Commoning Infrastructures. Changing Places through Organizational Action in Vilvoorde.
De gemeenschap, het gemeenschappelijke en de kracht van navigatie
Ik beweeg. Mijn voeten, mijn gedachten, mijn gevoelens bewegen. Soms beweeg ik alleen, en soms beweeg ik samen. De choreografieën die ik uitvoer zijn altijd anders, maar niet altijd van mij alleen. In elke beweging en in alles wat ik doe bewegen, creëer ik de wereld rondom me. Dit artikel gaat over de bewegingen die we delen. Over toegang tot een gemeenschappelijk repertoire. Over gedeelde kennis en contacten; de gemeenschap, het gemeenschappelijke en zij die hiertussen weten te navigeren.
Van april 2019 tot heden ben ik actief geweest in de kleine organisatie Stal Cheval, een vzw die op projectmatige basis leegstaande ruimtes omtovert tot plaatsen van ontmoeting, gezelligheid en creativiteit. Ik nam de productieve bewegingen van de organisatoren als vertrekpunt van een etnografisch onderzoek. Ik organiseerde mee, participeerde, observeerde en nam interviews af. In mijn thesis Commoning Infrastructures. Changing Place through Organizational Action in Vilvoorde exploreerde ik de manieren van delen die ik daar en elders aantrof. Ik onderzocht de infrastructuren die we tot stand brengen in het middenveld en de macht die ze op individuen uitspelen. In dit artikel ga ik kort weergeven wat we kunnen verstaan onder infrastructuren en de commons of vrij vertaalt het gemeenschappelijke. Daarna gaan we dieper in op de groep mensen die we kunnen omschrijven als bewegers. Als afsluiting heb ik het over de mantra’s van Stal Cheval’s gemeenschappelijke infrastructuur.
Gemeenschappelijke Infrastructuren
Infrastructuren geven onze bewegingen richting. Het zijn geen statische machines. Het zijn niet alleen de treinsporen waarop onze treinen rijden. Het zijn assemblages van passagiers, materialen, organismen, …, de graffiti. Infrastructuren zijn constant aan het worden. Denk bijvoorbeeld aan je ouderlijke woonst. We zouden kunnen zeggen dat het huis en de aanwezige materialen de gezinsinfrastructuur uitmaken. Maar de lijst zou veel langer moeten zijn: herinneringen, afwezigheden, geuren, …, adviezen van je ouders.
Infrastructuren behoeven noch fysieke vorm of geografische locatie om te bestaan. Daarin verschillen ze van plaatsen. Ze sturen de circulatie van een diversiteit aan goederen, ideeën en personen. Ook denkbeelden worden verspreid door infrastructuren en veel infrastructuren hebben hun eigen logica’s.
In organisaties als Stal Cheval komen verschillende infrastructuren samen: van lokale netwerken tussen organisaties, en zelfs families en vrienden, regionale infrastructuren tussen het middenveld en instituties en globale infrastructuren die verworvenheden van creatieve industrieën en culturele sectoren verdelen. Van al deze infrastructuren worden goederen, logica’s en ideeën opengesteld voor de gemeenschap die ze overneemt. De gemeenschap rond Stal Cheval krijgt zo een commons. Een gemeenschappelijke poel van goederen, ideeën, attitudes en manieren van delen. Dat gemeenschappelijke is een historische momentopname, het groeit of krimpt constant en ziet er steeds anders uit afhankelijk van je eigen positie die je erin aanneemt.
Ongeacht de schaal zijn infrastructuren en de commons (of het gemeenschappelijke) steeds verweven. Infrastructuren maken deel uit van het gemeenschappelijke en omgekeerd. Daarom kunnen we spreken van gemeenschappelijke infrastructuren, weerom historische momentopnames, die uit twee processen bestaan. Een eerste proces dat infrastructuren gemeenschappelijk maakt, is een kracht die het gemeenschappelijke en hoe er wordt gedeeld uitbreidt. Daarnaast is er een tweede proces dat het gemeenschappelijke infrastructureert. Dit proces bepaalt het wie, wat en hoe van het delen. Het creëert een sociale taxonomie of hiërarchie.
Bewegers en de mantra's van beweging
Binnen de taxonomiën van gemeenschappelijke infrastructuren zijn er personen met betere posities. Die personen noem ik bewegers. Ze hebben een speciale positie in het stedelijk weefsel en de gemeenschap, een sterk netwerk, zitten in organisaties en worden (h)erkend voor wat ze doen. Kornberger en Borch (2015) gebruiken een goede metafoor om hun positie en het gemeenschappelijke te duiden. Bekijk het gemeenschappelijke als bubbels in een meta-gemeenschap, de stad. Deze meta-gemeenschap stellen zij voor als het schuim bestaande uit alle aaneengeschakelde bubbels. Bewegers zijn dan de mensen die deel uitmaken van verschillende bubbels en zo deel hebben aan een grotere portie stedelijke commons. Zij kunnen de katalysator zijn voor bubbels om zich samen te voegen en hun gemeenschappelijke goederen te delen.
De twee besproken processen van openen en sluiten hebben een structureel verschil. Het is niet voorspelbaar hoe gemeenschappen zich openen. Het potentieel tot opening is vaak aanwezig en gebeurt vaak op contingente manieren (bijvoorbeeld in een onverwachte ontmoeting op café). Maar uitsluiting uit de gemeenschap is een meer structureel proces. Ik beargumenteer dan ook dat om toegang te krijgen tot bepaalde gemeenschappen we tot een bepaald soort persoonlijkheid of subject gekneed moeten worden. In dat proces ontluikt zich een paradox – want om toegang te hebben tot de infrastructuur moeten we persoonlijkheidskenmerken bezitten die we verwerven wanneer we toegang krijgen.
Infrastructuren beïnvloeden onze persoonlijkheden. Ze zijn sociaal. Dat komt omdat we wat wij als natuurlijk en wenselijk beschouwen binnenbrengen in de infrastructuren wanneer we ze gebruiken. De normativiteit die naar boven komt in de context van Stal Cheval en andere culturele organisaties typeer ik met drie mantra’s. (1) Je moet de waarde van ontmoeting, connectie en beweging onderschrijven. (2) Je moet meer dan één ding zijn. Je moet én student, én artiest, bricoleur, muzikant én vrijwilliger zijn. Dat verhoogt je zichtbaarheid en aanzien in de gemeenschap. (3) Daarnaast is er wat ik de doctrine van openheid noem. Het is sociaal onaanvaardbaar om niet open te zijn naar anderen. Enerzijds maakt dit deelnemers van deze gemeenschappelijke infrastructuren toleranter voor verschil. Maar anderzijds ontstaat er een nieuwe lijn waarop verschil geëvalueerd wordt. Een lijn die onze veelheid aan gezichten, passies, motivaties en facetten beoordeelt.
Er vallen natuurlijk andere ‘mantra’s’ te identificeren binnen deze en andere infrastructuren. Bovendien zijn deze inzichten niet gelimiteerd tot het middenveld of de culturele sector. De culturele economie die de laatste decennia zijn opmars heeft gemaakt is er een van creativiteit, van marketing en netwerking. Een economie van het primaat van het dikste adresboek. Het is dan ook niet verwonderlijk dat personen die zich innestelen op knooppunten met veel circulaties uit verschillende infrastructuren meer kansen en opportuniteiten voorbij zien komen. Dat betekent in dit verhaal zelden materiële winst maar eerder precaire rijkdom. Belangrijker is echter dat deze bewegers een onmisbare motor tot stadsvernieuwing en samenleven kunnen zijn.
Agentschap Binnenlands Bestuur. 2018. “Jouw Gemeente in Cijfers: Vilvoorde.”
Amin, Ash. 2014. “Lively Infrastructure.” Theory, Culture & Society 31 (8): 137–61. https://doi.org/10.1177/0263276414548490.
Amin, Ash, and Nigel Thrift. 2007. “Cultural-Economy and Cities.” Progress in Human Geography 31 (2): 143–61. https://doi.org/10.1177/0309132507075361.
Andersson, Ruben. 2014. Illegality Inc. Clandestine Migration and the Business of Bordering Europe. Oakland: University of California Press.
Appadurai, Arjun. 1990. “Disjuncture and Difference in the Global Cultural Economy.” Theory, Culture & Society 7 (2): 295–310. https://doi.org/10.1177/026327690007002017.
Arnaut, Karel. 2013. “Making Space for Performativity: Publics, Powers, and Places in a Multi-Register Town Festival (Bondoukou, Côte d’Ivoire).” In Devising Order. Socio-Religious Models, Rituals, and the Performativity of Practice, edited by Bruno Boute and Thomas Småberg, 81–102. Leiden/ Boston: Brill.
Aspers, Patrik. 2016. “Ontology.” In The Blackwell Encyclopedia of Sociology, 1–4. Oxford, UK: John Wiley & Sons, Ltd. https://doi.org/10.1002/9781405165518.wbeos0846.
Aull Davies, Charlotte. 2008. Reflexive Ethnography. Oxon: Routledge.
Baiocchi, Gianpaolo, and Brian T. Connor. 2013. “Politics as Interruption: Rancière’s Community of Equals and Governmentality.” Thesis Eleven. https://doi.org/10.1177/0725513612460342.
Bakhtin, M. M. (Mikhail Mikhaĭlovich), and Michael Holquist. 1981. The Dialogic Imagination : Four Essays. University of Texas Press.
Belga. 2015. “Vilvoorde Dreigt Met Juridische Stappen Om Erkend Te Worden Als Centrumstad | Binnenland | Nieuws | HLN.” HLN, October 19, 2015. https://www.hln.be/nieuws/binnenland/vilvoorde-dreigt-met-juridische-st….
Bowring, Finn. 2004. “From the Mass Worker to the Multitude: A Theoretical Contextualisation of Hardt and Negri’s Empire.” Capital and Class 81: 101–32.
Burchardt, Marian, and Stefan Höhne. 2015. “The Infrastructures of Diversity: Materiality and Culture in Urban Space-An Introduction.” New Diversities 17 (2).
Christensen, Peter. 2017. “A Bridge Somewhere: Infrastructure and Materiality.” InVisible Culture, no. 26: 1–10.
Cresswell, T. 2009. Place. Egham: Elsevier.
Culp, Andrew. 2016. Dark Deleuze. Minneapolis: University of Minnesota Press .
Dellenbaugh, Mary, Markus Kip, Majken Bieniok, Agnes Müller, and Martin Schwegmann. 2015. Urban Commons: Moving Beyond State and Market. Berlin: Birkhäuser.
Descola, Philippe. 2014. “Modes of Being and Forms of Predication.” HAU: Journal of Ethnographic Theory 4 (1): 271–80. https://doi.org/10.14318/hau4.1.012.
45
De Angelis, Massimo. 2012. “Crises, Movements and Commons.” Borderlands 1: 1–22. www.borderlands.net.au.
De Boeck, Filip. 2015. “‘Divining’ the City: Rhythm, Amalgamation and Knotting as Forms of ‘Urbanity.’” Social Dynamics 41 (1): 47–58. https://doi.org/10.1080/02533952.2015.1032508.
De Mey, Jonathan. 2019. “Moving through Heterotopia. Informalisation and Appropriation of ‘Free’ Spaces in an Urban Periphery.” Startrapport. Leuven.
Drǎgoicea, Monica, and Theodor Borangiu. 2012. “A Service Science Knowledge Environment in the Cloud.” In IFAC Proceedings Volumes (IFAC-PapersOnline), 14:1702–7. https://doi.org/10.3182/20120523-3-RO-2023.00438.
Drake, Max H. 1989. “Using Stakeholders in the Research Process: A Case Study in Human Services.” In Making Our Research Useful. Case Studies in the Utilization of Anthropological Knowledge, edited by Barbara Rylko-Bauer, John McElroy, and Ann van Willigen, 237–56. London: Westview Press.
Edensor, Tim. 2008. “Mundane Hauntings: Commuting through the Phantasmagoric Working-Class Spaces of Manchester, England.” Cultural Geographies 15 (3): 313–33. https://doi.org/10.1177/1474474008091330.
“Geschiedenis - Stad Vilvoorde.” n.d. Accessed April 3, 2020. https://www.vilvoorde.be/geschiedenis.
Gibson, Chris, and Natascha Klocker. 2004. “Academic Publishing as ‘Creative’ Industry, and Recent Discourses of ‘Creative Economies.’” Area 36 (4): 423–34. https://www.jstor.org/stable/20004416.
Godin, Seth. 2012. The Icarus Deception. London: Penguin Books.
Graham, Stephen, and Nigel Thrift. 2007. “Out of Order: Understanding Repair and Maintenance.” Theory, Culture & Society 24 (3): 1–25. https://doi.org/10.1177/0263276407075954.
Greenwood, Royston. 2016. “Organization Theory.” In The Blackwell Encyclopedia of Sociology, 1–7. Oxford, UK: John Wiley & Sons, Ltd. https://doi.org/10.1002/9781405165518.wbeoso016.pub3.
Gregson, N., M. Crang, F. Ahamed, N. Akhter, and R. Ferdous. 2010. “Following Things of Rubbish Value: End-of-Life Ships, Chock-Chocky Furniture and the Bangladeshi Middle Class Consumer.” Geoforum 41 (6): 846–54. https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2010.05.007.
Gregson, Nicky, Alan Metcalfe, and Louise Crewe. 2009. “Practices of Object Maintenance and Repair: How Consumers Attend to Consumer Objects within the Home.” Journal of Consumer Culture 9 (2): 248–72. https://doi.org/10.1177/1469540509104376.
Hall, Stuart. 1980. “Encoding/Decoding.” In Culture, Media, Language, edited by Stuart Hall, Dorothy Hobson, and Andrew
Lowe, 51–61. London: Hutchington.
Hall, Suzanne, Julia King, and Robin Finlay. 2017. “Migrant Infrastructure: Transaction Economies in Birmingham and Leicester, UK.” Urban Studies 54 (6): 1311–27. https://doi.org/10.1177/0042098016634586.
Hardin, Garrett. 1968. “The Tragedy of the Commons.” Science, New Series 162 (3859): 1243–48. http://www.jstor.org/stable/1724745.
Hardt, Michael, and Antonio Negri. 2000. Empire. Harvard University Press.
46
Harvey, David. 2003. “The Right to the City.” International Journal of Urban and Regional Research 27 (4): 939–41. https://doi.org/10.1111/j.0309-1317.2003.00492.x.
Harvey, Penny, Casper Bruun Jensen, and Atsuro Morita. 2017. “Introduction.” In Infrastructure and Social Complexity: A Routledge Companion, 1–39. London: Routledge.
Huron, Amanda. 2017. “Theorising the Urban Commons: New Thoughts, Tensions and Paths Forward.” Urban Studies 54 (4): 1062–69. https://doi.org/10.1177/0042098016685528.
Jacques, Annelies, Myriam Vanweddingen, Thierry Vergeynst, Dirk Festraets, and Jo Noppe. 2017. “Vlaamse Rand. Een Blik Op de Vlaamse Rand 2017.” Brussels.
Jiménez, Alberto Corsín, and Adolfo Estalella. 2014. “Assembling Neighbors: The City as Hardware, Method, and ‘a Very Messy Kind of Archive.’” Common Knowledge 20 (1): 150–71. https://doi.org/10.1215/0961754X-2374808.
Kelly, John D. 2014. “The Ontological Turn: Where Are We?” In HAU: Journal of Ethnographic Theory, 4:357–60. School of Social and Political Sciences. https://doi.org/10.14318/hau4.1.019.
Kornberger, Martin, and Christian Borch. 2015. “Introduction: Urban Commons.” In Urban Commons: Rethinking the City, edited by Martin Kornberger and Christian Borch, 1–22. Oxon: Routledge.
Lancione, Michele, and AbdouMaliq Simone. 2020. “Bio-Austerity and Solidarity in the Covid-19 Space of Emergency - Episode One.” Society + Space, March 19, 2020. https://www.societyandspace.org/articles/bio-austerity-and-solidarity-i….
Łapniewska, Zofia. 2017. “(Re)Claiming Space by Urban Commons.” Review of Radical Political Economics 49 (1): 54–66. https://doi.org/10.1177/0486613415616217.
Larkin, Brian. 2013. “The Politics and Poetics of Infrastructure.” Annual Review of Anthropology 42 (1): 327–43. https://doi.org/10.1146/annurev-anthro-092412-155522.
Latour, Bruno. 2005. Reassembling the Social: An Introduction to Actor-Network-Theory. Oxford: Oxford University Press.
Lee, Hye Kyung. 2017. “The Political Economy of ‘Creative Industries.’” Media, Culture and Society 39 (7): 1078–88. https://doi.org/10.1177/0163443717692739.
Linebaugh, Peter. 2008. The Magna Carta Manifesto. Liberties and Commons for All. Berkeley: University of California Press.
———. 2012. “The Horizon of the Commons.” Borderlands 11 (2): 1–23. www.borderlands.net.au.
Lundgren, Lawrence, and Paul Burnet. 1999. “The Tragedy of the Commons Revisited.” Environment 41 (2): 4–5.
Marcus, George E., and Erkan Saka. 2006. “Assemblage.” Theory, Culture & Society 23 (3): 101–6. https://doi.org/10.1177/0263276406062573.
McFarlane, Colin. 2011. “One Assemblage and Critical Urbanism.” City 15 (2): 204–24. https://doi.org/10.1080/13604813.2011.568715.
Murray, A. T., and T. H. Grubesic. 2007. Critical Infrastructure. Reliability and Vulnerability. Berlin: Springer.
47
Nevarez, Leonard. 2015. “Urban Political Economy.” In The Blackwell Encyclopedia of Sociology. Oxford, UK: John Wiley & Sons, Ltd. https://doi.org/10.1002/9781405165518.wbeosu013.pub2.
Niewöhner, Jörg. 2015. “Infrastructures of Society, Anthropology Of.” In International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences: Second Edition, edited by James D. Wright, 2nd ed., 119–25. Elsevier Inc. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.12201-9.
Ostrom, Elinor. 1990. Governing the Commons : The Evolution of Institutions for Collective Action. Cambridge University Press.
Pierce, Joseph, Deborah G Martin, and James T Murphy. 2011. “Relational Place-Making: The Networked Politics of Place.” Transactions of the Institute of British Geographers, New Series 36 (1): 54–70.
“Plan Vilvoorde: Carte de Vilvoorde (1800) et Infos Pratiques.” n.d. Accessed April 6, 2020. https://nl-be.mappy.com/plan/1800-vilvoorde#/1/M2/TSearch/S1800+vilvoor….
Porpora, D. 2015. Reconstructing Sociology: The Critical Realist Approach. Cambridge: Cambridge University Press.
Radywyl, Natalia, and Che Bigg. 2013. “Reclaiming the Commons for Urban Transformation.” Journal of Cleaner Production 50 (July): 159–70. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2012.12.020.
Rancière, Jacques. 1999. Disagreement : Politics and Philosophy. University of Minnesota Press.
Reckwitz, Andreas. 2012. “Affective Spaces: A Praxeological Outlook.” Rethinking History 16 (2): 241–58. https://doi.org/10.1080/13642529.2012.681193.
Rizzo, Matteo. 2018. “Neoliberalizing Infrastructure and Its Discontents: The Bus Rapid Transit Project in Dar Es Salaam.” In The Urban Political, edited by T. Enright and U. Rossi, 103–21. Cham: Palgrave MacMillan. https://doi.org/10.1007/978-3-319-64534-6_6.
Robben, Antonius C. G. M., and Jeffrey A. Sluka. 2012. Ethnographic Fieldwork: An Anthropological Reader. Malden: Blackwell.
Rodman, Margaret C. 1992. “Empowering Place: Multilocality and Multivocality.” American Anthropologist, New Series 94 (3): 640–56.
Rosenfeld, Martin, and Mathieu van Criekingen. 2015. “Gentrification vs. Place Marchande. Présent et Devenir d’une Centralité Commerciale Euro-Africaine d’Exportation de Véhicules d’Occasion.” Uzance 4: 27–37.
Rutherford, Danilyn. 2016. “Why Structuralism Matters.” HAU: Journal of Ethnographic Theory 6 (3): 61–77.
Rylko-Bauer, Barbara, John McElroy, and Ann van Willigen. 1986. “Strategies for Increasing the Use of Policy Process: A Cross-Disciplinary Analysis.” In Making Our Research Useful. Case Studies in the Utilization of Anthropological Knowledge, edited by Barbara Rylko-Bauer, John McElroy, and Ann van Willigen, 1–26. London: Westview Press.
“Samenleven in Diversiteit in Cijfers.” 2018. Brussel.
Shove, Elizabeth. 2003. “Conventions of Comfort, Cleanliness and Convenience.” Journal of Consumer Policy 26: 395–418.
48
Simone, Abdoumaliq. 2001. “On the Worlding of African Cities.” African Studies Review. Vol. 44. https://about.jstor.org/terms.
Simone, AbdouMaliq. 2004. “People as Infrastructure: Intersecting Fragments in Johannesburg.” Public Culture 16 (3): 407–29.
Simons, Evelyn. 2019. “Fallen Empires and Refound Desires.” Vilvoorde: Horst Arts and Music.
Stal Cheval. 2018. “Sponsorbrief.” Vilvoorde.
———. 2019. “Stal Cheval - Plan B.” Vilvoorde. https://drive.google.com/drive/folders/1g8N9LfMMP1aHXaKTrODuYKBZWB8LWysv.
“Stal Cheval - Foto’s.” n.d. Accessed April 6, 2020. https://www.facebook.com/pg/stalcheval/photos/?ref=page_internal.
Stalder, Felix. 2017. “Commons, Informational.” In The Blackwell Encyclopedia of Sociology, 1–3. John Wiley & Sons, Ltd. https://doi.org/10.1002/9781405165518.wbeos1008.
Stavros Stavrides. 2016. Common Space: The City as Commons. London: Zed Books.
Strandburg, K., B. Frischmann, and M. Madison. 2017. Governing Medical Knowledge Commons. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781316544587.
Talle, Aud. 2010. “Getting the Ethnography ‘Right.’ On Female Circumcision in Exile.” In Ethnographic Practice in the Present, edited by Marit Melhuus, John P. Mitchell, and Helena Wulff, 107–21. New York: Berghain Books.
“Valverde 2015 Borrowing.” n.d.
Van Laak, Dirk. 2001. “Infra-Strukturgeschichte.” Geschichte Und Gesellschaft 27 (3): 367–93. https://about.jstor.org/terms.
Vee, Annette. 2010. “Carving up the Commons: How Software Patents Are Impacting Our Digital Composition Environments.” Computers and Composition 27 (3): 179–92. https://doi.org/10.1016/j.compcom.2010.06.006.
“Vilvoorde - Wikipedia.” n.d. Accessed April 3, 2020. https://nl.wikipedia.org/wiki/Vilvoorde#20e_en_21e_eeuw.