12:39.
45. Dial F, Fdn FDK, Gage F. Algometer: FDK manual.
46. McCarty DJ, Gatter RA, Phelps P. A dolorimeter for quantification of articular tenderness. Arthritis Rheum. 1965;8(4):551–9.
47. Fischer A. Pressure algometry over normal muscles. Standard values, validity and reproducibility of pressure threshold. Pain. 1987;30(1):15–26.
48. Hogeweg, JA; Langereis, MJ; Bernards, AT; Faber, JA; Helders P. Algometry. Measuring pain threshold, method and characteristics in healthy subjects. Scand J Rehabil Med. 1992;24:99–103.
49. Reeves, JL; Haeger, B; Graff Radford S. Reliability of the pressure algometer as a measure of myofascial trigger point sensitivity. Pain. 1986;23:313–21.
50. Soee ABL, Thomsen LL, Tornoe B, Skov L. Reliability of four experimental mechanical pain tests in 33 children. J Pain Res. 2013;6:103–10.
51. Kennedy DL, Kemp HI, Ridout D, Yarnitsky D, Rice ASC. Reliability of conditioned pain modulation: a systematic review. Pain. 2016;157:2410–9.
52. Hicks CL, Von Baeyer CL, Spafford PA, Van Korlaar I, Goodenough B. The Faces Pain Scale - Revised: Toward a common metric in pediatric pain measurement. Pain. 2001;93(2):173–83.
53. Stinson JN, Kavanagh T, Yamada J, Gill N, Stevens B. Systematic review of the psychometric properties, interpretability and feasibility of self-report pain intensity measures for use in clinical trials in children and adolescents. Pain. 2006;125(1–2):143–57.
54. Noel M, Meghan McMurtry C, Chambers CT, McGrath PJ. Children’s Memory for Painful Procedures: The Relationship of Pain Intensity, Anxiety, and Adult Behaviors to Subsequent Recall. 2010;35(6):626–36.
55. Gonçalves JDC, Oliveira AM, Batalha LC, Fernandes AM, Viegas R. A functional measurement approach to the Children ’ s Anxiety and Pain Scale-CAPS : contributions to its construct validity. Psicológica. 2014;35:653–74.
56. McKinley S, Coote K, J S-P. Development and Testing of a Faces Scale for the Assessment of Anxiety in Critical Ill Patients. J Adv Nurs. 2003;41(1):73–9.
57. Belinda Goodenough, Femma Roschar, Anna Cole, Tiina Piira LK. Self-Report of Pain-Related Distress Before and After Pediatric m Venipuncture A Validation Study of the Children’s Anxiety and Pain Scale. Psychologica. 2004;37:101–14.
58. Wright KD, Eisner A, Stewart SH, Finley GA. Measurement of Preoperative Anxiety in young children: Self-report versus observer-rated. J Psychopathol Behav Assess. 2010;32(3):416–27.
59. Louw A, Diener I, Butler DS, Puentedura EJ. The effect of neuroscience education on pain, disability, anxiety, and stress in chronic musculoskeletal pain. Arch Phys Med Rehabil. 2011;92(12):2041–56.
60. Simons LE. ASKKMB. Living in Fear of Your Child’s Pain: The Parent Fear of Pain Questionnaire. Pain. 2015;156(4):694–702.
61. Simons LE, Sieberg CB, Carpino E, Logan D, Berde C. The Fear of Pain Questionnaire (FOPQ): Assessment of pain-related fear among children and adolescents with chronic pain. J Pain. 2011;12(6):677–86.
62. Crombez G, Bijttebier P, Eccleston C, Mascagni T, Mertens G, Goubert L, et al. The child version of the pain catastrophizing scale (PCS-C): A preliminary validation. Pain. 2003;104(3):639–46.
63. Goubert L, Eccleston C, Vervoort T, Jordan A, Crombez G. Parental catastrophizing about their child’s pain. The parent version of the Pain Catastrophizing Scale (PCS-P): A preliminary validation. Pain. 2006;123(3):254–63.
64. Goubert L, Vervoort T, Cano A, Crombez G. Catastrophizing about their children’s pain is related to higher parent-child congruency in pain ratings: An experimental investigation. Eur J Pain. 2009;13(2):196–201.
65. Robyn Lewis Claar LSW. Functional assessment of pediatric pain patients: Psychometric properties of the Functional Disability Inventory. Pain. 2006;121(1):77–84.
66. Tsao JCI, Seidman LC, Evans S, Lung KC, Zeltzer LK, Naliboff BD. Conditioned pain modulation in children and adolescents: Effects of sex and age. J Pain. 2013;14(6):558–67.
67. van Wijk G VD. Perspective on diffuse noxious inhibitory controls as a model of endogenous pain modulation in clinical pain syndromes. J Pain. 2010;11(5):408–19.
68. Yarnitsky D, Arendt-Nielsen L BD, Edwards RR, Fillingim RB, Granot M HP, Lautenbacher S, Marchand S W-SO. Recommendations on terminology and practice of psychophysical DNIC testing. Eur J Pain. 2010;14.
69. Campo J V., Di Lorenzo C, Chiappetta L, Bridge J, Colborn DK, Gartner Jr JC, et al. Adult Outcomes of Pediatric Recurrent Abdominal Pain: Do They Just Grow Out of It? Pediatrics. 2001;108(1):e1–e1.
70. Hotopf M, Carr S, Mayou R, Wadsworth M, Wessely S. Why do children have chronic abdominal pain, and what happens to them when they grow up? Population based cohort study. Bmj. 1998;316(7139):1196–200.
71. Howell S, Poulton R, Talley NJ. The natural history of childhood abdominal pain and its association with adult irritable bowel syndrome: Birth-cohort study. Am J Gastroenterol. 2005;100(9):2071–8.
72. Størdal K, Nygaard E, Bentsen B. Recurrent abdominal pain: A five-year follow-up study. Acta Paediatr. 2005;94(2):234–6.
73. Walker LS, Garber J, Van Slyke DA, Greene JW. Long-term health outcomes in patients with recurrent abdominal pain. J Pediatr Psychol. 1995;20(2):233–45.
74. Reid GJ, Lang BA, McGrath PJ. Primary juvenile fibromyalgia: Psychological adjustment, family functioning, coping, and functional disability. Arthritis Rheum. 1997;40(4):752–60.
75. Simons LE, Kaczynski KJ. The fear avoidance model of chronic pain: Examination for pediatric application. J Pain. 2012;13(9):827–35.
76. Bonnie J. Stevens, Patrick J. McGrath, Suellen Walker WTZ. Oxford Textbook of Pediatric Pain. 2013. 688 p.
77. Hechler T, Vervoort T, Hamann M, Tietze AL, Vocks S, Goubert L, et al. Parental catastrophizing about their child’s chronic pain: Are mothers and fathers different? Eur J Pain. 2011;15(5).
78. Jackson T, Pope L, Nagasaka T, Fritch A, Iezzi T, Chen H. The impact of threatening information about pain on coping and pain tolerance. Br J Health Psychol. 2005;10(3):441–51.
79. Van Oosterwijck J, Meeus M, Paul L, De Schryver M, Pascal A, Lambrecht L, et al. Pain Physiology Education Improves Health Status and Endogenous Pain Inhibition in Fibromyalgia. Clin J Pain. 2013;29(10):873–82.
80. Nijs J, Paul van Wilgen C, Van Oosterwijck J, van Ittersum M, Meeus M. How to explain central sensitization to patients with “unexplained” chronic musculoskeletal pain: Practice guidelines. Man Ther. 2011;16(5):413–8.
81. Moseley GL. Evidence for a direct relationship between cognitive and physical change during an education intervention in people with chronic low back pain. Eur J Pain. 2004;8(1):39–45.
82. Genazzani AR, Monteleone P, Gambacciani M. Hormonal influence on the central nervous system. Maturitas. 2002;43 Suppl 1:S11–7.
83. Fillingim RB, Ness TJ. Sex-related hormonal influences on pain and analgesic responses. Neurosci Biobehav Rev. 2000;24(4):485–501.
84. Rollman GB, Abdel-Shaheed J, Gillespie JM, Jones KS. Does past pain influence current pain: Biological and psychosocial models of sex differences. Eur J Pain. 2004;8(5):427–33.

Universiteit of Hogeschool
Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie: Musculoskeletale Aandoeningen
Publicatiejaar
2017
Promotor(en)
Mira Meeus
Kernwoorden
https://twitter.com/SOosterwijck
Share this on: