Wat als pijn niet stopt

Jasmine Hackert
Persbericht

Wat als pijn niet stopt?

De onderzoeksvraag

De vraag die centraal staat in deze masterproef luidt: wat is de betekenis van pijn bij chronische pijnpatiënten? Verder wordt er ook onderzocht wat de rol van een moreel consulent kan zijn bij het begeleiden van deze pijnpatiënten. Deze probleemstelling onderzocht ik door verschillende onderzoeken rond chronische pijn te analyseren en te combineren met illustratieve interviews met chronische pijnpatiënten en zorgverleners. De bevindingen werden vervolgens geïnterpreteerd om een advies te formuleren hoe men chronische pijnpatiënten het beste kan begeleiden.

1. Charles Taylor

De Canadese filosoof Charles Taylor wordt aangehaald om een wijsgerig kader rond dit thema te creëren. In zijn magnum opus The Sources of the Self, deelt hij zijn visie rond identiteit en het zelfconcept. Hij bekritiseert de naturalistische houding van Descartes en andere rationalisten. Volgens hem is deze houding nog steeds voelbaar in onze hedonistische maatschappij. Charles Taylors visie biedt een interpretatiekader om zo de impact van chronische pijn op de identiteit te verklaren.

2. Chronische pijnpatiënt

In een eerste analyse bekijken we de onderzoeksvraag vanuit het perspectief van de patiënt. Wat betekent het om chronisch pijn te lijden? Er wordt onderscheid gemaakt tussen acute en chronische pijn. Acute pijn bevat verschillende positieve aspecten, terwijl chronische pijn vaak als negatief en zinloos wordt ervaren. De korte geschiedenis van pijn schetst enkele kantelmomenten die cruciaal zijn voor onze omgang met pijn zoals de poorttheorie van Melzack & Wall en het biopsychosociaal model van Loeser. image 3

Fig: Pijnmodel ontwikkeld door David Loeser 1982 (Az Groeningen, 2019)

Een definitie geven van pijn is bijna onmogelijk, omdat pijn een individuele beleving is. Dit maakt dat pijn subjectief is en dat de betekenis ervan variabel is. Bij pijn gaan we veel sneller zoeken naar lichamelijke factoren die de pijn kunnen verklaren, terwijl uit onderzoek is gebleken dat psychosociale factoren een veel grotere rol spelen bij chronische pijn (Balagué et al., 2011, p.483). Er zijn verschillende factoren die een invloed hebben op de pijn zoals het hedonistisch wereldbeeld, het onbegrip, de rol van de ander,… We merken dat cultuur de norm van pijnbeleving bepaalt.We ontwikkelen ons ‘zelf’ namelijk niet ‘monologisch’, maar ‘dialogisch’ (Taylor, 1993, p.32). We spiegelen ons ‘zelf’ aan anderen (Bingham, 2001, p.43). Onze samenleving staat negatief tegenover pijn. Dit is merkbaar aan het feit dat zwakkelingen worden verfoeid en pijn verbijten wordt verheerlijkt. Deze beheersingsmoraal werkt onbegrip deels in de hand. Chronische pijnpatiënten stoppen hun pijn weg, wat het moeilijk maakt voor de ‘ander’ om de pijn te (h)erkennen. Dit onbegrip kan schade berokkenen aan diegene aan wie de erkenning wordt geweigerd (Taylor, 1993, p.43).

2.1 Impact van chronische pijn

Een telefonische survey van zo’n 50000 mensen uit verschillende landen uit Europa en Israël bevroeg de impact van chronische pijn (Breivik et al., 2006, p.290). Dit wees uit dat 21% van de respondenten reeds gediagnosticeerd was met depressie (Breivik et al, 2006, p.297).

image 6

Fig: De veranderingen in de werksituatie en de depressiecijfers bij de respondenten. (Breivik et al, 2006, p.297)

Deze grafiek geeft weer dat de werksituatie samenhangt met het inrichten van een kwaliteitsvol leven. Wanneer personen langdurig arbeidsongeschikt zijn kan dit leiden tot sociaal isolement en een verminderd zelfbeeld meent Morlion (Morlion, 2012, p.126). Als er uiterlijk niets te zien is, is het vermoeiend om steeds opnieuw uit te leggen hoeveel pijn je hebt. Hierdoor verliezen mensen de energie om nog samen te komen met vrienden of activiteiten te ondernemen en zwijgen de patiënten liever tegen hun omgeving over hun pijn (Morlion, 2012, p.126). Dit werkt vaak onbegrip in de hand.

Omdat chronische pijn een impact kan hebben op de levensstijl van de pijnpatiënt, kan dit vergeleken worden met een verlieservaring. Dit verlies kan gepaard gaan met existentieel lijden en valt niet te bestrijden met een ‘pilletje’. Vanuit de ‘Evidence Based Practice’ is het gebruikelijk om probleemoplossend te denken (Schermer et al, 2013, p.220). Dit denken is een restant van de dichotomie tussen lichaam en geest. Zolang deze biomedische visie blijft overheersen, zal lijden als subjectief gezien worden en daarom als niet-reëel worden beschouwd (Cassell, 1982, p.640).

3. De hulpverleners

Verschillende hulpverleners begeleiden de chronische pijnpatiënten. Toch bezit de arts nog steeds een monopoliepositie in de gezondheidszorg. Hierdoor wordt er bij existentieel lijden erg snel doorverwezen naar een psycholoog zonder eerst andere zorgverleners te overwegen. Medisch personeel is verbonden aan allerlei strakke werkschema’s, methodieken en kwaliteitsnormen, terwijl ‘zorgen’ juist vraagt om tijd, aandacht en menselijkheid. Daar zou net de rol van de moreel consulent kunnen liggen. Zij kunnen uitgebreid de tijd nemen voor de levensvragen en bezorgdheden van de pijnpatiënt. Hoofdstuk vier bevat een advies hoe we nu best moeten omgaan met chronische pijnpatiënten. Er is te weinig wetenschappelijk onderzoek over morele begeleiding van chronische pijnpatiënten Daarom zijn er elf interviews afgenomen bij patiënten en zorgverleners als verduidelijking en onderbouwing van de theorie. Deze interviews zijn louter illustratief en zijn niet representatief.

4. Conclusie

Uit dit onderzoek kunnen we concluderen dat chronische pijn een mondiaal vraagstuk is dat schreeuwt om aandacht. Er is nood aan verder onderzoek naar de rol van de moreel consulent tijdens multidisciplinair overleg. Momenteel worden de moreel consulenten wel betrokken in het medisch overleg, maar zijn ze niet in ieder ziekenhuis of revalidatiecentrum werkzaam. Moreel consulenten bekijken ziekte en pijn door een andere bril. Hun aparte invalshoek kan het zicht verruimen, ruimte scheppen voor existentiële en ethische vragen van de zorgprofessionals en bijdragen tot reflectie over het eigen handelen op de werkvloer. Een structurele betrokkenheid van moreel consulenten in de zorgsector zal de kwaliteit van de zorg verbeteren.

 

 

Bibliografie

Achterhuis., H. De utopie van de vrije markt, Rotterdam: Lemniscaat, 2010.

Achterhuis, H., Le Coultre, E, Utopie. Amsterdam: Ambo, 2006.

Act Academie, ‘ Wat is act, is het voor mij’, geraadpleegd op 5 november 2019, https://act-academie.be/wat-is-act-is-het-voor-mij/.

Annemans, L., Van Campenhout, H., Maeyaert, J., Morlion, B., ‘Prospective assessment of the health and economic burden of neuropathic pain’, Value in Health, 7, 2004, p.726-726

Armentrout, D. P., ‘The impact of chronic pain on the self-concept’, Journal of Clinical Psychology, 1979, 35, (3), p.517–521, DOI:10.1002/1097-4679(197907)35:3<517::aid-jclp2270350309>3.0.co;2-6.

Aydede, M., Zalta E., N.(ed.), ‘Pain’, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Stanford University, 30 september 2005, geraadpleegd op 12 augustus 2019, https://plato.stanford.edu/entries/pain.

AZ Groeninge, ‘Model van Loeser’, 2019, geraadpleegd op 2 augustus 2019, https://www.azgroeninge.be/Pub/Pijnkliniek/Pijn/Model_van_Loeser

Balagué, F., Mannion, A., F, Pellisé, F., Cedraschi, C., ‘Non specific low back Pain’. Lancet, 379, 2012, p.482-491.

Baumeister, R.,F., Wilson, B., ‘Life Stories and the Four Needs for Meaning’, Psychological Inquiry, 7, 1996, p.322-377.

Benedictow, O.,J., The Black Death 1346-1353: The complete history Woodbrige: The Boydell Press, 2004.

Benini, A., Deleo, J., ‘René Descartes’ Physiology of Pain’. Spine,24, 1999, p.2115-2119.

Berquin, A., Faymonville, M., Celentano, J., Crombez, G.,Vlaeyen, J. ‘Aanpak van chronische pijn in België. Verleden, heden en toekomst,’ FOD volksgezondheid, 2011, geraadpleegd op 26 juli 2019 https://www.health.belgium.be/sites/default/files/uploads/fields/fpshea…

Bevers, K., Watts L., Kishino N., Gatchel R., ‘The Biopsychosocial Model of the Assessment, Prevention, and Treatment of Chronic Pain’, US Neurology, 12, (2), 2016, p.98–104.

Bijbel online, ‘Het boek Job’, Geraadpleegd op 14 augustus 2019, http://www.online-bijbel.nl/bijbelboek/Job/2/.

Bijbel online, ‘Genesis’, Geraadpleegd op 13 augustus 2019, http://www.online-bijbel.nl/bijbelboek/Genesis/2/.

Bingham, C., Schools of Recognition. Identity Politics and Classroom Practices, Oxford: Towman & Littlefield Publishers, 2001.

Boeykens F., ’Op zoek… De evolutie van het vrijzinnig humanisme in Vlaanderen sinds de Tweede Wereldoorlog’, Brussel: Centrum voor Academische en Vrijzinnige Archieven, p. 185-196. Geraadpleegd op 28 september 2019,https://www.cavavub.be/onderzoeksgids/op-zoek/freddy-boeykens-morele-di….

Botton, A., Ode aan de arbeid, (oorsp. titel:The Pleasures And Sorrows Of Work, Londen: Penguin Book) Vertaald door Noorman, J., Amsterdam: Olympus, 2016.

Breivik, H.,Collett B., Ventafridda V., Cohen, R. & Gallacher, D. ‘Survey of chronic pain in Europe. Prevalence, impact on daily life, and treatment.’ Elsevier European Journal of Pain 10, 2006, p.287–333.

Bussche, F., Van de Steene, S & Van Hoeren, M., (eds) ‘Beroepsgeheim’, Antenne ,29, (4), 2011, p.1-56.  

Buytendijk, F.,J.,J., Over de pijn, Utrecht: Het Spectrum, 2de druk, 1943.

Bueno-Gomez, N., ‘Conceptualizing suffering and pain’, Philosophy Ethics and Humanities in Medicine, 12, (1), 2017, p.1-11.

Calhoun, C., ‘Morality, identity and Historical Explanation:Charles Taylor on the Sources of the Self’ Sociological theory, 9, 1991, p. 232-263.

Cassell, E.,J., ‘The Nature of Suffering and the Goals of Medicine’, National English Journal of Medicine, 1982, 306, (11), p. 639-645.

Clarke, D.,M., Stewart, M.,A.(ed.), Descartes’ Philosophy of Science. Studies in intellectual history. Manchester: Machester University Press, 1982.

Clark, S., Horton, R.,‘Low back pain: a major global challenge’. The Lancet, 391, 2018.  p.2302.

Crombez, G., ‘Chronische pijn’, onuitgegeven manuscript, Universiteit Gent, 2006.

Crul, B., J.,P., Mens en pijn, Nijmegen: Valkhof Pers, 1999.

Daudet, A., La doulou. Paris: Librairie de France, 1930.

Delnoij, J., van der Vlist, W. (ed), Filosofisch consulentschap, Budel: Damon, 1998.

Delrue, E., ‘Chronische pijn kost 11.6 miljard euro per jaar’, De morgen, 23 juni 2012, geraadpleegd op 2 augustus 2019, https://www.demorgen.be/tech-wetenschap/chronische-pijn-kost-11-6-miljard-euro-per-jaar~bc36756d/.

De Mens.nu, ‘ Fiche morele dienstverlening’, 31/10/20190. Dohmen, J., Over levenskunst, Antwerpen: Veen Bosch &Keuning, 2014.

Driessen, H., Pijn en cultuur, Amsterdam: Wereldbibliotheek, 2002.

Eccleston, C.,Williams, A.C., Rogers, W.S., ‘Patients and professionals understandigs of the causes of chronic pain. Blame, Responsibility and Identity protection’ Elsevier Science ltd, 1997, p.699-709.

Eccleston, C., Crombez, G. ‘Pain Demands Attention. A Cognitive-affective Model of the Interruptive Function of Pain’ Psychological Bulletin, 1999, p.356-366

Ejustice, ‘Wetboek van Strafvordering artikel 30’, geraadpleegd op 4/11/2019 https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N….

Ejustice, ‘Wetboek van Strafvordering, artikel 422bis’, geraadpleegd op 4/11/2019 https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N….

Flick, A.,C., Decline of the Medieval Church, Newyork: Burt Franklin, 1967.

Harnois, G., Gabriel, P. ‘Mental health and work: Impact, issues and good practices’ World Health Organisation, 2000 , p.1-74.

Hegel, G.W.F., Phenomenology of Spirit, (Oorsp. titel: Phänomenologie des Geistes 1807, s.l) Vertaald in het Engels door Miller A.V., Oxford: Oxford University Press Inc, 1977.

Rosa, H., Leven in tijden van versnelling, Amsterdam: Boom, 2016.

Gawande, A., ‘The pain perplex’, The Newyorker, 1998, p.86.

Gawande, A., Complicaties. Notities van een chirurg, (Oorsp titel: Complications. A Surgeon's Notes on an Imperfect Science,London: Picador), vertaald door Heuvelmans, T., Amsterdam: de arbeiderspers, 2002.

Good, P. E., Brodwin, B. J. Good, B, Kleinman, A., Pain as Human Experience. An Antropological Perspective, Berkley: University of California Press, 1994.

Gómez, N., B., ‘Conceptualizing suffering and pain’ Philosophy, Ethics, and Humanities in Medicine,12, 2017, p. 1-11.

Groot, G., Vanheeswijck, G., Charles Taylor, Utrecht: Klement, 2018.

Hochwarter, W.A., Byrne, Z.S.’The interactive Effects of Chronic Pain, Guilt, and Perfectionism on Work’ Journal of applied social psychology, 40, 2010, p.76-100.

Hunfeld, J., Merlijn, V.P.B.M., ‘Chronische pijn bij adolescenten. Psychosociale gevolgen, predictoren en interventie.’ Tijdschrift voor kindergeneeskunde, 76, 2008, p.172-179.

Huygen, F.J., Pijn is van iedereen en van niemand, Rotterdam: Océ-Nederland, 2011.

IASP, ‘IASP's Proposed New Definition of Pain Released for Comment’, 7 Augustus 2019, geraadpleegd op 26 augustus 2019, https://www.iasppain.org/PublicationsNews/NewsDetail.aspx?ItemNumber=92….

Illich, I., ‘Medical Nemesis’ Lancet, 1974, P.918-921.

Keizer, D., van Wilgen, P. C., Chronische pijn verklaard, oorzaken, advies en aanpak, Tielt: Lannoo Campus, 2013.

Keysers, C., The empathic brain, Amsterdam: Social Brain Press, 2011.

Kleinman, A., Writing at the Margin. Discourse Between Antropology and Medicine, Berkley-Los Angeles- London: University of California Press, 1997.

Kluveld, A., ‘Meisje zonder pijn’, Trouw Magazine, 2 oktober 2009, beschikbaar op: https://www.trouw.nl/nieuws/meisje-zonder-pijn~bcc57f99/, geraadpleegd op 8 Oktober, 2018.

Kluveld, A., Pijn. De terugkeer naar het paradijs en de wens er weer uit te ontsnappen. Amsterdam: De Arbeiderspers, 2007.

La Forge, L., Traité de l'esprit de l'homme, de ses facultez et fonctions, et de son union avec le corps. Suivant les principes de René Descartes. Paris: Chez Theodore Girard, 1666.

Leget, C., Ruimte om te sterven. Een weg voor zieken, naasten en zorgverleners, Tielt: Lannoo, 2003.

Leibovici, S., ‘Essay Hedendaags geluk. Hedonisme is een doodlopende weg’, De Groene Amsterdammer, 36, 2000, https://www.groene.nl/artikel/hedonisme-is-een-doodlopende-weg geraadpleegd op 10 november 2019.

Lewis, C.S., Het probleem van het lijden, (oorspr. titel: The problem of Pain, Londen: Harper Collins Publishers, 1940), vertaald door A.L.Boeser, Schoten: Westland, 1957, P.20-82.

Loeser, J.D., Concepts of Pain., s.l, 1982.

Loeser, J.D., Melzack, R.,‘Pain. an Overview’, The Lancet, 353, 1999, p.1607-1609.

Melzack R., Wall, P.D., ‘Pain Mechanisms. A new theory.’, Science, 150, 3699, 1965, P. 971-979,.

Merskey, H., Bogduk, N., IASP Task Force on Taxonomy Classification of Chronic Pain, IASP Press, 2de druk, 1994.

Moberger, V., ‘Not Just Errors. A New Interpretation of Mackie’s Error Theory’, Journal fort he History of Analytical Philosophy, 5, 2017, p.1-13.

Mol, A., The Logic of Care: Health and the Problem of Patient Choice, (Oorsp. titel: De logica van het zorgen. Actieve patiënten en de grenzen van het kiezen, Amsterdam: Van gennep, 2006), Londen-New York: Routledge, 2008.

Mooren, J., H., Bakens in de stroom, Utrecht: De Graaff, 2013.

Morley, S., ‘Psychology of pain’, British Journal of Anaesthesia, 101, 2008, p. 25-31.

Morlion, B., Wanneer de pijn blijft. Kwaliteitsvol leven ondanks chronische pijn, Leuven: Acco, 2012.

Morlion, B,. ‘Topdokter Bart Morlion bindt de strijd aan met chronische pijn’, Campuskrant, 20 maart 2018, https://nieuws.kuleuven.be/nl/campuskrant/1718/campuskrant-2017-2018-nr…, geraadpleegd op 1 augustus 2019.

National Alliance for the Mentally Ill, ‘Facts about mental illness and work’, augustus 1999, Geraadpleegd op 25juli 2019, https://www.who.int/mental_health/media/en/712.pdf

Nolens, D., ‘Op de sofa bij de filosoof’, Weliswaar, 88, 2009, p.1-40.

Onfray, M., 2003, Het lichaam, het leven en het lijden, Vertaald uit het Frans door Frans de Haan, Rotterdam: Lemniscaat, 2003.

 

Ospina, M., & Harstall, C. ‘Prevalence of chronic pain. An overview’, Edmonton: Alberta Heritage Foundation for Medical Research, 2002, p.2-65.

Philosophische Praxis Gerd B. Achenbach,‘Was ist philosphishe Praxis’, 2008, geraadpleegd op 29/09/2019, https://www.achenbach-pp.de/de/philosophischepraxis_text_was_ist,

Pijpen, C. (Ed.), Ik ben naar marrakesh geweest, Brussel: VUB press, 2001.

 Porter, R.(ed.), Geschiedenis van de geneeskunde, (oorsp. titel: The Cambridge History of Medicine, Cambridge: Cambridge University Press), Nederlandse vertaling Dhondt, S., Cambridge University Press.

O’Hara, D., M. D., Heal the pain, confront the spirit, Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2002.

Riziv, ‘DGEC: Analyse van het gebruik van 5 opioïden buiten het ziekenhuis’ 12 juli 2018, https://www.riziv.fgov.be/nl/publicaties/jv2017/themas/Paginas/opioiden…

Rothman, M., G., Orthendahl, M., Rosenblad, A., Johanson, A.,C., ‘Improved Quality of Life, Working Ability, and Patient Satisfaction After a Pretreatment Multimodal Assessment Method in Patients With Mixed Chronic Muscular Pain. A Randomized-controlled Study’ The Clinical Journal of Pain, 2013, p.195-204, doi: 10.1097/AJP.0b013e318250e544.

Schefferlie, M., Pijn is persoonlijk, Utrecht-Antwerpen: Kosmos Uitgevers, 2017.

Schermer, M.,Boenink, M., Meynen, G. (eds.), Komt een filosoof bij de dokter. Amsterdam: Boom, 2013.

SCHUITEMAKER & VAN SCHAIK, ‘Kwaliteit van leven - vragenlijst (RAND 36)’,30 november 2018,  https://www.fysio.net/pdf/RAND%2036%20%20Kwaliteit%20van%20leven%20vrag…

Singh, B., Nunn, K., Martin, J., Yates, J., ‘Abnormal treatment behaviour.’ British Journal Medical Psychology, 54, 1981, p.67-73, DOI: 10.1111/j.2044-8341.1981.tb01471.x.

Solow, C., Silberfarb, P., Swift, K., ‘Psychosocial effects of intestinal bypass surgery for severe obesity’. New England Journal of Medicine, 290, 1974, p.300-304

Taylor, C., Bronnen van het zelf. De ontstaansgeschiedenis van de moderne identiteit, (Originele titel: Sources of the self, Cambridge: Harvard University Press, 1989.) Vertaald door Stoltenkamp, M., Rotterdam: Lemniscaat, 2007.

Thorne, S., ‘The science of meaning in chronic illness’,International Journal of Nursing, 5, (36), 1999, p.397-404, DOI: doi.org/10.1016/S0020-7489(99)00031-0

Trappenburg, M., Genoeg is genoeg. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2008.

Turk, D.C., & Okifuji, A.,‘Psychological factors in chronic pain Evolution and Revolution’. Journal of consulting and clinical psychology, 70, 2002, p. 90-678.

Van Damme, S., Legrain, V., Vogt, J., Crombez, G., ‘Keeping pain in mind. A motivational account of attention to pain’. Elsevier, 34, 2010, p.204-213.

Van den Bossche, M., Cursus Hedendaagse cultuurfilosofie, onuitgegeven cursus, Vrije Universiteit Brussel, 2016.

Van Kerckhove, C., De Kock, C., Vens, E.,(eds.), Ethiek en zorg in de hulpverlening. Over taboes gesproken, Gent: Academia Press, 2013.

Van Ryckeghem, D.M.L., De Houwer, J., Van Bockstale, B., Van Damme, S., De Schryver, M., Crombez, G., ‘Implicit associations between pain and self-schema in patients with chronic pain. Pain’, Elsevier, 154, 2013, p.2700-2706.

Van wilgen, P.C., van Ittersum, M.W., Kaptein, A. ‘Do illness perceptions of people with chronic low back pain differ from people without chronic low back pain?’ Elsevier Ltd, 99, 2013, p.27-32.

Vertosick, F. T. Pijn. De wetenschap van het lijden, (Oorspr. Titel: Why we Hurt. The Natural History of Pain, Andover: Cengage Learning Emea, 2000) vertaling in het Nederlands door Franken, V., Amsterdam-Antwerpen: contact, 2000.

Woolf, V., On being ill, Paris: Parispress, 2002.

Zubieta, J.K. Heitzeg, M.M, Smith, Y. R, Bueller, J.A., Xu, K., Xu, Y., Koeppe, R.A., Stohler, C.S., Goldman, D., ‘COMT val158met genotype affects mu-opioid neurotransmitter responses to a pain stressor’, Science, 299, 2003, p.1240-1243

Zuurmond, W,. Chronische pijn, Leuven: Davidsfonds, 2004.

Universiteit of Hogeschool
Wijsbegeerte en moraalwetenschappen
Publicatiejaar
2020
Promotor(en)
Johan Stuy
Kernwoorden
Share this on: