De digitale nalatenschap en het testamentenrecht: noopt het digitale tijdperk tot een wetsherziening tegen het strenge formalisme? Een wake-up call voor de digital natives

Mariëlle Ruell
Persbericht

Iedereen laat een digitale erfenis na: een wake-up call voor digital natives

Iedereen laat een digitale erfenis na: een wake-up call voor digital natives

Inleiding

Chiara Ferragni, Italiaanse blogster en zakenvrouw, slaagde erin om op enkele jaren tijd haar blog “The Blonde Salad”, opgericht in 2009, uit te laten groeien tot een merk dat ondertussen meer dan acht miljoen dollar waard is. Als wellicht wereldwijd de meeste notoire fashion blogger zullen bij haar overlijden prangende vragen met betrekking tot haar digitaal vermogen opgeworpen worden. Wat zal er met haar blog gebeuren? Hoe vererven haar professionele instagramfoto’s? Wat als haar erfgenamen geen kennis hebben van de toegangsinformatie tot haar Instagram-account? Ook de Zweed Felix Arvid Ulf Kjellberg, beter bekend onder pseudoniem “Pewdiepie” en maker van de befaamde “let’s play-video’s” op YouTube zal met verschillende vragen zitten, bijvoorbeeld omtrent het verder beheer van de video’s op zijn YouTube-account. Mogen zijn erfgenamen zijn YouTube-video’s wijzigen, verwijderen, of louter beheren? En aan wie zullen de reclame-inkomsten van zijn video’s toekomen?

Digitalisering van de maatschappij

Sinds de eerste Web 2.0-conferentie in 2004 in San Francisco kende de digitalisering van de belevingswereld door de introductie van sociale media, smartphones, tablets en apps een expansie. Het digitale evenbeeld van de tastbare (adres)boeken, dagboeken, fotoalbums, briefcorrespondentie en cd-collecties lijken de overhand te krijgen. Vandaag de dag leeft men immers niet meer uitsluitend in de waarneembare of tastbare wereld, maar leeft men veelal ook in een virtuele wereld. Veel internetgebruikers hebben een grote verzameling aan online bezit: denk aan de iTunes-bibliotheek, de e-mailberichten op een e-mailaccount, PayPal tegoeden, virtueel vermogen in online games of foto’s op sociaalnetwerksites. De digitale nalatenschap bestaat in het algemeen uit alle digitale bezittingen. Toch denken internetgebruikers vaak niet na over wat er met hun digitaal bezit zal gebeuren na overlijden. Internetgebruikers die digitale bezittingen hebben, behoren vaak tot de jongerengeneratie en zijn digital natives die doorgaans nog niet nagedacht hebben over de afhandeling van hun (digitale) erfenis.

Juridische en praktische problemen

Nochtans is het van belang dat de digital native bewust wordt van de juridische en praktische problemen die een digitale erfenis of de afhandeling ervan kan teweegbrengen. In eerste instantie is het niet eenvoudig om digitaal bezit juridisch te categoriseren, terwijl deze juridische categorisatie noodzakelijk is om te bepalen welke wettelijke regels van toepassing zullen zijn. Toch worden deze wettelijke regels vaak omzeild door de gebruikersvoorwaarden die geaccepteerd moeten worden voor de toegang tot bepaalde websites. Zonder het te beseffen accepteren veel internetgebruikers de algemene voorwaarden, waarin staat dat sommige digitale bezittingen toch niet overgedragen kunnen worden aan erfgenamen. Daarnaast is het voor nabestaanden enorm moeilijk om toegang te krijgen tot digitale gegevens van een overledene zonder te beschikken over de gebruikersnaam en wachtwoord, als zij al op de hoogte zijn van de websites waarop de internetgebruiker actief was. Ook moeten nabestaanden voor het afsluiten van de accounts ingewikkelde procedures doorlopen. Daarom is het belangrijk dat de digital native ervoor zorgt dat zijn digitaal leven inzichtelijk is voor zijn nabestaanden en erfgenamen. Dit kan hij doen door bijvoorbeeld een duidelijk testament op te stellen.

De digitale nalatenschap en het testamentenrecht: noopt het digitale tijdperk tot een wetsherziening tegen het strenge formalisme?

Vastgesteld mag worden dat de digitalisering van de samenleving verregaande gevolgen meebrengt voor de nalatenschapsopbouw. Naast de klassieke erfenis is er in toenemende mate ook sprake van een digitale erfenis, waaraan de huidige verschillende soorten testamentsvormen niet zijn aangepast. Voor het opstellen van een testament bestaan er verschillende vormvoorwaarden, bijvoorbeeld de ondertekening door een notaris. Deze vormvoorwaarden zijn ontstaan toen er nog uitsluitend sprake was van een klassieke nalatenschap, waardoor ze niet zijn aangepast aan een digitale erfenis. De strengste testamentsvormen qua vormvoorwaarden, die natuurlijk ook de meeste veiligheid of rechtszekerheid bieden, zijn niet geschikt voor een digitale erfenis doordat zij niet eenvoudig aangepast kunnen worden bij een loutere wachtwoordwijziging. Ook zal de notaris de inhoud van dit testament kunnen doornemen, waardoor de gebruikersnamen en wachtwoorden niet geheim blijven en er zich een discretieprobleem opwerpt. Andere testamentsvormen mogen enkel volledig met de hand geschreven en analoog ondertekend zijn. Zij mogen dus niet getypt zijn op een computer, wat natuurlijk niet strookt met het huidige digitale wereldbeeld. Daarom valt een wetsherziening in het kader van de digitalisering minstens te verdedigen, misschien aan te raden, zodat het recht bij tijd kan worden gebracht.

Alternatieven voor het regelen van een digitale nalatenschap

Voorts is het belangrijk om te duiden op andere mogelijkheden dan het opstellen van een testament om een digitale erfenis te regelen. Het efficiënte management van een digitale nalatenschap bleek al snel onontbeerlijk, waardoor verschillende internetbedrijven hieraan wouden tegemoetkomen: aardig wat internetbedrijven (ook DEP-services genoemd) die internetgebruikers trachten te helpen om een digitaal leven inzichtelijk en toegankelijk te maken voor de nabestaanden. Een voorbeeld hiervan is een online digitale kluis waarin alle documenten en wachtwoorden worden opgeslagen. Bij het overlijden van de internetgebruiker zal een vertrouwenspersoon dan de toegang verkrijgen tot deze kluis. Hoewel dit alternatief verschillende voordelen biedt, moet de internetgebruiker toch gesensibiliseerd worden over de mogelijke pijnpunten van deze diensten, niet alleen op vlak van privacy maar ook op vlak van veiligheid (hackinggevaar). Waakzaamheid bij het gebruik van dergelijke e-diensten blijft dus geboden.

Conclusie: het digitaal testament

Teneinde tegemoet te kunnen komen aan de verschillende aangehaalde tekortkomingen van de huidige testamentsvormen en de mogelijke, maar vaak af te raden alternatieven, werd er in de masterscriptie een poging ondernomen om zelf een ontwerp van een testament voor te stellen, het digitaal testament genaamd. Uitgangspunt is dat het digitaal testament precies hetzelfde is als het gewoon testament, met als grote verschil dat er wordt geregeld wat er met digitale bezittingen (in plaats van fysieke bezittingen) moet gebeuren. Er wordt aanbevolen om zelf een document op te maken waarin zich een inventaris bevindt van al de digitale bezittingen en bijhorende wachtwoorden van de internetgebruiker. Dit document kan op basis van vertrouwen overhandigd worden aan de notaris. Toch zou de Blockchain technologie in de toekomst ook een rol kunnen spelen voor documenten vertrouwelijk op te slaan, waardoor de rol van de notaris blijkt gereduceerd te kunnen worden…

Bibliografie

BELGIË

Wetgeving

Artikel 724 BW.

Artikel 718 BW.

Artikel 969 BW.

Artikel 970 BW.

Artikel 971 BW.

Artikel 972 BW.

Artikel 973 BW.

Artikel 974 BW.

Artikel 975 BW.

Wet van 16 maart 1803 tot regeling van het notarisambt, BS 16 maart 1803;

Wetsontwerp tot invoering van een testament in de internationale vormen tot wijziging van een aantal bepalingen betreffende het testament: Memorie van toelichting, Parl. St. Kamer 1979- 80, 472/1;

Wet van 2 februari 1983 tot invoering van een testament in de internationale vorm en tot wijziging van een aantal bepalingen betreffende het testament, BS 11 oktober 1983;

Wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten, BS 27 juli 1994.

Artikel XI.166 Wetboek economisch recht.

Rechtspraak

 

HvJ 3 juli 2012, nr. C-128/11, ECLI:EU:C:2012:407, ‘UsedSoft/Oracle International’.

Rb. Brussel 24 februari 2006, Rec. gén. enr. not. 2006, afl. 8, 327.

Rechtsleer

-Boeken

 

ADRIAENS, E., “De erfrechtelijke nalatenschap 2.0: digitaal en sociaal” in E Wauters, P Valcke en E. Lievens (eds.), Sociale media anno 2015, Antwerpen, Intersentia, 2015, 321.

 

BARBAIX, R. en VERBEKE, A.L., Beginselen Erfrecht, Brugge, die Keure, 2013, 8, nr. 15.

BARBAIX, R. en VERBEKE A.L., Kernbegrippen erfrecht en giften, Antwerpen, Intersentia, 2013, 200 p;.

BERTELS, N. “Sociale netwerksites als advertentienetwerk: uitdagingen en mogelijkheden voor het verkrijgen van geïnformeerde toestemming” in in E Wauters, P Valcke en E. Lievens (eds.), Sociale media anno 2015, Antwerpen, Intersentia, 2015, 41-61.

BUYSSENS, F., ‟Eigenhandig testament” in VERBEKE, A.L., BUYSSENS, F. en DERYCKE, H., Vermogensplanning met effect na overlijden: erfrecht en testament, Gent, Larcier, 2014, 163-169.

BUYSSENS, F., ‟Internationaal testament” in VERBEKE, A.L., BUYSSENS, F. en DERYCKE, H., Vermogensplanning met effect na overlijden: erfrecht en testament, Gent, Larcier, 2014, 183-187;

COSEMANS, W.J., “Auteursrechten en sociale media: hoeveel vrienden heeft Mr. Copyright?” in P.J. VALGAEREN, P. VALCKE, E. LIEVENS, Sociale media, Antwerpen, Intersentia, 2013, 247-286.

 

DECLERCK, C., Literaire en artistieke nalatenschap in het familiaal vermogensrecht, Antwerpen, Intersentia, 2009, 656 p.

 

DE CORTE, R., “Elektronische handtekening en identificatie in de virtuele wereld”, in W. DELVA, Privaatrecht in de reële en virtuele wereld, Antwerpen, Kluwer, 2002, 465-524.

DELNOY, P., Les libéralités et les successions: Précis de droit civil, Brussel, De Boeck en Larcier, 2013, 427 p.

DE PAGE, H. en DEKKERS, R., Traité élémentaire de droit civil belge, VII/2, Brussel, Bruylant, 1973, 1935 p;

DE RAEDT, S. en TRAEST, M., Trust en privaat vermogensbeheer, Antwerpen, Maklu, 2000, 134 p.

DE WULF, C., Het opstellen van notariële akten, I, Mechelen, Kluwer, 2003, 956 p.

DILLEMANS, R., VAN DEN BOSSCHE, A. en DE CLERCQ, M., Beginselen van Belgisch Privaatrecht VII: Testamenten, Mechelen, Kluwer, 2012, 409 p.

 

DUMORTIER J. en VAN EECKE P., “Naar een juridische regeling van de digitale handtekening in België”, Computerrecht 1997, 145-159.

HERBOTS, J.H., “Hoofdkenmerken van de Anglo-Amerikaanse trust”, in J. HERBOTS en D. PHILIPPE (eds.), De trust en de fiduciaire overeenkomst. Praktische implicaties, Brussel, Bruylant, 1997, 1-7.

HEREMANS, T. en DEPYPERE, L., “Marketing, intellectuele rechten en sociale media” in E Wauters, P Valcke en E. Lievens (eds.), Sociale media anno 2015, Antwerpen, Intersentia, 2015, 1-39.

MEDAER, B., “Kan het notarieel depot de afhandeling van de digitale nalatenschap vereenvoudigen?”, in W. PINTENS, en C. DECLERCK, (eds.), Patrimonium 2016, Brugge, Die Keure, 2016, 237-250.

PINTENS, W., ‟Codicil (Verschil tussen België en Nederland)” in VERBEKE, A.L., BUYSSENS, F. en DERYCKE, H., Vermogensplanning met effect na overlijden: erfrecht en testament, Gent, Larcier, 2014, 189-191.

PINTENS, W., “Notarieel testament” in VERBEKE, A.L., BUYSSENS, F. en DERYCKE, H., Vermogensplanning met effect na overlijden: erfrecht en testament, Gent, Larcier, 2014, 171- 181.

PINTENS, W., DECLERCK, C. en VANWINCKELEN, K., Schets van het familiaal vermogensrecht, Antwerpen, Intersentia, 2012, 439 p;

PINTENS, W., DECLERCK, C., DU MONGH, J. en VANWINCKELEN, K., Familiaal Vermogensrecht, Antwerpen, Intersentia, 2010, 932.

PINTENS, W., VAN DER MEERSCH, B. en VANWINCKELEN, K., Inleiding tot het familiaal vermogensrecht, Leuven, Universitaire pers, 2002, 997 p.

VAN DEN BRANDE, Y., Het Praktijkboek Cloud Contracten: Recht rendeert voor uw onderneming, Brussel, Crealaw, 2013, 101 p.

 

VANHEES, H.,  “Het auteursrecht: recente ontwikkelingen en toepassingen in een digitale wereld.” in W. DELVA, Privaatrecht in de reële en virtuele wereld, Antwerpen, Kluwer, 2002, 323-295.

 

WYLLEMAN, A., “Persoonlijkheidsrechten en bescherming van de persoonlijke levenssfeer: status quaestionis en perspectieven”, in W. DELVA, Privaatrecht in de reële en virtuele wereld, Antwerpen, Kluwer, 2002, 433-464.

 

-Tijdschriften

 

ADRIAENS, E., “Digitale nalatenschap. Terreinverkenning en wegmarkering”, NJW 2015, 218 e.v.

 

ADRIAENS, E., “Erfrecht 2.0: de digitale nalatenschap”, in Recht in beweging – 23e VRG-alumnidag 2016, Maklu, 2016, 546 p.

 

CLINCK, J., “Analyse van de UsedSoft-principes naar aanleiding van eerste toepassing in de Belgische rechtspraak”, AM 2015, 376-385.

 

 CLINCK, J., “Cloud computing-overeenkomsten en de aansprakelijkheid van cloud serviceproviders: consument in de wolken?”, Cahier du juriste 2014, 111-116.

DE WULF, C., “Ons onontbeerlijk notariaat, en de afwezigheid van het notarisambt in de Engels-Amerikaanse rechtsbedeling”, TPR 1974, 621-648.

 

European Banking Authority, EBA Opinion on ‘virtual currencies’, 4 juli 2014, www.eba.europa.eu.

 

FATF Report, Virtual currencies. Key definitions and Potential AML/CFT Risks, Juni 2015, www.fatf-gafi.org.

GULDIX, E., WYLLEMAN, A., DECLERCK, C., MASSCHELEIN, M., DE HERT, P., SWERTS, K., DE BOCK, F. en SAELENS, R., “Overzicht van rechtspraak. Personenrecht (2001-2008)”, TPR 2009, 769-1021.

 

Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat, De digitale nalatenschap: welke sporen wil je nalaten?, https://www.notaris.be/nieuws-pers/detail/de-digitale-nalatenschap-welk….

LANGENAKEN, E., “L’indemnisation des atteintes aux droits de la personnalité et son implication quant à la nature de ces droits”, TBBR 2011, 422-444.

PINTENS, W.  “Vormvereisten en nietigheden van het openbaar testament”, TEP 2009, 201-217.

SPRINGAEL, B., “Bitcoins: het virtuele goud?”, TFR 2014/468, 759-763.

 

SWENNEN, F., “Er is leven na de dood. Persoonlijkheidsrechten na overlijden”, TPR 2013, 1489-1553.

 

SZULEWSKI, P., Digital legacy – is it possible to transfer digital assets in case of death?, https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/content/digital-legacy-it….

 

TERZAKE, Wat gebeurt er met uw digitale erfenis?, 27 januari 2016, www.canvas.be.

 

TRUYENS, M., “Smart contracts: moeten juristen programmeurs worden?”, Juristenkrant 2016, afl. 338, 12-13.

 

VAN CAMP, S., 'Tweedehands' verkoop van software moet mogelijk blijven, over HvJ 3 juli 2012, C- 128/11, UsedSoft v Oracle, in Juristenkrant 2012, afl. 254, 4-5.

 

VAN WEZEL, R., “Intellectueel eigendomsrecht en de opkomst van digitale distributie. Veel pro’s voor de uitgever maar vooral veel ‘cons’ voor de consument”, Jura Falc, 2010-2011, 581-597.

NEDERLAND

Wetgeving

Artikel 3:6 NBW.

Artikel 3:83 NBW.

Artikel 4:42 NBW.

Artikel 4:94 NBW.

Artikel 4:97 NBW.

Artikel 4:182 NBW.

Art. 37 (1) Auteurswet.

Artikel 39 lid 2 Wet op het notarisambt.

Rechtspraak

 

Hoge Raad voor Justitie 31 januari 2012, NJ 2012, 536.

 

Hof Arnhem 18 december 2012.

Sector kanton Rechtbank ’s-Hertogenbosch 25 april 2013.

Rb. Amsterdam 4 december 2013.

Rb. Noord-Holland 22 januari 2014.

HvJ 3 juli 2012, nr. C-128/11, ECLI:EU:C:2012:407, ‘UsedSoft/Oracle International’, noot P.B. HUGENHOLTZ.

Rechtsleer

-Boeken

 

DUIVENSTEIN, S. en BLOEM, J., De zwarte kant van sociale media, Groningen, Sogeti, 2012, p. 2.

EBBEN, E.W.J. en SCHIPPER, M.J.P. Erfrecht voor de praktijk, Appeldoorn, Maklu, 2013, 254 p;

KOLKMAN, W.D., REINHARTZ, B.E., VERSTAPPEN, L.C.A. en VAN VIJFEIJKEN, I.J.F.A., Erfrecht, tekst en commentaar, Deventer, Kluwer, 2006, 1217 p.

KRAAN, C.A. en VAN STRAATEN, J.C., Trefwoorden nieuw erfrecht, SDU, 2001, 75.

 

LAGEMAAT, A.C., BOONK, M.L. en BRIËT, M., “Vermogensrechtelijke aspecten”, in A.R. LODDER, Recht in een virtuele wereld. Juridische aspecten van Massive Multiplayer Online Role Playing Games (MMORPG), Amsterdam, NVVIR, 2006, 18-37.

LUIJTEN, E.A.A. en MEIJER W.R., Huwelijksgoederen en erfrecht, Kluwer, Deventer, 2002, 558 p.

 

MELIS, J.C.H., De Notariswet, Deventer, Kluwer, 2012, 525 p.

 

PERRICK, S. Asser 4 Erfrecht en Schenking, Deventer, Kluwer, 2013, 900 p.

 

VAN BRUGGEN, R.D., VAN DUN, H.A.A en DE LANGE, E., Juridische aspecten van de informatievoorziening, Amsterdam, Academic Service, 2005, 187 p.

 

VAN DER STEUR, J.C., Grenzen van rechtsobjecten, een onderzoek naar de grenzen van objecten van eigendomsrechten en intellectuele eigendomsrechten, Deventer, Kluwer, 2003, 364 p.

 

VAN MOURIK, M.J.A., Nieuw erfrecht, Deventer, Kluwer, 20004, 209 p.

VAN MOURIK, M.J.A., Nieuw erfrecht, Deventer, Kluwer, 2002, 238 p.

VAN MOURIK, M.J.A., VERSTAPPEN, L.C.A., SCHOLS, B.M.E.M.; SCHOLS, F.W.J.M. en WAAIJER, B.C.M., Handboek Erfrecht, Deventer, Kluwer, 2011, 713 p;

WESTERBRINCK, B.N. Juridische aspecten van het Internet, Amsterdam, Otto Cramwinckel, 1996, 195 p.

 

-Tijdschriften

 

European Banking Authority, EBA Opinion on ‘virtual currencies’, 4 juli 2014, www.eba.europa.eu.

 

EUROPEAN UNION AGENCY FOR NETWORK AND INFORMATION SECURITY, Virtual worlds, real money, 2008, 76 p.

 

FATF Report, Virtual currencies. Key definitions and Potential AML/CFT Risks, Juni 2015, www.fatf-gafi.org.

 

HARTKAMP, V., “De digitale nalatenschap. Is er een digitaal leven na de dood?” NJB 2013/39, 2746-2750.

 

HOENS, F.M.H., “Wat te doen met de digitale nalatenschap “, ET 2010/40, 1-3.

 

LINNEMANN, J., “Juridische aspecten van (toepassingen van) blockchain”, Computerrecht 2016/218, 319-324.

NUYTINCK, A.J.M., “Het gesloten stelsel van uiterste wilsbeschikkingen: weg ermee!”, WPNR 2006, 706-709.

PRINS, C., “De Blockchain: uitdaging voor het recht”, NJB 2016/1941, 2817.

SPIERINGS, C. en PESSELSE, G., “Reële diefstal van een virtueel amulet: een analyse van het Runescape-arrest vanuit straf-en goederenrechtelijk perspectief”, NTBR 2012, 1-13.

 

VAN CAMP, S., “Het doorverkopen van gedownloade software en communautaire uitputting: het UsedSoft-arrest van het Hof van Justitie”, Computerrecht 2012, 183.

 

VAN DER GELD, L., “De digitale nalatenschap”, KWEP 2013/35, afl. 3, p. 16-20.

 

VAN DER GELD, L., “De executeur in een nalatenschap met bitcoins en andere ‘digitale bezittingen’', TE 2014-6, 122-126.

 

VAN ENGELEN, D., “Twee voor de prijs van één”, NJB 2012, 2678-2685.

 

VAN OOSTROM-STREEP, N., “A wounded deer leaps highest. Een visie op digitale en maatschappelijke ontwikkelingen en de toekomst van juridische beroepen”, NJB 2016/2115, 3028-3035.

VERHELST, E.W., “Blockchain aan de ketting van de Algemene verordening gegevensbescherming?”, P&I 2017/1, 17-23.

VISSER, E., “Who owns your bits when you die?”, Computerrecht 2007, 195-198.

P. SZULEWSKI, Digital legacy – is it possible to transfer digital assets in case of death?, https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/content/digital-legacy-it…

VERENIGDE STATEN VAN AMERIKA

Wetgeving

 

17 U.S. Code §102(a).

 

17 U.S. Code §302 (a).

 

84 Okla. Stat. $84-19 (2016).

 

84 Okla. Stat. $84-41 (2016).       

 

84 Okla. Stat. $84-55 (2016).

 

Revised Uniform Fiduciary Acces to Digital Assets Act (UFADAA), 2015.

Rechtspraak

Ellsworth vs. Yahoo!, Michigan Probate Court 20 april 2005, Estate of Ellsworth, No. 2005-296, 651-DE (Mich. Prob. Ct. Mar. 4, 2005).

 

In re Young’s Estate, 1923 OK 729.

 

Miller v. First Nat. Bank & Trust Co., 1981, OK 133.

United States District Court, northern district of California, 5 mei 2000, http://www.law.uh.edu/faculty/cjoyce/copyright/release10/AMRecords.html

United States District Court, Southern District of New York, 30 maart 2013, 12 Civ 95 (RJS), (Capitol Records LLC v. ReDigi Inc.)

Rechtsleer

-Boeken

AMUIAL, S. en DEWEY, J.N., The Blockchain: A Guide for Legal and Business Professionals, New York, Thomson Reuters, 2016, 262 p.

 

CARROL, E. en ROMANO, J., Your digital afterlife. When Facebook, Flickr and Twitter are your estate, what’s your legacy?, Berkeley, New riders, 2011, 203 p.

WENDEL, P.T., Wills, Trusts and Estates, New York, Wolters Kluwer Law & Business, 2014, 426 p.

-Tijdschriften

 

BANTA, M., “Inherit the cloud: the role of private contracts in distributing or deleting digital assets at death”, Fordham Law Review 83/2014, 799-854.

 

BARRON, L.G. en HEATON, S.L., “Digital Assets in estate Administration: Concerns and Considerations for fiduciaries”, Willamette Management Associates Insights, 2014, 13-18.

 

BEYER, G.W., “Estate planning in the Digital Age”, SSRN 2013, 1-29.

 

BEYER, G.W., “Estate Planning for Digital Assets”, Estate Planning Studies, 2015, 1-8.

 

BEYER, G.W., “Web Meets the Will: Estate Planning for Digital Assets”, 42 Estate Planning 28, 2015, 28-41.

 

BEYER, G.W. en CAHN, N. “Digital Planning: The future of Elder Law”, 9 NAELLA L.J., 2013, 135-155.

BEYER, G.W. en CAHN, N., “When You Pass on, Don’t Leave the Passwords Behind: Planning for Digital Assets”, Probate & Property, 2012, 40-43.

 

CAHN, N., “Postmortem Life On-Line”, Probate & Property, juli/augustus 2011, 36.

 

CONNOR, J., “Digital Life After Death: The Issue of Planning for a Person’s Digital Assets After Death.”, 3 Estate Planning & Community Property L.J. 2011, 1-22.

 

CRUZ, E., “The Digital Inheritance of Mobile Apps: Where’s the App for That?”, Northwestern Journal of Technology and Intellectual Property, 2016, 111-130.

 

DARROW, J.J. en FERRERA, G.R., “Who Owns a Decedent’s E-Mails: Inheritable Probate Assets of Property of the Network?”, 10 New York University Journal Legislation and Public Policy 2007, 281-320.

 

DOBRA, K., “An Executor’s Duty Toward Digital Assets”, Practical Law, 2013, 21-32.

 

EDWARDS, L. en HARBINJA, E., “Protecting post-mortem privacy: reconsidering the privacy interests of the deceased in a digital world”, Cardazo Arts & Entertainment 2013, vol. 32/1, 104-05.

 

EDWARDS, L. en HARBINJA E., “What Happens to My Facebook Profile When I Die?:
Legal Issues Around Transmission of Digital Assets on Death.” in Digital Legacy and Interaction: Post-Mortem Issues, Londen, Springer, 2013, 115-144.

 

FAIRFIELD, J.A.T., “Virtual property”, 85 Boston University Law Review 2005, 1047-1056.

 

FATF Report, Virtual currencies. Key definitions and Potential AML/CFT Risks, Juni 2015, www.fatf-gafi.org.

GOLDMAN, D. en JAMISON, C., “The Future of Estate Planning: the Multigenerational Life Plan”, Estate Planning and Community Property Law Journal, 2012, 1-21.

GUZMAN, K.R., “Where Strict meets Substantial: Oklahoma Standards fort he Execution of a Will”, 66 Oklahoma Law Review 2014, 543-614.

 

HALLER, R.L., “Web of Estate Planning Considerations for Digital Assets”, Estate Planning Magazine 2013,

 

HAWORTH, S. D., “Laying Your Online Self to Rest: Evaluating the Uniform Fiduciary Access to Digital Assets Act”, Miami Law. Review 2013-2014, 535-560.

 

HOPKINS, J.P., “Afterlife in the Cloud: Managing a Digital Estate”, 5 Hastings Sci. & Tech. L.J. 209, 2013, 209-244.

 

HOPKINS, J.P. en LIPIN I.A., “Viable Solutions to the Digital Estate Planning Dilemma”, Iowa Law Review Bulletin 99/2014, 61-71.

 

KUTLER, N., “Protecting Your Online You: A New Approach to Handling Your Online Persona After Death.”, Berkeley Technology Law Journal 26/2011, 1641-1670.

LAMM, J., What Happens to Your Apple iTunes Music, Videos, and eBooks When You Die?, Digital Passing, 4 september 2012, http://www.digitalpassing.com/2012/09/04/apple-itunes-music-videos-eboo…

 

LAMM, J.D., KUNZ, C.L., RIEHL, D.A. en RADEMACHER P.J., “The Digital Death Conundrum; How Federal and State Laws Prevent Fiduciaries from Managing Digital Property.”, Miami Law Review 68/2014, 385-420.

 

LANE, J., “Bitcoin, Silk Road, and the Need for a New Approach to Virtual Currency Regulation”, Charleston Law Review 2013-14, 511-556.

 

LASTOWKA, F.G. en HUNTER, D., “The Laws of Virtual Worlds”, California Law Review 92/2004, 1-74.

 

MCCARTHY, L., “Digital Assets and Intestacy”, Boston University Journal of Science and Technology Law 21/2015, 384-412.

 

NELSON, J.W., “The Virtual Property Problem: What Property Rights in Virtual Resources Might Look Like, How They Might Work, and Why They are a Bad Idea”, McGeorge Law Review 41/2010, 283-310.

 

PERRONE, M., “What Happens When We Die: Estate Planning of Digital Assets”, 21CommLaw Conspectus 185, 2012, 185-210.

 

PINCH, R. “Protecting digital assets after death: issues to consider in plannng for your digital estate”, Wayne Law Review 2015, 545-565.

 

PRENSKY, M., “Digital Natives, Digital Immigrants – Part one, On the Horizon 2001, vol. 9, nr. 5, 1-6.

 

SHERRY, K., “What Happens to Our Facebook Accounts When We Die? Probate Versus Policy and the Fate of Social Media Assets Postmortem.”, Pepperdine Law Review 185/2012, 185-250.

 

SMALL, S., “Bitcoin: the Napster of Currency”, Houston Journal of International Law 2015, 581-611.

 

TARNEY, T., “A Call for Legislation to Permit the Transfer of Digital Assets at Death”, Capital University Law Review 40/2012, 773-802.

 

TOYGAR, A., ROHM, C.E. en ZHU, J., “A New Asset Type: Digital Assets”, Journal of International Technology and Informartion Management, 2013, 113-119.

 

VARNADO, S.S., “Your Digital Footprint Left Behind at Death: An Illustration of Technology Leaving the Law Behind.”, Louisiana Law Review 74/2014, 719-775.

 

WATKINS, A.F., “Digital Properties and Death: What Will Your Heirs Have Acces to After You Die?”, Buffalo Law Review 62/2014, 193-235.

Verenigd Koninkrijk

Rechtsleer

-Boeken

 

ELLIS GRAY, S. en COULTON, P., “Living with the Dead: Emergent Post-mortem Digital
Curation and Creation Practices.” in Digital Legacy and Interaction: Post-Mortem Issues, Londen, Springer, 2013, 31-48.

 

MACIEL, C. en PEREIRA, V.C., “The Fate of Digital Legacy in Software Engineers’ View:
Technical and Cultural Aspects.” in Digital Legacy and Interaction: Post-Mortem Issues, Londen, Springer, 2013, 1-30.

 

MACIEL, C. en PEREIRA, V.C.,, “The Internet Generation and the Posthumous Interaction.” in Digital Legacy and Interaction: Post-Mortem Issues, Londen, Springer, 2013, 63-82.

 

MACIEL, C., PEREIRA, V.C. en SZTERN, M., “Internet Users’ Legal and Technical Perspectives on Digital Legacy Management for Post-mortem Interaction”, in Human Interface and the Management of Information, London, Springer, 2015, 627-639.

 

PITSILLIDES, S. en JEFFERIES, J., “Narrating the Digital: The Evolving Memento Mori.” in Digital Legacy and Interaction: Post-Mortem Issues, Londen, Springer, 2013, 83-100.

 

RIECHERS, A., “The Persistence of Memory Online: Digital Memorials, Fantasy, and Grief as Entertainment.” in Digital Legacy and Interaction: Post-Mortem Issues, Londen, Springer, 2013, 49-62.

Universiteit of Hogeschool
Master in de rechten
Publicatiejaar
2017
Promotor(en)
Alain-Laurent Verbeke
Kernwoorden
Share this on: