Hoe kan een Taalpunt Nederlands in de stedelijke bibliotheek Mechelen de taalbevordering en leesmotivatie bij anderstalige adolescenten vergroten?

Ayla De Schepper
Persbericht

De brug tussen Jan en Fatima

In Mechelen wonen 138 verschillende nationaliteiten. Deze mensen spreken samen meer dan 80 verschillende talen. Om in deze Babylonische spraakverwarring mensen dichterbij een gemeenschappelijke taal, het Nederlands, te brengen, werden er in Mechelen verschillende integratieprojecten op poten gezet. In de Mechelse bibliotheek nam een dergelijk project de vorm aan van een dienstverlening voor anderstalige nieuwkomers: het Taalpunt Nederlands.

Een interactieve rondleiding, ontworpen in het kader van dit onderzoek, bracht alle Mechelse scholieren uit Onthaalklassen voor anderstalige nieuwkomers in contact met het Taalpunt Nederlands in de stedelijke bibliotheek Mechelen. Deze bachelorproef onderzoekt het effect van deze rondleiding en het Taalpunt Nederlands op de taalvaardigheden en leesmotivatie van anderstalige adolescenten.

TAALPUNT NEDERLANDS

Een Taalpunt Nederlands heeft als doel anderstalige nieuwkomers te ondersteunen in hun leerproces om het Nederlands onder de knie te krijgen. In het Taalpunt biedt de bibliotheek een collectie van geschikte materialen aan, in een duidelijk afgebakende ruimte. Ze organiseert ook talige activiteiten rond deze collectie.

De collectie bevat naast studiemateriaal zoals cursussen Nederlands voor verschillende taalvaardigheidsniveaus, aangepaste grammatica- en spellingsboeken, woordenboeken, materialen voor spreek- en schrijfvaardigheid, ook ontspannende lectuur zoals leesboeken, informatieboeken, luisterboeken, Nederlandstalige films en de Wablieftkrant. De werken zijn steeds in eenvoudige taal geschreven, waardoor de anderstaligen zelfstandig met de materialen aan de slag kunnen gaan.

De invloed van ontspannende boeken op de taalvaardigheid is enorm. Om anderstalige adolescenten aan het lezen te krijgen, worden er steeds meer verhalen gepubliceerd die dicht aansluiten bij de leefwereld van deze jongeren. De verhalen gaan niet langer over ‘Jan en Mieke’, maar over ‘Mohammed en Fatima’. Uit onderzoek blijkt immers dat een verhoogde leesmotivatie een positieve invloed heeft op de taalvaardigheid van jongeren.

Niet alleen een uitgebreide boekencollectie, maar ook taalgerichte activiteiten in het Taalpunt Nederlands kunnen de taalvaardigheid en leesmotivatie van anderstaligen vergroten.

DE RONDLEIDING

Het Taalpunt Nederlands in de stedelijke bibliotheek Mechelen bevatte al een uitgebreide collectie, maar die was nog niet voldoende kenbaar gemaakt naar de buitenwereld. Daarom koos ik ervoor om als praktische luik van de bachelorproef een speelse en educatieve rondleiding te organiseren in het Taalpunt Nederlands voor OKAN-klassen. Dit is een geschikte kennismakingsactiviteit met de openbare bibliotheek. De doelgroep is makkelijk te bereiken via de scholen in Mechelen. Een OKAN-klas bestaat uit anderstalige nieuwkomers tussen de 12 en 18 jaar die minder dan één jaar in België verblijven.

Tijdens de rondleiding werd er aandacht besteed aan de culturele achtergrond van de jongeren, hun interesses en taalniveau. Deze cocktail van ingrediënten blijkt een succesvolle formule te zijn. De rondleiding is negen keer uitgevoerd met ongeveer 75 leerlingen. Een derde van deze leerlingen maakte zich meteen na de rondleiding lid van de bibliotheek, ontleende materialen en keerde terug naar de bibliotheek. De rondleiding zal in de toekomst gebruikt worden door de bibliotheekmedewerkers van de stedelijke bibliotheek Mechelen en zal beschikbaar gesteld worden voor alle andere Taalpunten Nederlands in Vlaanderen.

De effecten van de rondleiding en het Taalpunt Nederlands zijn duidelijk: 25 leerlingen zijn nu actieve bibliotheekgebruikers. Ze ontlenen zowel leesboeken als cursussen. Hieruit blijkt dat het Taalpunt Nederlands erin slaagt zowel de taalvaardigheid als de leesmotivatie van anderstalige adolescenten te verhogen. Een Taalpunt Nederlands kan wel degelijk de Babylonische spraakverwarring verheffen.

Bibliografie

Biebauw, K., De Brandt, H., & Soenen, R. (2011). Neveneffecten: het kleine ontmoeten in het lokaal cultuurbeleid. Brussel: LOCUS.

Bijl, A. (2011). Wat lezen adolescenten? Een literatuurstudie naar adolescentenliteratuur en het leesgedrag van deze groep. [Thesis]. Amsterdam: Universiteit Amsterdam, Faculteit Communicatiewetenschappen.

Blok, H., & Kranenburg, D. (5 januari 2011). Ouders als didactische partners. Samenwerken aan leren lezen. Jeugd in School en Wereld, p. 18-21. Geraadpleegd op 4 oktober 2016, via http://kennisbank.hva.nl/document/477980.

Bodien, W., & Nelck, F. (2005). Als jongeren lezen. Amsterdam: Stichting Lezen.

Bos, M. (2014). Bibliotheek van de toekomst. Den Haag: Sectorinstituut Openbare Bibliotheken.

Chambers, A. (2002). De leesomgeving. Zoetermeer: NBD Biblion.

Creemers, L., Desloovere, K., Maes, B., Sleurs, W., Standaert, R., Vanheeswijck, H., & Van Woensel, C. (2010). VOET @ 2010. Nieuwe vakoverschrijdende eindtermen voor het secundair onderwijs. Brussel: Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen, Afdeling Kwalificaties en Curriculum.

Damn, A. (2003). Vraag maar. Rotterdam: Lemniscaat.

Departement Onderwijs en Vorming. (2010). Leesvaardigheid van 15-jarigen in Vlaanderen. De eerste resultaten van PISA 2009. Brussel: Departement Onderwijs en Vorming, Afdeling Strategische Beleidsondersteuning.

De Laet, A. (2011). Grijp leerlingen bij hun nekvel!. Geraadpleegd op 19 oktober 2016, van http://taalschrift.org/editie/78/grijp-leerlingen-bij-hun-nekvel.

Eeraerts, G. (2017). Bijt in je vrije tijd. Kalender april-juni 2017. Oefen je Nederlands in Mechelen. Mechelen: Agentschap Integratie & Inburgering.

Grygierczyk, N., & Savenije, B. (2001). Libraries without resources: towards personal collections. Collection Building, 20 (1), p. 1-8. Geraadpleegd op 15 oktober 2016, via https://www.kb.nl/sites/default/files/staff/savenije/18_2000_ifla.pdf.

Guldemond, I. (2003). Emotionele betrokkenheid bij jeugdliteraire teksten. Amsterdam: Stichting Lezen.

http://leesweb.org

http://mechelen.bibliotheek.be

https://padlet.com/

http://www.eenvoudigcommuniceren.nl

http://www.iedereenleest.be

http://www.leesmonitor.nu

http://www.lezenvoordelijst.nl

http://www.wablieft.be

Huis van het Nederlands provincie Antwerpen vzw. (z.d.). Nederlands leren: Wie? Wat? Waar? Wanneer?. Antwerpen: Huizen van het Nederlands.

Kelly, N. (2015). Nederlands 2: Deel Literatuur. Mechelen: Thomas More Mechelen, Bachelor Secundair Onderwijs.

Klasse. (2011). Leestechniek supertop, leesplezier superflop. Klasse, 211, p. 20-23. Geraadpleegd op 19 oktober 2016, via https://www.klasse.be/archief/leestechniek-supertop-leesplezier-superfl….

Kraan, M. (1997). Leesbevordering bij allochtonen. Anderstalige analfabete volwassenen bezoeken de bibliotheek. Levende Talen Magazine, 522, p. 453-455.

Kraaykamp, G. (2002). Leesbevordering door ouders, bibliotheek en school. Effecten en ontwikkelingen. Stichting Lezen Reeks 3. Delft: Eburon.

Moerenhout, L. (2013). Bevorderen van het leesplezier bij leerlingen in het Vlaamse onderwijs. [Masterscriptie]. Antwerpen: Universiteit Antwerpen, Faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen.

Moreas, M., & Pickery, J. (2011). Mediawijsheid in een digitale wereld. Brussel: Studiedienst van de Vlaamse Regering.

Onderwijs Vlaanderen. (s.d.). Ontwikkelingsdoelen “Nederlands voor nieuwkomers” in de onthaalklas voor anderstalige nieuwkomers van het secundair onderwijs. Geraadpleegd op 13 maart 2017, via http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/secundair-onderwijs/okan/ontwik….

Oomes, M. (2015). De maatschappelijke waarde van openbare bibliotheken in Nederland. Den Haag: Koninklijke Bibliotheek.

Rode Kruis. (2015). Zorgbib krijgt nieuwe thuis in Mechelen. Geraadpleegd op 16 oktober 2016, via http://www.rodekruis.be/nieuws-kalender/nieuws-kalender/zorgbib-krijgt-….

Savenije, B. (7 augustus 2000). Haalt de bibliotheek het eind van de eeuw?. Informatie Professional, 4 (7/8), p. 16-21. Geraadpleegd op 4 oktober 2016, via https://www.kb.nl/sites/default/files/staff/savenije/20_2000_ip_toekoms….

Schinkel, R. (2014). Verhalen van de spin Anansi. Amsterdam: Eenvoudig Communiceren.

Stadsbestuur Mechelen. (2014). Actieplan voor Mechels taalbeleid 2.0. Geraadpleegd op 12 oktober 2016, via https://www.mechelen.be/taalactieplan-mechelen-2.

Stichting Lezen. (2012). Samen werken aan een sterke leescultuur. Beleidsvoornemens van Stichting Lezen voor de cultuurplanperiode 2013-2016. Amsterdam: Stichting Lezen.

 

Stichting Lezen. (2014). Ouders betrekken bij het lezen. Over het hoe en waarom van het betrekken van ouders bij de leesopvoeding thuis. Amsterdam: Stichting Lezen.

Synovate. (2011). Onderzoek naar de betekenis en beleving van boeken en lezen in Vlaanderen. Brussel: Synovate.

Taalpunt Nederlands. (2015). Taalpunt Nederlands: informatiebrochure voor NT2-leerkrachten. Antwerpen: Bibliotheken Antwerpen.

Truyts, J. (2015). Bibliotheek vanaf 2016 geen verplichting meer voor gemeenten. Geraadpleegd op 27 december 2016, via http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/1.2267455.

Vanhaevre, I. (2012). Van volksbibliotheek naar openbare bibliotheek. Een architectuurhistorisch onderzoek naar evolutie van Antwerpse openbare bibliotheken in de periode tussen 1862 en 1978. [Masterscriptie]. Brussel: Vrije Universiteit Brussel, Faculteit der Letteren en Wijsbegeerte.

Van Herreweghe. (2003). De openbare bibliotheek als cultuurcentrum. Bibliotheek- & archiefgids, 79 (3), p. 15-20. Geraadpleegd op 16 oktober 2016, via https://www.vvbad.be/sites/www.vvbad.be/files/artikel/file/200306_VanHe….

Vermeire, G. (2003). De figuratieve bibliotheek: verbeelding en hedendaagse kunst in de openbare bibliotheek. Bibliotheek- & archiefgids, 79 (3), p. 25-30. Geraadpleegd op 16 oktober 2016, via https://www.vvbad.be/sites/www.vvbad.be/files/artikel/file/200304_Verme….

Verzelen, W. (2015). 1851 Willemsfonds – Davidsfonds 1875. Basisinstrumenten voor/van Vlaamse ontvoogding. Geraadpleegd op 12 oktober 2016, via http://www.canonsociaalwerk.eu/be/details.php?cps=8.

Verzelen, W. (2016). 1851 Willemsfonds, start cultuurfondsen. Ze leerden hun leden lezen, kijken en praten. Geraadpleegd op 12 oktober 2016, via http://www.canonsociaalwerk.be/be/details.php?cps=34&canon_id=322.

Vrancken, A. (2013A). Decreet van 6 juli 2012 betreffende het Lokaal Cultuurbeleid. Openbare bibliotheken in Vlaanderen. Brussel: Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen. Afdeling Volksontwikkeling en Lokaal Cultuurbeleid.

Vrancken, A. (2013B). De openbare bibliotheek van morgen: inspiratie bij de implementatie van de Vlaamse beleidsprioriteiten lokaal cultuurbeleid. Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur. Brussel: Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen. Afdeling Volksontwikkeling en Lokaal Cultuurbeleid.

Westhof, E. (2013). De relatie tussen leesvaardigheid, leesgedrag, leesmotivatie en leesmateriaal bij nieuwkomers. [Masterscriptie]. Utrecht: Universiteit Utrecht, Faculteit Sociale Wetenschappen.

Witte, T. (2008). Het oog van de meester. De literaire ontwikkeling van havo- en vwo-leerlingen in de tweede fase van het voortgezet onderwijs. Samenvatting van het proefschrift. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen.

Universiteit of Hogeschool
Leraar Secundair Onderwijs
Publicatiejaar
2017
Promotor(en)
Ilse Cornelis
Kernwoorden
Share this on: