De (on)toereikendheid van het Vlaamse hulp- en dienstverleningsaanbod in Vlaanderen voor kinderen van (ex-)gedetineerden.
Waar naartoe als kind van (ex-)gedetineerde?
Deze bachelorproef kwam tot stand in opdracht van Klasbak vzw en de Hogeschool VIVES te Kortrijk.
Klasbak vzw
Klasbak vzw is een netwerk en expertisecentrum voor zowel personen als organisaties die zich inzetten voor educatie van (ex-)gedetineerden. Ze verruimen hun kennis aan de hand van onderzoek. Onze onderzoeksvraag luidt als volgt: ‘Is het aanbod in Vlaanderen ter ondersteuning van kinderen van (ex-)gedetineerden toereikend voor hun noden?’. Daarnaast stelden we ons de vraag hoe een expertisecentrum als K I N D in Nederland een plaats kan krijgen in Vlaanderen. Dit expertisecentrum handelt steeds in het belang van en met focus op kinderen van (ex-)gedetineerden. Dit centrum verzamelt informatie aan de hand van onderzoek en bundelt hun opgedane expertise om die vervolgens te verspreiden.
Opbouw onderzoek
Het eerste luik van onze literatuurstudie bestaat uit het onderzoeken van de (hedendaagse) bevindingen van detentie op de gedetineerde ouder(s) en de impact van detentie op het kind en de ouder-kindrelatie tijdens de gevangenschap. In het tweede deel van de literatuurstudie wordt dieper ingegaan op het wetgevend kader en het aanbod van de hulp- en dienstverlening die relevant is voor deze doelgroep. Daarbij maken we ook de vergelijking met Nederland en geven we tools voor de hulp- en dienstverlening.
Aan de hand van interviews die werden afgenomen bij de organisaties uit het Vlaamse hulp- en dienstverleningslandschap werd een kwalitatief onderzoek gevoerd. Naar aanleiding van het korte tijdsbestek van onze bachelorproefperiode en de COVID-19-omstandigheden was het niet mogelijk om kinderen van (ex-)gedetineerden rechtstreeks te bevragen. We lieten deze groep indirect aan het woord door schriftelijke en audiovisuele getuigenissen te raadplegen. Zo konden we de noden van kinderen van (ex-)gedetineerden toch in kaart brengen en vervolgens een onderbouwd antwoord bieden op de twee onderzoeksvragen.
Onderzoeksresultaten
Uit ons onderzoek blijkt dat kinderen van (ex-)gedetineerden verschillende noden hebben. In eerste instantie is er nood aan meer contact met de ouder in detentie. Ten tweede is er nood aan meer kindvriendelijke omstandigheden voor het kinderbezoek, bv. het tijdstip en de afstand. Daarnaast is er een gebrek aan begrip en erkenning. Tot slot concludeerden we dat er een wens is naar meer psychologische en/of psychosociale ondersteuning. We besluiten dat het aanbod in Vlaanderen ter ondersteuning van kinderen van (ex-)gedetineerden deels toereikend is voor hun noden. Het hulp- en dienstverleningsaanbod dekt de noden grotendeels, weliswaar mits enkele kritische kanttekeningen. Ten eerste vindt er te weinig samenwerking plaats tussen de organisaties onderling. Daarnaast is er sprake van middelen- en personeelstekort. Tot slot blijven kinderen van (ex-)gedetineerden een moeilijk te bereiken doelgroep.
In Vlaanderen bestaat er geen gelijkaardige organisatie zoals het expertisecentrum K I N D in Nederland. Het Huis van het Kind hanteert wel een soortgelijke werking, maar richt zich tot alle kinderen. In Vlaanderen bestaat geen enkele organisatie die zich specifiek richt tot kinderen van(ex-)gedetineerden. Een organisatie zoals het expertisecentrum K I N D zou een meerwaarde kunnen betekenen voor deze doelgroep in Vlaanderen.
Ontworpen tool
Ons eindproduct bestaat uit een infographic die zowel door de (gedetineerde) ouder als door professionals geraadpleegd kan worden. Deze dient als wegwijzer binnen het Vlaamse hulp- en dienstverleningsaanbod voor kinderen van (ex-)gedetineerden.
Awel vzw. (2020). Mijn schooltaak over Awel. Geraadpleegd op 13 mei 2020 via https://awel.be/over-awel/mijn-schooltaak-over-awel
Baracs, M., Verheul, R., & Hanekamp, W. (2017). Zie je mij wel? - Kinderen met een ouder in detentie. Geraadpleegd via https://www.dekinderombudsman.nl/nieuws/kinderen-met-ouder-in-detentie-…
Basiswet van 12 januari 2005 betreffende de het gevangeniswezen en de rechtspositie van gedetineerden (1 februari 2005). Belgisch Staatsblad, 2815-2850
Bauwens, A. (2018). Een tweede kans: Leven na een celstraf. Antwerpen, België: Vrijdag.
Becu, N. (2011). Ouders achter tralies. Een evaluatie van het Vlaamse hulpverleningsaanbod voor gedetineerde ouders en hun kinderen [masterproef]. Geraadpleegd via https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/786/886/RUG01-001786886_2012_0001_AC.pdf
Bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen (15 augustus 1980). Belgisch Staatsblad, 9434
Borms, A. (2018). Jeugd- en strafrecht: deel jeugdrecht [cursus]. Kortrijk: Hogeschool Vives, studiegebied Sociaal-Agogisch Werk.
Bory, C.T., Lang, J.M. (2012). A collaborative Model to support children following a caregiver’s arrest: Responding to children of Arrested Caregivers Together (REACT) [protocol]. Farmington, CT: Child Health and Development Institute
CAW: Wie zijn we (z.d.). Geraadpleegd op 6 mei 2020, via https://www.caw.be/over-het-caw/wie-zijn-we/
CAW Noord-West-Vlaanderen. (z.d.). Justitieel Welzijnswerk Brugge – begeleiding. Geraadpleegd op 29 april 2020, via https://www.caw.be/locaties/justitieel-welzijnswerk-brugge-begeleiding/
CAW, SAM, & Odisee Hogeschool. (z.d.). Impact staking in gevangenissen op gedetineerden en familieleden. Geraadpleegd op 6 mei 2020, via https://www.caw.be/wat-beweegt-er/standpunten/impact-staking-in-gevangenissen-op-gedetineerden-en-familieleden/
CAW. (z.d.). Blijf in uw kot, maar wat als je dat al deed? Geraadpleegd op 6 mei 2020, via https://www.caw.be/wat-beweegt-er/nieuws/blijf-in-uw-kot-gevangenissen/
CAW. (z.d.). Het recht op vaderschap. Geraadpleegd op 30 april 2020, via https://www.caw.be/wat-beweegt-er/nieuws/het-recht-op-vaderschap/
CKG: Centrum voor Kinderzorg en Gezinsondersteuning (2020). Geraadpleegd op 18 mei 2020, via https://ckg.be/
CKG: Wie kan bij ons terecht? (2020). Geraadpleegd op 19 mei 2020, via https://www.ckg.be/voor-wie/
CKG: Ambulante hulpverlening (2020). Geraadpleegd op 19 mei 2020, via https://www.ckg.be/aanbod/ambulante-opvang/
CKG: Stop4-7 (2020). Geraadpleegd op 19 mei 2020, via https://www.ckg.be/aanbod/stop4-7/
CKG: Tuimel (2020). Geraadpleegd op 19 mei 2020, via https://www.ckg.be/aanbod/tuimel/
CKG: Triple P (2020). Geraadpleegd op 19 mei 2020, via https://www.ckg.be/aanbod/triple-p/
Claes, B., Verhagen, A. (2019). Herstelgericht werken met kind en gedetineerde ouder. Panopticon: Tijdschrift voor strafrecht, criminologie en forensisch welzijnswerk, 40/2, pp. 153-155.
CLB. (z.d.). Gratis informatie, advies en begeleiding. Geraadpleegd op 13 mei 2020, via https://www.vrijclb.be/werking-clb/gratis-informatie-advies-en-begeleiding
CLB. (z.d.). Persoonlijke hulp in alle vertrouwen. Geraadpleegd op 13 mei 2020, via https://www.vrijclb.be/werking-clb/persoonlijke-hulp-in-alle-vertrouwen
CLB. (z.d.). Hoe werken CLB en school samen? Geraadpleegd op 13 mei 2020, via https://www.vrijclb.be/werking-clb/hoe-werken-clb-en-school-samen
CLB. (z.d.). We werken samen met heel wat andere organisaties. Geraadpleegd op 13 mei 2020, via https://www.vrijclb.be/werking-clb/we-werken-samen-met-heel-wat-andere-organisaties
Coronamaatregelen binnen de P.I. [YouTube] Almere: Humanitas
De Clercq, J., Mestdagh, S. & Meuleman, S. (2018). Ontwikkelingspsychologie [cursus]. Bachelor Orthopedagogie, SAW Kortrijk: Vives.
Decreet van 8 maart 2013 betreffende de organisatie van hulp- en dienstverlening aan gedetineerden (11 april 2013). Belgisch staatsblad, 22457-22462
De gecoördineerde grondwet van 17 februari 1994 (17 februari 1994) Belgisch Staatsblad, 4054
De Jong, M., Vlaamse overheid & Departement Welzijn, volksgezondheid en Gezin. (z.d.). Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in het Penitentiair Complex Brugge. Geraadpleegd via https://www.departementwvg.be/sites/default/files/media/documenten/Folder_gevangenis%20Brugge.pdf
Dellabie, H. (2018). Gesprekstechnieken [PowerPointpresentaties]. Kortrijk: Hogeschool Vives Campus Zuid- Kortrijk opleiding Maatschappelijk Werk.
De Rode Antraciet vzw (2015). De Rode Antraciet: sport, cultuur, daar zorgen we samen voor (2015). Geraadpleegd op 7 mei 2020, via https://www.derodeantraciet.be/
De Rode Antraciet. (z.d.). Ouderschap na detentie. Geraadpleegd op 29 april 2020, via https://www.derodeantraciet.be/ouderschap-na-detentie/
De Universele Verklaring van 10 december 1948 van de Rechten van de mens (31 maart 1949). Belgisch Staatsblad, 2488
Deklerck, M., Deconinck, Y., Delombaerde, M., De Pauw, N., Derock, J., D’haeseleer, L., Carton, L. & Dael, T. (2016). Vrij na gouden ei. Kortrijk: Vives, studiegebied Sociaal Agogisch Werk.
Delfos, M. (2009). Ik ga naar papa! (1ste editie). Amsterdam, Nederland: Niño.
Demeersman, T. (2007). Ouders achter tralies: mogelijkheden tot ondersteuning van het ouder-kindcontact [cahier kinderrechtenforum]. Gent: Kinderrechtencoalitie Vlaanderen vzw
Demir, Z. (8 mei 2020). Zuhal Demir wil met kordater gevangenisbeleid recidive vermijden. Geraadpleegd op 19 mei 2020 via https://www.n-va.be/nieuws/zuhal-demir-wil-met-kordater-gevangenisbelei…
Desender, E. (2012). Beleving van ouderschap bij gedetineerde vaders. [masterproef] Universiteit Gent, Faculteit Rechtsgeleerdheid. Geraadpleegd via https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/891/757/RUG01-001891757_2012_0001_AC.pdf
Dujardin, L. (2013). Ouderschap in detentie: de literatuur in kaart gebracht [masterproef]. Geraadpleegd via https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/063/394/RUG01-002063394_2013_0001_AC.pdf
Exodus Nederland. (z.d.). “Ben ik verantwoordelijk voor mijn vader?” | Exodus hulp na detentie. Geraadpleegd op 27 mei 2020, via https://www.exodus.nl/verhalen/ben-ik-verantwoordelijk-voor-mijn-vader
Exodus Nederland. (z.d.). Ouders, Kinderen en Detentieprogramma | Exodus hulp na detentie. Geraadpleegd op 27 mei 2020, via https://www.exodus.nl/okd
Exodus Nederland (z.d.). Training Mijn kind en ik | Exodus hulp na detentie. Geraadpleegd op 2 juni 2020, via https://www.exodus.nl/diensten/training-mijn-kind-en-ik
Exodus Nederland (z.d.). Voor familie van (ex-)gedetineerden | Exodus hulp na detentie. Geraadpleegd op 30 april 2020, via https://www.exodus.nl/diensten/voor-familie-van-ex-gedetineerden
Expertisecentrum KIND, ouder en detentie (2018). Geraadpleegd op 28 april 2020, via https://expertisecentrumkind.nl/ouders/
EXPOO: Huizen van het kind (z.d.). Geraadpleegd op 15 mei 2020, via https://www.expoo.be/huizen-van-het-kind
Ezinga, M., & Hissel, S. (2010). Kinderen van gedetineerde moeders. Tijdschrift voor Criminologie, 52(1).
Federale Overheidsdienst Justitie (2020). Aangepaste dienstverlening door coronavirus (COVID-19), Geraadpleegd op 7 mei 2020, via https://justitie.belgium.be/nl/corona
Geboers, J., Kinderrechtencoalitie Vlaanderen vzw, & Willems, N. (2007). Ouders achter tralies: mogelijkheden tot ondersteuning van het ouder-kindcontact. Kinderen, vrijheidsbeperking en vrijheidsberoving, 4, 47–58.Geraadpleegd via https://mensenrechten.be/bestanden/uploads/publicaties/Kinderrechtenforum_Kinderen,_vrijheidsberperking_en_vrijheidsberoving.pdf
Geens, K. (10 april 2019). Hasseltse gevangenen hebben telefoon in hun cel. Geraadpleegd op 8 juni 2020, via https://www.koengeens.be/news/2019/04/10/hasseltse-gevangenen-hebben-telefoon-in-hun-cel
Gevangenis Gent. (2018). Contact met gedetineerden anders dan via het bezoek. Geraadpleegd op 13 mei 2020, via https://www.gevangenisgent.be/contact-met-gedetineerden/
Gevangenenzorg Nederland, geloof in herstel (z.d.). Geraadpleegd op 29 april 2020, via https://www.gevangenenzorg.nl/home
Gevangenis van Beveren | Federale Overheidsdienst Justitie. (z.d.). Geraadpleegd op 7 mei 2020, via https://justitie.belgium.be/nl/themas_en_dossiers/gevangenissen/belgische_gevangenissen/gevangenissen/adres_gevangenis_beveren
Hendrickx, I. (2017). Vader achter de tralies: versterken van de vader-kindrelatie tijdens detentie [bachelorproef]. Thomas More Turnhout, Banaba Geestelijke Gezondheidszorg. Geraadpleegd via http://depot.lias.be/delivery/DeliveryManagerServlet?dps_pid=IE11089486
Herbots, K. (2006). Kinderen met een ouder in de gevangenis. Geraadpleegd op 30 april 2020, via https://www.kennisplein.be/sites/Jeugdrecht/Pages/2006-12-Kinderen-met-een-ouder-in-de-gevangenis.aspx
Het Hoekhuis. (2018). Huis van het Kind Menen [hand-outs]. Menen: Het Hoekhuis.
Het Laatste Nieuws (8 maart 2020). Kordater gevangenisbeleid van Demir moet recidive vermijden. Het Laatste Nieuws. Geraadpleegd op 19 mei 2020 via https://www.hln.be/nieuws/binnenland/kordater-gevangenisbeleid-van-demi…
Holvoet, S. (2018). Ortho-ped-agogische concepten II: Systeemtheorieën, algemene systeemtheorie, communicatietheorie, contextuele theorie [cursus]. Bachelor Orthopedagogie, SAW Kortrijk: Vives.
Houtman, S. (2014). Het perspectief van gedetineerde ouders op ouderschap in detentie [masterproef]. Universiteit Gent, Faculteit Psychologie & Pedagogische Wetenschappen. Geraadpleegd via https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/216/756/RUG01-002216756_2015_0001_AC.pdf
Hubo, B. (8 februari 2017). Aalmoezeniers: ‘Samenleving is onbarmhartig voor gevangenen’. Bruzz. Geraadpleegd op 6 mei 2020 via https://www.bruzz.be/actua/aalmoezeniers-samenleving-onbarmhartig-voor-gevangenen-2017-02-08
Huis van het kind. (2011). Het Huis van het Kind is dé lokale info- en ontmoetingsplaats voor ouders. Geraadpleegd op 14 mei 2020, via http://www.huizenvanhetkind.be/hk/
Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden: Strategisch plan 2015-2020. Geraadpleegd op 29 april 2020 via https://www.departementwvg.be/sites/default/files/media/documenten/strap_gedetineerden_2015_2020_definitief.pdf
Humanitas. (z.d.). Detentie. Geraadpleegd op 8 mei 2020, via https://www.humanitas.nl/themas/detentie/
Humanitas. (z.d.). Humanitas Gezin in Balans. Geraadpleegd op 8 mei 2020, via https://www.humanitas.nl/programmas/gezin-in-balans/
Humanitas. (z.d.). Over Humanitas Gezin In Balans. Geraadpleegd op 11 mei 2020, via https://www.humanitas.nl/programmas/gezin-in-balans/over-humanitas-gezin-in-balans/
Humanitas. (2006). Een mama in de gevangenis. Amsterdam, Nederland: Humanitas.
Internationaal verdrag van 1966 inzake burgerrechten en politieke rechten. (6 juli 1983). Belgisch Staatsblad, 881
JAC. (z.d.). JAC | CAW. Geraadpleegd op 6 mei 2020, via https://www.caw.be/jac/
Je ouders in de lik. (2012). [Videobestand]. Geraadpleegd via https://vimeo.com/42396229
Je ouders in de lik. (2012). [Videobestand]. Geraadpleegd via https://vimeo.com/42396627
Je ouders in de lik gemist? Start met kijken op NPO Start. (2012). [Videobestand]. Geraadpleegd via https://www.npostart.nl/je-ouders-in-de-lik/09-07-2012/TROS_1323030
Jeugdbescherming: Platform ieder kind veilig (2017). Geraadpleegd op 7 juni 2020, via https://www.jeugdbescherming.nl/index.php/organisatie/platform-ieder-kind-veilig/
Jeugdbescherming Regio Amsterdam. (2017). Jeugdbescherming Regio Amsterdam. Geraadpleegd op 11 mei 2020, via https://www.jeugdbescherming.nl/
Jeugdhulp: Intersectorale toegangspoort (ITP), (z.d.). Geraadpleegd op 18 mei 2020, via https://www.jeugdhulp.be/organisaties/intersectorale-toegangspoort-itp
Jonge Helden: Gevangenisanimaties (2020). Geraadpleegd op 29 mei 2020, via https://www.jongehelden.be/gevangenisanimaties
Jonge Helden: Wie zijn we (2020). Geraadpleegd op 29 mei 2020, via https://www.jongehelden.be/over-ons/wie-zijn-we
Justitie Belgium. (z.d.) Meer info over de gevangenis van Beveren. Geraadpleegd op 6 mei 2020, via https://justitie.belgium.be/nl/themas_en_dossiers/gevangenissen/belgische_gevangenissen/gevangenissen/meer_info/copy_of_marche-en-famenne
Justitie Belgium. (z.d.) Gevangenis van Beveren. Geraadpleegd op 6 mei 2020, via https://justitie.belgium.be/nl/themas_en_dossiers/gevangenissen/belgische_gevangenissen/gevangenissen/adres_gevangenis_beveren
Kennisplein.be. (2020). Kennisplein.be: Home. Geraadpleegd op 13 mei 2020, via https://www.kennisplein.be/Pages/homepage.aspx
Kennisplein.be. (2020). Kennisplein.be: Detentie. Geraadpleegd op 13 mei 2020, via https://www.kennisplein.be/Pages/Detentie.aspx
Kennisplein.be. (2020). Kennisplein.be: Thema’s. Geraadpleegd op 13 mei 2020, via https://www.kennisplein.be/Pages/Themas.aspx
Kennisplein.be. (2020). Kennisplein.be: Meer weten over de kennisbank. Geraadpleegd op 13 mei 2020, via https://www.kennisplein.be/Pages/Meer-weten-over-de-kennisbank.aspx
Kennisplein.be. (2020). Kennisplein.be: Over ons. Geraadpleegd op 13 mei 2020, via https://www.kennisplein.be/Pages/Over_ons.aspx
Kind en Gezin. (z.d.). Basiskader. Geraadpleegd op 6 mei 2020 via http://expoo.be/basiskader-huizen-van-het-kind
Kind & Gezin. (z.d.). Gezinsondersteuning: Erkenning, subsidiëring en vergoeding: Centra voor kinderzorg en gezindsondersteuning. Geraadpleegd op 6 mei 2020, via https://www.kindengezin.be/gezinsondersteuning/erkenning-subsidiering-en-vergoeding/centra-voor-kinderzorg-en-gezinsondersteuning/
Kind & Gezin. (z.d.). Gezinsondersteuning: Erkenning, subsidiëring en vergoeding. Geraadpleegd op 6 mei 2020, via https://www.kindengezin.be/gezinsondersteuning/erkenning-subsidiering-en-vergoeding/
Kind & Gezin. (z.d.). Over Kind en Gezin: Missie en waarden: Visie. Geraadpleegd op 6 mei 2020, via https://www.kindengezin.be/over-kind-en-gezin/missie-en-waarden/visie/
Kind & Gezin. (z.d.). Over Kind en Gezin: Missie en waarden: Visie. Geraadpleegd op 6 mei 2020, via https://www.kindengezin.be/over-kind-en-gezin/missie-en-waarden/visie/
Kind & Gezin: inloopteams (z.d.) Geraadpleegd op 6 mei 2020, via https://www.kindengezin.be/gezinsondersteuning/erkenning-subsidiering-en-vergoeding/inloopteams/
Kind & Gezin: ZiKo en ZiKo-Vo (z.d.). Geraadpleegd op 9 juni 2020, via https://www.kindengezin.be/kinderopvang/sector-babys-en-peuters/pedagogische-aanpak/ziko-ziko-vo/
Kinderombudsman. (z.d.). Kinderen met ouder in detentie willen betere informatie, zorg en ondersteuning. Geraadpleegd op 27 mei 2020, via https://www.dekinderombudsman.nl/nieuws/kinderen-met-ouder-in-detentie-…
Kinderrechtencommissariaat. (2019). Over ons. Geraadpleegd op 14 mei 2020, via https://www.kinderrechtencommissariaat.be/over-ons
Kinderrechtencommissariaat. (2020). Over ons: Wie is wie. Geraadpleegd op 14 mei 2020, via https://www.kinderrechtencommissariaat.be/wie-wie
Kinderrechtencommissariaat. (2019). Over ons: Overleg- en adviesorgaan Kinderrechtencommissariaat. Geraadpleegd op 14 mei 2020, via https://www.kinderrechtencommissariaat.be/overleg-en-adviesorgaan-kinderrechtencommissariaat
Kinderrechtencommissariaat. (2017). Over ons: Wat doen we. Geraadpleegd op 14 mei 2020, via https://www.kinderrechtencommissariaat.be/wat-doen-we
Klasbak vzw. (2020). Basisvisie. Geraadpleegd op 28 april 2020 via https://www.klasbak.net/over-klasbak
Klasbak vzw. (2020). Coronasituatie in de Belgische gevangenissen. Geraadpleegd op 18 mei 2020 via https://www.klasbak.net/bakberichten/coronasituatie-in-de-belgische-gevangenissen
Klasbak vzw. (2020). Presentatie Klasbak_Vives [powerpoint]. Mechelen: Klasbak vzw.
KVDS (17 mei 2020). Vanaf 25 mei opnieuw beperkt bezoek mogelijk in gevangenissen: “Gedetineerden gedisciplineerder dan ooit”. Het Laatste Nieuws. Geraadpleegd via https://www.hln.be
Lauwereys, H. (2018). Behoeften en belemmeringen bij het contact tussen gedetineerde vaders en hun kinderen: een kwantitatief en kwalitatief onderzoek in de gevangenis van Beveren [Masterproef]. Geraadpleegd via https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/790/134/RUG01-002790134_2019_0001_AC.pdf
Lefevere, PJ. (2009). Privacy en detentie. “Big Brother overal?”: een studie tussen het recht op privacy en detentie [Masterproef]. Geraadpleegd via https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/458/341/RUG01-001458341_2011_000…
Lescrauwaert, S. (2010). Het bezoeken van een gedetineerd familielid, ervaringen van families en kinderen [Masterproef]. Geraadpleegd via https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/458/154/RUG01-001458154_2011_0001_AC.pdf
Menting, A.T.A., Orbio de Castro, B. & Mattys, W. (2015). Effectiviteit van Betere Start, opvoedingsondersteuning voor (ex-)gedetineerde moeders. Kind en adolescent, 36(3), p.127-145. Geraadpleegd op 29 april 2020, Limo libis.
Morgan, J., Leeson, C. & Carter Dillon, R. (1 september 2013). How can schools support children with a parent in prison? Pastoral Care in Education, 31(3), p. 199-210. Geraadpleegd op 29 april 2020, via Limo libis.
Neckbroeck, C., Vanderstraeten, I. & Verhaeghe, M. (2016). Onderzoeksvaardigheden: Voor onderwijs, zorg en welzijn [handboek]. Hogeschool Vives, Kortrijk.
Nuytiens, A. (2018). Met je kind op cel: Moeders van de moeder-kind afdeling te Brugge over de ‘maternal painsof imprisonment’. Tijdschrift voor strafbeleid en gevangeniswezen: FATIK, 35(158), p. 6-15. Geraadpleegd op 6 mei 2020, via http://www.mensenrechten.be/bestanden/uploads/tijdschriften/FATIK_2018_158.pdf
NOS. (2017). GEVANGENIS: “Kinderen met een ouder in een cel hebben meer hulp en zorg nodig” [Videobestand]. Geraadpleegd via https://www.youtube.com/watch?v=4ruF9DqpKa4
Omroep NTR. (2013). Schooltv: Wat zou jij doen? - Criminele ouders [Videobestand]. Geraadpleegd via https://schooltv.nl/video/wat-zou-jij-doen-criminele-ouders/#q=gevangenis
Omroep NTR. (z.d.). Schooltv: Programma - Wat zou jij doen? Geraadpleegd op 27 mei 2020, via https://schooltv.nl/programma/wat-zou-jij-doen/
Paterson, N. (z.d.). Kennisplein Justitieel welzijnswerk. Geraadpleegd op 29 april 2020, via https://www.kennisplein.be/Pages/Justitieel-welzijnswerk.aspx
Psypunt: Wat is een belevingsonderzoek? (z.d.). Geraadpleegd op 9 juni 2020, via https://psypunt.be/belevingsonderzoek/
Reef, J. & Ormskerk, N. (2019). Zorg voor kinderen bij aanhouding van ouders. Geraadpleegd op 11 mei 2020, via https://www.politieenwetenschap.nl/cache/files/5ea995720d1ddPK98.pdf
Relais Enfanst-Parents. (2020). Témoignage d’un enfant de 8 ans. Geraadpleegd op 11 mei 2020, via https://www.relaisenfantsparents.be/temoignages/temoignage-dun-enfant-de-8-ans?fbclid=IwAR1jsXDfn8EN6clHH4vAAPtJ2rzsfiAtuDmhPumE0knFlXY34oN9i92mGg4
Relais Enfants-Parents. (2020). Les girafes débarquent. Geraadpleegd op 11 mei 2020, via https://www.relaisenfantsparents.be/actualites/les-girafes-debarquent
Rietdijk, L. (2018). ‘De onzichtbare slachtoffers van het strafrechtssysteem’ Een onderzoek naar de rechten van kinderen van gedetineerden in Nederland in het licht van het internationale kinder- en mensenrechtenkader [masterscriptie]. Geraadpleegd via https://storage.googleapis.com/smooty-1220.appspot.com/uploads/3090/157….
Rooms-katholieke aalmoezeniersdienst binnen het Belgische gevangeniswezen (z.d.). Geraadpleegd op 2 juni 2020, via https://www.vrijplaats.net/rooms-katholieke-aalmoezeniersdienst-binnen-het-belgisch-gevangeniswezen/
Samenwerkingsakkoord tussen de Federale Staat en Vlaamse Gemeenschap en het Vlaams Gewest inzake de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. (8 juli 2018). Geraadpleegd op 26 mei 2020 via https://www.departementwvg.be/sites/default/files/media/documenten/samenwerkingsakkoord_getekend_20140724.pdf
Vancoillie, I. & Vandewalle, B. (z.d.). CKG Betlehem: Opvoedingsondersteuning in en rond de gevangenis [folder]. Mechelen: Centrum voor Kinderzorg en gezinsondersteuning Betlehem.
Van Dorp, M. (2008). Vastzitten in verdriet: Kinderen van gedetineerde ouders. Jeugd En Co Kennis: Voor Professionals in De Jeugdsector, 2(7), 20-21.
Van Steeg, H., Meeder, R. & van den Brink, T. (2 januari 2019). Hoe is het als je vader in de cel zit? [Radio-uitzending]. NPOradio1
van Tatenhove, C. (z.d.). Vogelvrij, werkboek voor kinderen. Geraadpleegd op 11 mei 2020, via https://www.regenboogkind.nl/vogelvrij/index.html
Venema, S., Glasbergen, P., & Kassenberg, A. (2020). Gezinsbenadering: verbinding tussen gedetineerde vader en kind. Geraadpleegd op 29 april 2020, via Google Scholar.
Verboven, M., Ontwerpers, R., Berlage, F., Nijboer, C., Berg, D. V. D., & Vonk, F. (2007). Mama woont even ergens anders. Sph-Fontys Hogenscholen, Nederland: Humanitas.
Verdrag van 20 november 1989 inzake de rechten van het kind (17 januari 1992). Belgisch Staatsblad, 805
Verdrag van 4 november 1950 tot bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden. (19 augustus 1955). Belgisch Staatsblad, 5029
Verhoest, F. (12 december 2008). Waarom zit papa in de cel? De Standaard. Geraadpleegd op 25 mei 2020 via https://www.standaard.be
Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming. (z.d.). Centrum voor leerlingenbegeleiding (CLB) - voor ouders. Geraadpleegd op 13 mei 2020, via https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/clb
Vlaamse regering (2013). Decreet houdende de organisatie van preventie gezinsondersteuning. Geraadpleegd op 26 mei 2020, via https://www.kindengezin.be/img/decreetprevgezinsond.pdf
Wanneer je kot een cel is (2020). Geraadpleegd op 20 mei 2020 via https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2020/05/15/wanneer-je-kot-een-cel-is/
Wet van 18 juni 1998 tot vaststelling van een Penitentiaire beginselenwet en daarmee verband houdende intrekking van de Beginselenwet gevangeniswezen met uitzondering van de artikelen 2 tot en met 5 en wijzigingen van het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering alsmede enige andere wetten (Penitentiaire beginselenwet) (1 januari 2020). Wetboek Van Strafvordering
Zeeman, D. (7 juni 2016). ‘Als aalmoezenier zie ik dat het heel moeilijk is om op eigen kracht uit de problemen te geraken’. Geraadpleegd op 2 juni 2020, via https://www.knack.be/nieuws/belgie/als-aalmoezenier-zie-ik-dat-het-heel-moeilijk-is-om-op-eigen-kracht-uit-de-problemen-te-geraken/article-opinion-713299.html?cookie_check=1591100709