Abortus Provocatus. De rol van de vroedvrouw.
Abortus Provocatus Een ver-van-mijn-bedshow voor elke vroedvrouw?
Abortus lijkt voor vele mensen een ver-van-mijn-bed-show, maar is dat wel zo? Een op vijf zwangerschappen wordt aanvankelijk als ongewenst ervaren. Stel dat elke vrouw slechts eenmaal zwanger wordt zijn er in een klas van twintig statistisch gezien 4 vrouwen die een ongewenste zwangerschap zullen ervaren. Die vrouwen komen allemaal voor hetzelfde dilemma te staan: zal ik het kind houden of afstaan voor adoptie of kies ik voor een abortus? Jaarlijks maken ongeveer 20.000 Belgische vrouwen een zwangerschapsafbreking door, die vrouwen staan er vaak niet alleen voor. Daardoor is de groep mensen die in contact komt met een abortus veel groter dan vaak vermoed wordt.
Bij een abortus is er vanzelfsprekend ook sprake van een zwangerschap en toch komt een vroedvrouw in België zelden of niet aan bod in het proces rond een abortus. Dit ondanks het feit dat een vroedvrouw opgeleid is om een koppel te begeleiden vanaf de zwangerschapswens tot een jaar na de bevalling. Het lijkt dan ook logisch dat ook de begeleiding bij een zwangerschapsafbreking tot het takenpakket van de vroedvrouw hoort.
“Een vroedvrouw in een abortuscentrum, dat klopt toch niet?”
In België wordt een abortus legaal en veilig uitgevoerd maar in landen waar een tekort is aan opgeleide hulpverleners wordt een abortus vaak onveilig uitgevoerd. Een taakverschuiving (naar de vroedvrouw) zou een oplossing kunnen zijn voor dit probleem. De rol van de vroedvrouw rijkt namelijk sowieso verder dan enkel de bevalling en het kraambed maar vaak wordt er niet gedacht aan een plaats binnen een abortuscentrum. Uit literatuurstudies blijkt wel dat een vroedvrouw zonder extra opleiding reeds enkele rollen kan opnemen binnen de abortushulpverlening en mits extra training zelf de abortus kan induceren op een veilige en effectieve manier. Dit laatste staat in sterk contrast met de abortuswetgeving in België en het beroepsprofiel van de Belgische vroedvrouw.
Zoals eerder gezegd is een taakverschuiving in België is nog niet strikt noodzakelijk maar in landen waar een tekort aan opgeleide hulpverleners is kan het helpen maternale sterftes die te wijten zijn aan een onveilige zwangerschapsbeëindiging tegen te gaan. Het zou daarnaast ook zorgen voor een stabieler personeelsbestand en optimalisatie van beschikbare hulpverleners met als gevolg een grotere toegankelijkheid en betere zorg.
De rol die de vroedvrouw zou kunnen opnemen.
Als eerste kan de vroedvrouw ingezet worden in de counseling omtrent de zwangerschapskeuze, het beslissingsproces en de mogelijke methoden van een abortus. Counseling behoort namelijk tot de basiscompetenties van een vroedvrouw. Daarnaast is het ook de taak van de vroedvrouw om informatie te verstrekken binnen het domein van anticonceptie. De vroedvrouw heeft kennis over het gebruik en voor- en nadelen van anticonceptiemiddelen. De Belgische vroedvrouw mag orale anticonceptie voorschrijven dit bevestigd naar mijn mening de kennis over dit anticonceptiemiddel. Vroedvrouwen in Engeland en Zweden mogen daarenboven zelfs spiraaltjes en implantaten plaatsen.
Ook het medisch onderzoek dat in België nu door een arts gebeurt zou kunnen worden uitgevoerd door een vroedvrouw wanneer een vroedvrouw wordt opgeleid om correct een echografie uit te voeren. Dit zorgt ervoor dat de vrouw een kortere tijd aanwezig is in het centrum aangezien ze anders op consultatie moet bij twee hulpverleners, namelijk de psychosociaal medewerker en de arts.
Daarnaast kan een vroedvrouw technisch gezien, na een extra opleiding, worden ingezet om een medicamenteuze en chirurgische abortus te verrichten en blijkt dit even efficiënt en veilig als een abortus uitgevoerd door een arts. In België staat dit in sterk contrast met de abortuswetgeving en het beroepsprofiel van de Belgische vroedvrouw aangezien het verboden is een zwangerschapsafbreking te induceren en de cervix te dilateren.
Tot slot kan een vroedvrouw zowel binnen als buiten een abortuscentrum helpen bij de rouwverwerking na een abortus, hierbij is het vooral van belang eigen beperkingen te kennen en tijdig door te sturen wanneer er sprake is van ernstige verwerkingsproblemen.
Praktijkdeel
In functie van deze bachelorproef werd een doorverwijsmap naar Engeland ontwikkeld. Deze doorverwijsmap kan een meerwaarde betekenen aangezien e Belgische abortuswetgeving voorschrijft dat vrouwen en koppels met een ongewenste zwangerschap maximaal tot 12 weken effectieve zwangerschap kunnen geholpen worden in België. Praktisch gezien mag de vrouw maximaal 11 weken en een dag zijn op de dag van de eerste consultatie omwille van de wettelijke wachttijd van 6 dagen. Hierdoor worden jaarlijks vanuit België meer dan 500 vrouwen doorverwezen naar het buitenland voor verder hulp. Om deze stap voor de koppels vlotter te laten verlopen werd de doorverwijsmap ontwikkeld met daarin de contactgegevens van de organisaties die een abortus aanbieden, de kostprijs, wat mee te brengen bij een afspraak, vervoersmogelijkheden, verblijfsmogelijkheden en hoe men in de verschillende centra te werk gaat.
Tot slot!
De abortushulpverlening is zeker geen ver-van-mijn-bedshow te zijn voor een vroedvrouw. Het is wel zo dat de Belgische vroedvrouw beperkt is door de Belgische abortuswetgeving in de verschillende rollen die ze kan spelen. De belangrijkste rollen die een vroedvrouw kan opnemen in België bevinden zich naar mijn mening in de preventieve en informatieve rol. De vroedvrouw zal pas een grotere rol kunnen spelen binnen de abortushulpverlening wanneer er veranderingen optreden binnen de wetgeving en de opleiding.
Abortion Act 1967. (1967). Opgehaald van legalisation.gov.uk: http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1967/87/pdfs/ukpga_19670087_en.pdf
abortuscentrum Gent. (sd). Wat is een zuigcurettage? Opgehaald van Abortuscentrum-Gent.be: http://www.abortuscentrum-gent.be/vraag/wat-is-een-zuigcurettage
Baron, C., Cameron, S., & Johnstone, A. (2015, juli). Do women seeking termination of pregnancy need pre-abortion counselling? Journal of Family Planning and Reproductive Health Care, 181-185. doi:10.1136/jfprhc-2014-101161
Bayer B.V. (2017, november). Bijsluiter: informatie voor de gebruiker. Mirena, IUD 20 microgram/24u. Opgehaald van db.cbg-meb.nl: https://db.cbg-meb.nl/Bijsluiters/h16681.pdf
Biggs, M., & Foster, D. (2013). Misunderstanding the risk of conception from unprotected and protected sex. Womens Health Issues, 47-53. doi:10.1016/j.whi.2012.10.001
Braüner, C., Overvad, K., Tjonneland, A., & Attermann, J. (2013). Induced abortion and breast cancer among parous women: Danish cohort study. Acta obstetrica et Gynecologica Scandinavia, 700-705. doi:10.1111/aogs.12107
British Pregnancy Advisory Service. (2015). Abortion treatments. Opgehaald van bpas.org: www.bpas.org
British Pregnancy Advisory Service. (2015). Abortion: Frequently asked questions. Opgehaald van bpas.org: https://www.bpas.org/abortion-care/considering-abortion/abortion-faqs/
British Pregnancy Advisory Service. (2017, juli 7). Women cannot control fertility through contraception alone: bpas data shows 1 in 4 women having an abortion were using most effective contraception. Opgehaald van bpas.org: https://www.bpas.org/about-our-charity/press-office/press-releases/wome…
Buysse , A., Enzlin, P., Lievens, J., T'Sjoen, G., Van Houtte, M., & Vermeersch, H. (2013). Sexpert. Basisgegevens van de survey naar seksuele gezondheid in Vlaanderen.
Centrum voor Ethiek en Gezondheid. (sd). Wat is ethiek? Opgehaald van ceg.nl: https://www.ceg.nl/themas/wat-is-ethiek
Chibber, K. S., Biggs, M. A., Roberts, S. C., & Foster, D. G. (2014). The role of intimate partners in women's reasons for seeking abortion. Elsevier, 131-138. doi:10.1016/j.whi.2013.10.007
Dabash, R., Chelli , H., Hejri, S., Shochet, T., Raghavan, S., & Winikoff, B. (2015, Juli). A double-blind randomized controlled trial of mifepristone or placebo before buccal misoprostol for abortion at 14–21 weeks of pregnancy. International Journal of Gynecology & Obstetrics, pp. 40-44. doi:10.1016/j.ijgo.2015.02.023
Dedrie, F. (2016). Het taboe op abortus gezien vanuit de praktijk van de abortuscentra. Ethische perspectieven, 370-373.
Dehlendorf, C., Krajewski, C., & Borrero, S. (2014). Contraceptive counseling: Best practice to ensure quality communication and enable effective contraceptive use. Clinical Obstetrics and Gyecology, 659-673. doi:10.1097/GRF.0000000000000059
Department of Health . (2017). Abortion Statistics, England and Wales: 2016. Summary information from the abortion notification forms returned to the Chief Medical Officers of England and Wales. gov.uk.
Department of Health. (2012). Abortion Statistics, England and Wales: 2011. Crow.
Eggermont, M. (2015, november). Mag een vroedvrouw een zwangerschapsafbreking induceren? Opgehaald van Vroedvrouwen.be: http://www.vroedvrouwen.be/nl/mag-een-vroedvrouw-een-zwangerschapsafbre…
Eggermont, M. (2016, januari). FAQ wetgeving. Opgehaald van vroedvrouwen.be: http://www.vroedvrouwen.be/nl/faq/wetgeving15
Ensie.nl. (2016, februari 4). Abortus. Opgehaald van ensie.nl.
fara. (sd). Counseling als basis! Opgehaald van fara.be: https://www.fara.be/fara-voor-professionals/online-gids/counseling-als-…
Fara. (sd). Hoe verwerk ik een abortus? Opgehaald van fara.be: https://faranet.wieni.work/zwangerschapsverlies/abortusverwerking/hoe-v…
Faucher, P. (2016). Complications de l'interruption volontaire de grossesse. Complications of termination of pregnancy. Elsevier, 1536-1551. doi:10.1016/j.gyn.2016.09.16
Federale Raad voor de Vroedvrouwen. (2016). Het beroeps- en competentieprofiel van de Belgische vroedvrouw. Brussel.
Gemzell-Danielsson, K., & Kopp Kallner, H. (2015). Post abortion contraception. Womens Health, 779-784. doi:10.2217/whe.15.72
Goenee, M., Donker, G., Pivacet, C., & Wijsen, C. (2014, Oktober). Decision-making concerning unwanted pregnancy in general practice. pp. 564-570. doi:10.1093/fampra/cmu033
Greinin, M. D., Fox, M. G., Teal, S., Chen, A., Schaff, E. A., & Meyn, L. A. (2004). A randomized comparison of misoprostol 6 to 8 hours versus 24 hours after mifepristone for abortion. American College of obsterticans and Gynecologists, 851- 859. doi:10.1097/01.AOG.0000124271.23499.84
Guttmacher Institute. (2012, Juni). Giving Misoprostol before vacuum aspiration lowers risk of complications. International perspectives on sexual and reproductive health, 112-113. Opgehaald van guttmacher.org: https://www.guttmacher.org/journals/ipsrh/2012/06/giving-misoprostol-va…
Guttmacher Institute. (2018, januari). Waiting periods for abortion. Opgehaald van guttenmacher.org: https://www.guttmacher.org/evidence-you-can-use/waiting-periods-abortion
Harris, L. F., Roberts, S. C., Biggs, A. M., Rocca, C. H., & Foster, D. G. (2014). Perceived stress and emotional social support among women who are denied or receive abortions in the United States: a prospective cohort study. BMC Womens Health. doi:10.1186/1472-6874-14-76
Huang, Y., Zhang, X., Li, W., Song, F., Dai, H., Wang, J., . . . Chen, K. (2014). A meta-analysis of the association between induced abortion and breast cancer risk among Chinese females. Cancer Causes & Control(25), 227-236. doi:https://doi-org.odisee.ezproxy.kuleuven.be/10.1007/s10552-013-0325-7
International confederation of midwives. (2013). Essesntial competencies for basic midwifery practice.
Jochems, A., & Joosten, F. (2015). Coëlho zakwoordenboek der geneeskunde. Reed Business Education.
Kallner, H. K., Gomperts, R., Salomonsson, E., Johansson, M., Marions, L., & Gemzell-Danielsson, K. (2015). The efficacy, safety and acceptability of medical termination of pregnancy provided by standard care by doctors or by nurse-midwives: a randomised controlled equivalence trial. An International Journal of Obstetrics & Gynaecology., 510-517. doi:10.1111/1471-0528.12982
Keirse, M. (2016). Abortus: een niet-erkend verlies. In G. Driessen, Abortus: Het taboe nog niet voorbij? (pp. 184-191). Westerlo: Kramat.
Kerns, J., & Steinauer, J. (2013). Managment of postabortion hemorrhage: release date November 2012 SFP Guideline #20131. Contraception, 331-342. doi:10.1016/j.contraception.2012.10.024
Kishen, M., & Stedman, Y. (2010). The role of advanced nurce practitioners in the availability of abortion services. Best practice & research clinical obstetrics & gynaecology, 569-578.
Kopp Kallner, H. (2015, februari 21). The efficacy, safety, and acceptebility of medical abortion provided by nurse midwives or psysicians. Zweden.
Levi, A., James, E. A., & Taylor, D. (2012). Midwives and abortion care: a model for achieving competency. Journal of Midwifery & Women's Health, 57(3), 285-289. doi:10.1111/j.1542-2011.2012.00182.x
Linepharma International Limited. (2016, Maart). Bijsluiter: informatie voor de gebruiker. Miffee 200 mg tabletten. Londen.
LUNA. (2016). Hoe verloopt een abortus? Opgehaald van abortus.be: http://www.abortus.be/_nl/overabortus/hoe_eersteconsult.php
LUNA. (sd). Hoe verloopt een abortus? Opgehaald van abortus.be: http://www.abortus.be/_nl/overabortus/hoe_methodes_medicament.php
Männistö, J., Blojgu, A., Mentula, M., Gissler, M., Heikinheimo, O., & Niinimäki, M. (2017). Interpregnancy Interval After Termination of Pregnancy and the Risks of Adverse Outcomes in Subsequent Birth. Obstetrics & Gynecology, 347-354. doi:10.1097/AOG.0000000000001836
Männistö, J., Mentula, M., Bloigu, A., Gissler, M., Niinimäki, M., & Heikinheimo, O. (2013). Medical termination of pregnancy during the second versus the first trimester and its effects on subsequent pregnancy. Elsevier, 109-115. doi:10.1016/j.contraception.2013.10.015
Marie Stopes UK. (sd). Abortion services. Opgehaald van mariestopes.org.uk: https://www.mariestopes.org.uk/abortion-services/
Mauldon, J., Foster, D. G., & Roberts, S. C. (2014). Effect of abortion vs. carrying to term on a woman's relationship with the man involved in the pregnancy. Perspectives on Sexual and Reproductive Health, 11-18. doi:10.1363/47e2315
(2012). Nationale Evaluatiecommisie voor de evaluatie van de wet 3 april 1990 betreffende de zwangerschapsafbreking. Brussel. Opgehaald van http://www.ieb-eib.org/nl/pdf/verslag-ev-com-abortus-2010-2011.pdf
Nautiyal, D., Mukherjee, K., Perhar, I., & Banerjee, N. (2015). Comparative study of misoprostol in First and Second Trimester Abortions bij Oral, Sublingual and Vaginal Routes. The Journal of obstretics and gynecology of India, 65(4), 246-250. doi:10.1007/s13224-014-0587-3
Ngoc, N., Blum, J., Raghavan, S., Nga, N., Dabash, R., Diop, A., & Winikoff, B. (2011). Comparing two early medical abortion regimens: mifepristone + misoprostol vs. misoprostol alone. Elsevier, pp. 410-417. doi:10.1016/j.contraception.2010.09.002
NHS. (2015, september 3). Pelvic inflammatory disease. Opgehaald van nhs.uk: https://www.nhs.uk/conditions/pelvic-inflammatory-disease-pid/complicat…
Niinimäki, M., Pouta, A., Bloigu, A., Gissler, M., Hemminki, E., Suhonen, S., & Heikinheimo, O. (2009). Immediate Complications After Medical Compared With Surgical Termination of Pregnancy. Obstetrics & Gynecology, 114(4), 795-804. doi:10.1097/AOG.0b013e3181b5ccf9
NPS medicinwise. (2015, februari 16). Mifepristone (Mifepristone Linepharma) followed by misoprostol (GyMiso) for terminating early pregnancy. Opgehaald van nps.org.au: https://www.nps.org.au/medical-info/clinical-topics/news/mifepristone-m…
Olsen, J. H., Frisch, M., Melbye, M., & Wohlfahrt, J. (1997). Induced abortion and the risk of breast cancer. The New England Journal of Medicine, 81-80. doi:10.1056/NEJM199701093360201
OpenStax. (2013). Development of the heart. In OpenStax, Anatomy and Physiology. OpenStax.
Peersman, M. (2016). Zwangerschapsafbreking. In M. Peersman, Ethisch redeneren en leiderschap (pp. 9-18). Sint-Niklaas: Odisee.
Pivacet, C., Goenee, M., & Wijsen, C. (2013). Characteristics of women who have repeat abortion in the Netherlands. The European Journal of Contraception and Reproductive Health Care., 327-334. doi:10.3109/13625187.2013.820824
Potze, W. (2013). Ik heb toch niets verloren, hoe kan ik dan verdrietig zijn? Rouwverwerking en hulpverlening na een abortus. In E. Van Stichel, K. Alen, K. Vansantvoet, & S. Helsen, Mag ik u proficiat wensen? Over hulpverlening bij zwangerschapskeuzes. (pp. 101-114). Tielt: Lannoo.
Raad verenigde Ministers. (1990, april 5). Wet betreffende de zwangerschapsafbreking. Belgisch staatsblad. Opgehaald van https://www.health.belgium.be/sites/default/files/uploads/fields/fpshea…
Raymond, E. G., Shannon, C., Weaver, M. A., & Winikoff, B. (2013). First-trimester medical abortion with mifepristone 200 mg an misoprostol: a systematic review. An internation reproductive health journal: contraception, 26-37. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.contraception.2012.06.011
Renner, R.-M., Brahmi, D., & Kapp, N. (2012). Who can provide effective and safe termination of pregnancy care? A systematic review. BJOG: an International Journal of Obstetrics & Gynaecology, 23-31. doi:10.1111/j.1471-0528.2012.03464.x
Rocca, C. H., Kimport, K., Roberts, S. C., Gould, H., Neuhaus, J., & Foster, D. G. (2015, juli 8). Decision Rightness and Emotional Responses to Abortion in the united States: A Longitudinal Study. PLoS One, 10(7). doi:10.1371/journal.pone.0128832
Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. (2010). Fetal awareness. Review of Research and Recommendations for Practice. Londen: Royal College of Obstetricians an Gynaecologists.
Russo, J. A., Achilles, S., DePineres, T., & Gil, L. (2012). Controversies in Family Planning: Postabortal pelvic inflammatory disease. Contraception, 497-503. doi:10.1016/j.contraception.2012.04.005
Scholten, B., Page-Christiaens, G. C., Franx, A., Hukkelhoven, C. W., & Koster, M. P. (2013). The influence of pregnancy termination on the outcome of subsequent pregnancies: a retrospective cohort study. BMJ open.
SENSOA. (2017). De zwangerschap afbreken (abortus). Opgehaald van seksualiteit.be: http://www.seksualiteit.be/zwangerschap/ongepland-zwanger/de-zwangersch…
Sensoa. (2017). Ongeplande zwangerschap in België: feiten en cijfers. . Opgehaald van Sensoa: https://www.sensoa.be/feiten-en-cijfers/ongeplande-zwangerschap-belgie-…
Sensoa. (2018). Anticonceptie. Opgehaald van seksualiteit.be: https://www.seksualiteit.be/anticonceptie
Sensoa. (2018). Noodpil of morning after pil. Opgehaald van seksualiteit.be: https://www.seksualiteit.be/anticonceptie/noodpil-morning-after-pil
Sheldon, S., & Fletcher, J. (2015). Vacuum aspiration for induced abortion could be safely and legally performed by nurses and midwives. BJOG: an international journal of obstetrics and gynaecology, 510-517. doi:10.1111/1471-0528.12982
Sjöström, S., Kallner, H. K., Simeonova, E., Madestam, A., & Gemzell-Danielsson, K. (2016). Medical Abortion Provided by Nurse-Midwives or Physicians in a High Resource Setting: A Cost-Effectiveness Analysis. Plos One. doi:10.1371/journal.pone.0158645
Sroka, S. (2007, augustus 22). De Belgische Abortuswet. Opgehaald van Rosadoc.be: http://www.rosadoc.be/pdf/juridische%20bijdrage/abortus.pdf
Tegenbos, G. (2017, mei 5). Is een beperking van het aantal artsen nog nodig? Artsenkrant.
The American cancer society medical and editorial content. (2014, Juni 19). Abortion and Breast Cancer Risk. Opgehaald van cancer.org: https://www.cancer.org/cancer/cancer-causes/medical-treatments/abortion…
the Faculty of Sexual and Reproductive Healthcare. (sd). Decision-making support within the integrated care pathway for women considering or seeking abortion. England : the Faculty of Sexual and Reproductive Healthcare.
The Royal College of Midwives. (2016, mei). Position Statement . Abortion. Londen.
Van Dale. (2018). Verantwoordelijkheid. Opgehaald van vandale.be: https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/verantwo…
Vandamme, J., Wyverkens, E., Buysse, A., Vrancken, C., & Brondeel, R. (2013). Pre-abortion counseling from women's point of view. The European Journal of Contraception an Reproductive Health Care, 309-318. doi:10.3109/13625187.2013.796586
Vandamme, J., Wyverkens, E., Buysse, A., Vrancken, C., & Brondeel, R. (2013). Pre-abortion counselling from women's point of view. The European Journal of Contraception and Reproductive Health Care, 18, 309-318. doi:10.3109/13625187.2013.796586
White, K., Carroll, E., & Grossman, D. (2015, November). Complications from first-trimester aspiration abortion: a systematic review of the literature. Contraception, 422-438. doi:10.1016/j.contraception.2015.07.013
Wokoma, T. T., Jampala, M., Bexhell, H., Guthrie, K. A., & Lindow, S. W. (2014). Reasons provided for requesting a termination of pregnancy in the UK. BMJ sexual & reproductive health.
World Health Organization. (2012). WHO recommendations. Optimizing health workers roles to improve acces to key maternal and newborn health interventions through task shifting. Switzerland : WHO.
World Health Organization. (2015). Health workers roles in providing safe abortion care and post-abortion contraception. Zwitserland: WHO.
World Health Organization. (2016, November). Maternal mortality. Opgehaald van World Health Orgnaization: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs348/en/
World Health Organization. (2017). Preventing unsafe abortion. Opgehaald van who.int: http://www.who.int/reproductivehealth/topics/unsafe_abortion/hrpwork/en/