RE-MAT(CH!): ontwerponderzoek naar contextgebonden circulariteit in Leuven-Noord

Louise-Marie Molderez
Persbericht

ROND EN GEZOND: DE STAD VAN DE TOEKOMST IS CIRCULAIR!

Droom je even mee van een wereld zonder afval? Een wereld waarin we alles wat we gebruiken opnieuw op een andere manier hergebruiken? De bananenschil bij onze lunch wordt dan plots een bodemverbeteraar! Onze koffiecapsules zijn dan opeens een onderdeel van de fiets van morgen.
Het concept van een ‘circulaire economie’ is in. In een circulaire economie, tegengesteld aan een lineaire economie, worden (materiaal)kringlopen gesloten waardoor afval vermeden wordt. Dit gebeurt traditioneel via concepten als hergebruik en recyclage. Steeds vaker schuiven beleidsdomeinen op alle niveaus het naar voren als hét economisch model waarnaar in de nabije toekomst gestreefd moet worden op alle mogelijke vlakken. Vaak denkt men hierbij aan grote bedrijven, maar ook onze steden en onze manier van leven speelt een grote rol in deze omschakeling. Het is echter nog onduidelijk hoe zo een circulaire stad en stedenbouw eruit kan of moet zien.  

DE STAD LEUVEN ALS SCHOOLVOORBEELD (IN WORDING?)
Dit onderzoek focust op de circulaire herontwikkeling van een stadsgebied en onderzoekt dus de ruimtelijke uiting van een circulaire economie in een stedelijk weefsel. Het gebied in de spotlight van deze masterthesis: Leuven-Noord.
De stad Leuven zet al enkele jaren in op het verduurzamen, vergroenen en ‘vercirculairen’ van haar stad. De stad streeft ernaar een ‘circulaire stad’ te worden tegen 2050, maar momenteel uit zich dat nog voornamelijk in een reeks kleine acties. Specifiek in Leuven-Noord bevinden er zich al enkele (aanzetten tot) circulaire activiteiten, zoals de Materialenbank waar bouwmaterialen een tweede leven krijgen door ze op te knappen en te verkopen. De Stad Leuven plant in Leuven-Noord ook de herontwikkeling van de voormalig Marie Thumasfabriek tot een circulaire stadsfabriek.

HOE KAN CIRCULARITEIT OP NIVEAU VAN EEN STADSGEBIED ERUIT ZIEN?
Het is nog onduidelijk hoe een circulair stadsgebied eruit kan zien. Vaak wordt dit voorgesteld en geassocieerd met moderne ingenieuze technieken en hoge torens in futuristische stijl ingeplant in een groene omgeving. Maar is werken mét de bestaande omgeving en natuurlijke systemen niet net het meest circulaire dat bestaat? Bestaande gebouwen, terreinen, kanalen, meren, beken, bosjes … veranderen zo in grondstoffen. Dit onderzoek vertrekt daarom vanuit een contextgebonden benadering van circulariteit. Er wordt uitgegaan van het activeren van circulariteit: circulariteit wordt geactiveerd vanuit het bestaande landschap als grondstof in plaats van circulariteit implementeren bovenop het landschap. Dit onderzoek vertrekt dus vanuit de bestaande omgeving en randvoorwaarden en legt zo het potentieel voor circulariteit bloot. Doordat elk stadsgebied anders en uniek is, leidt dit telkens tot circulaire transformaties die eigen zijn aan de plek.
Het onderzoek biedt daarom een algemene leidraad aan voor het ontwerpen van circulariteit. Deze leidraad bestaat uit een reeks strategieën die vormen van circulariteit activeren vanuit de omgeving. De strategieën kunnen toegepast worden op verschillende schalen en betrekken steeds andere actoren: van bedrijven en steden tot gezinnen thuis. Ze tonen dus op welke manier we allemaal kunnen bijdragen aan een circulaire stadsontwikkeling van een gebied. De strategieën ondersteunen elkaar en moeten begrepen worden in een hiërarchie: de eerste strategie het ‘groen-blauw netwerk versterken’ vormt de basis voor bijvoorbeeld strategie vijf ‘circulair ondernemen en produceren’ moet worden toegepast.

Start liggend Tekengebied 1

 

De circulaire strategieën voor stedenbouw vertrekken vanuit een plaatsgebonden en contextspecifieke benadering van circulariteit en activeren daardoor circulariteit vanuit het landschap.

HOE KAN LEUVEN-NOORD EVOLUEREN TOT EEN CIRCULAIR STADSGEBIED?
Voor een circulaire transformatie van Leuven-Noord kan worden voorgesteld, dienen eerst de omgeving en natuurlijke systemen in detail te worden geobserveerd. Het in kaart brengen van het bodem- en watersysteem maakt duidelijk waar we als mens hebben ingegrepen op het natuurlijk circulair systeem. Door ook de verschillende water-, afval-, energie- en warmtestromen die Leuven-Noord in- en uitgaan te bestuderen, worden mogelijke samenwerkingsverbanden duidelijk. Gesprekken met actoren in het gebied leggen problemen en wensen bloot.
Met als leidraad de bovenstaande strategieën ontstaat een transformatievoorstel voor Leuven-Noord. Hierin transformeert Leuven-Noord naar een circulair stadsgebied waarin circulariteit wordt geactiveerd vanuit de onderlaag en vanuit bestaande stromen en actoren op de site. De onderlaag, het bodem- en watersysteem, geeft aanzetten tot ingrepen en acties. Centraal in de transformatie staan het onderhoud en herstel van het landschap. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van verschillende concepten: ontharding en bebossing, fytoremediatie (dit is het reinigen van verontreinigde (water)bodem met behulp van planten) van verontreinigde baggerspecie uit het kanaal en het saneren van voormalig stortplaatsen. Zo ontstaat onder meer een moestuin bovenop een bestaand pakhuis en een park waarin slib uit de omgeving wordt gereinigd met planten.

image 14

De transformatie naar een circulair stadsgebied gebeurt gefaseerd en betrekt verschillende (lokale) actoren. In het circulair landschap worden lokale materialen in omloop gebracht.

image 15

Er verrijst een dynamisch landschap dat productief, veerkrachtig en hersteld is. Materialen worden lokaal in omloop gebracht en worden herboren.

IS DE CIRKEL DAN NU ROND?
Het voorstel voor de transformatie van Leuven-Noord, en met uitbreiding het gehele masteronderzoek, kan gezien worden als een betoog voor een contextgebonden benadering van circulariteit in transformaties van stadsgebieden. Los van tal aan de duurzame voordelen verbonden aan circulariteit, slaagt een contextgebonden benadering er ook in mensen en actoren samen te brengen en voor een rijke vorm van stedelijkheid te zorgen, waar een variatie aan activiteiten kan plaatsvinden.

Het landschap en de onderlaag is rijk en complex: er moet steeds een keuze gemaakt worden welke stromen, actoren en eigenschappen mee worden genomen. Er is dus nooit slechts één oplossing of mogelijkheid voor de circulaire transformatie van een stadsweefsel. Ook dat is net de kracht van een contextgebonden benadering van circulariteit: steeds anders, divers en rijk.

Dit masteronderzoek is slechts één stap in de evolutie naar een circulaire stedenbouw, bekeken vanuit een concrete case. Er moeten nog grote stappen worden genomen, een radicale omschakeling, waarin het ritme van de natuur dicteert hoe we onze steden bouwen. Op die manier kunnen we gezonde, veerkrachtige en aangename omgevingen creëren en zijn we klaar voor wat komt: de toekomst.

 

Bibliografie

Gebruikte bronnen:

AB Inbev, contact via mail met auteur, november 2020.

Agentschap Onroerend Erfgoed. “Keizersberg.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/42148.

Aquafin, telefonisch contact met auteur, 16 februari 2021.

Aquafin. Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://www.aquafin.be.

Aquafin. VIDEO: Rondleiding RWZI. Onbekend.

Block, Chantal en Vandecasteele, Carlo. Lucht, water en bodem: over milieuproblemen en hun oplossing. Leuven: LannooCampus, 2015.

Bouw&Wonen (2021). “Stella Artois-brouwerij krijgt werdwater van nabijgelegen bouwwerf.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://www.bouwenwonen.net/artikel/Stella-Artois-brouwerij-krijgt-werf….

Broothaerts, Nils, Notebaert, Bastiaan en Verstraeten, Gert. “Menselijke impact op de vorming van een meanderend rivierlandschap – De Dijlevallei als voorbeeld.” Natuur.focus 15, no.4, 171-179 (2016).

Campbell-Johnston, Kieran, Vermeulen, Walter J.V., Reke, Denise en Brullot, Sabrina. “The Circular Economy and Cascading: Towards a Framework.” Resources, Conservation & Recycling: X, no. 7, 100038 (2020). https://doi.org/10.1016/j.rcrx.2020.100038.

Cavallieri, Chiara en Vanin, Fabio. De taal van het water. Treviso: Tipografia Battagin slr, 2019.

Citizen Matters. “How to make a mini forest with Myawaki Method.” Laatst bewerkt op 19 mei 2019. Laatst geraadspleegd op 15 mei 2021. https://bengaluru.citizenmatters.in/how-to-make-mini-forest-miyawaki-me….

Cossu, Raffaello en Williams, Ian D. “Urban Mining: Concepts, terminology, challenges.” Waste Management, no.45, 1-3 (2015). http://dx.doi.org/10.1016/j.wasman.2015.09.040.

Cresens, André. De Leuvense Vaart: van de Vaartkom tot Wijgmaal: aspecten uit de industriële geschiedenis van Leuven. Leuven: Peeters, 2012.

Databank Ondergrond Vlaanderen (DOV). “Delfstoffen.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://www.dov.vlaanderen.be/themas/delfstoffen.

De Brabandere, Nicolas. “Miyawaki Method and Science.” Entreprise Urban Forests, 2021. Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. http://urban-forests.com/wp-content/uploads/2020/05/MIYAWAKI-METHOD-AND….

De Brabandere, Nicolas. “Urban Forests: do it with trees. Method.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. http://urban-forests.com/miyawaki-method/.

De Meulder, Bruno, Geenen, Guido, Gerrits, Yuri, Scheers, Joris en De Bruyn, Joeri. De Dijle Aan Het Woord: Stadsdebat Leuven. Mechelen: Public Space, 2016.

Departement Omgeving, Architecture Workroom Brussels. Proeftuinen Ontharding. Werkboek. Versie 1, 2020. https://issuu.com/departementlne/docs/proeftuinen_ontharding_-_werkboek….

Dessers, David. Programma 9: Leuven Circulair. Leuven, 2020. https://roadmap.leuven2030.be/pdf/L2030_Roadmap_Programma9.pdf.

Ecowerf. “Historiek.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://www.ecowerf.be/historiek.

Ellen MacArthur Foundation. “What is the circular economy?” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://www.ellenmacarthurfoundation.org/circular-economy/what-is-the-c….

Ellen MacArthur Foundation. Towards a circular economy: business rationale for an accelerated transition. 2015.

Encyclo. Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://www.encyclo.nl/begrip/.

Geenen, Guido. “Ideeën voor een workshop, een workshop voor ideeën.” In De Dijle Aan Het Woord: Stadsdebat Leuven, 16-19. Mechelen: Public Space, 2016.

Heirman, J.P., Departement Leefmilieu, Natuur en Energie. Erosie in Vlaanderen. Brussel: Vlaamse Overheid, 2011.

Integraal Waterbeleid. Dijle-Zennebekken. Bekkenspecifiek Deel. Stroomgebiedbeheersplan voor de Schelde 2016-2021. Leuven: Vlaamse Milieumaatschappij, 2021.

Jones, Peter Tom. VIDEO: Ligt er een fortuin op onze stortplaatsen. 2018.

Kenis, Anneleen, en Matthias, Lievens. “Imagning the Carbon Neutral City: The (Post)Politics of Time and Space.” Environment and Planning A: Economy and Space 49, no.8 (Augustus 2017): 1762-78. https://doi.org/10.1177/0308518X16680617.

Kenniscentrum Vlaamse Steden (KCVS). “Complexe stadsprojecten draaiboek: Begippenkader.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. http://www.complexestadsprojecten.be/begrippenkader/.

KU Leuven. “Gooi het slib niet met het afvalwater weg.” Laatst bewerkt op 3 maart 2021. Laatst geeraadpleegd op 15 mei 2021. https://stories.kuleuven.cloud/nl/verhalen/gooi-het-slib-niet-met-het-a….

La Rivière, Justin. De Dijle in Leuven, een vloek en een zegen: een relaas van 115 jaar waterbeheersing, 1891-2006. Brussel: Vlaamse Milieumaatschappij, 2006.

Laurent, E. Monografie Van Het Dijle Bekken. Brussel: Ministerie Van Volksgezondheid En Leefmilieu, s.d.

Leuven2030. “Leuven2030 of Leuven2050?” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://www.leuven2030.be/over-ons/leuven-2030-leuven-2050.

Marin, Julie en De Meulder, Bruno. “Time is life. (Materiaal)strategieën voor circulaire stedenbouw.” Ruimte, no. 49 (2021): 56-59.

Marin, Julie. “Circulariteit ontwerpen. Vier agenda’s.” Agora. Magazine voor sociaalruimelijke vraagstukken, no. 4 (2018): 16-19.

Marin, Julie. Circular Economy Transtion in Flanders: An Urban Landscape Design Contribution. PhD diss., KU Leuven, 2019.

Marin, Julie. PRESENTATIE: “Wood(s)”, 18 februari 2021.

Marin, Julie. VIDEO: “Masterclass Designing with Flows.” Gefilmd op 12 januari 2017, 54:05. https://www.youtube.com/watch?v=LtX4PGfOxtc.

Moonen, Joris, Marin, Julie, Carmeliet, Dries, De Meulder, Bruno en Benoit, Noémie. Atelier Track Design: Eindrapport, uitgevoerd in opdracht van Departement Ruimte Vlaanderen en de OVAM. Brussel: Departement Ruimte Vlaanderen, 2016.

OVAM (Wille, Danny). Enhanced Landfill Mining “Innovatieve scheidingstechnologie voor gestort afval.” Opeenvolging en evaluatie van uitvoering. 2015. https://www.ovam.be/sites/default/files/atoms/files/innovatieve-scheidi….

OVAM (Wille, Danny). Potentieelbepaling Landfill Mining en saneringsnoodzaak stortplaatsen in Vlaanderen. Eindrapportage Mei 2013. Mechelen: 2013. https://www.ovam.be/sites/default/files/atoms/files/def-rapport-eddy.pdf.

OVAM, contact via mail met auteur, november 2020 en maart 2021.

OVAM. “Dynamic Landfill Management (DLM).” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://www.ovam.be/landfill-mining.

OVAM. “Kesseldal in Kessel-Lo.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://www.ovam.be/kesseldal-in-kessel-lo.

OVAM. “Mijnbouw in het Antropoceen.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://www.ovam.be/mijnbouw-anthropoceen.

OVAM. Fytoremediatie – Code van Goede Praktijk. 2019. https://www.ovam.be/sites/default/files/atoms/files/2019_Code%20van%20g….

OVAM. Sullied Sedments. Deeltaak 1: Deskstudie over beschikbare saneringstechineken voor verontreinigde waterbodem. 2020. https://www.ovam.be/sites/default/files/atoms/files/DEF_Rapport%20Sulli….

Paredis, Erik. A winding road: transition management, policy change and the search for sustainable development. Phd diss., UGent, 2013.

Pierlet, Christiane. “De Belgische groentenconservenindustrie en de NV Marie Thumas.” Thesis, KU Leuven, 1978.

Pootemans, Jan. “De Kanaalzone Leuven-Mechelen 1963-1988: een industriële uit-vaart.” Thesis, KU Leuven, 1988.

Rijpers, Axel. “De Dijle Ontrafeld.” Thesis, KU Leuven, 2016.

Riopact in opdracht van Stad Leuven. Hemelwaterplan Leuven. Gebundelde versie. Leuven, Riopact, 2019. https://www.leuven2030.be/sites/default/files/attachments/Hemelwaterpla….

Rosso, Caterina en Van Maercke, Carmen. “Dirty Antwerp. Re-engineeing flows, editing the 20h century belt.” Landscape Urbanism Thesis Studio Spring, KU Leuven, 2015.

Sertius in opdracht van AB Inbev. Project-MER. Hervergunning en uitbreiding van de Brouwerij. 2012. https://www.milieuinfo.be/dms/d/d/workspace/SpacesStore/72e0b536-c5d1-4….

Sijmons, Dirk. “Wakker worden in het Antropoceen” In IABR-2014-Urban By Nature, 3-5. Rotterdam: IABR, 2014.

Smets, J. “Monografie van de conservenfabriek ‘Marie Thumas’ te Wilsele-Leuven.” Thesis, KU Leuven, 1949.

Stad Leuven. “8 gesprekken: Stad Leuven.” In De Dijle Aan Het Woord: Stadsdebat Leuven, 33-35. Mechelen: Public Space, 2016.

Stad Leuven. “Water in de stad.” Mozaiek: stadsvernieuwingsmagazine Leuven, no. 39 december, 2020.

Stad Leuven. Ruimtelijk structuurplan. Boek 2: Thematische beleidskaders – Blauwgroene structuur. Leuven, 2019. https://issuu.com/stadleuven/docs/rs_boek-2_blauwgroene_web_45487f94e42….

Stad Leuven. Ruimtelijk structuurplan. Boek 6: Thematische beleidskaders: Energie en ruimte. Leuven, 2019. https://issuu.com/stadleuven/docs/rs_boek-6_energie_web.

Sumaqua in opdracht van Stad Leuven. Opmaak waterbalansmodel en droogtestudie stad Leuven. Leuven, Sumaqua, 2020. https://www.leuven2030.be/sites/default/files/attachments/Rapport_droog….

Tentoonstelling. Leuven. Artois. Vaartstraat 94. Het Geslacht Artois En De Brouwerijen De Horen, De Franse Kroon En Prins Karel, 1717-1840: Schilderijen, Beeldhouwwerken En Archiefstukken. Leuven: Brouwerijen Artois, 1982.

Terrens, Ivo. “8 gesprekken: Vlaamse Milieumaatschappij.”  In De Dijle Aan Het Woord: Stadsdebat Leuven, 37-38. Mechelen: Public Space, 2016.

Torsten, Feys. 30 jaar OVAM – De openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij in historisch perspectief. Gent: Academia Press, 2011.

Uytterhoeven, Henri. Leuven, bierstad door de eeuwen heen: een uniek lokale geschiedenis rond brouwen en drinken met documenten van de XVIIde tot de XXste eeuw. Heverlee: Uytterhoeven, 1983.

Van Acker, K., Allacker, K., Bachus, K., Biedenkopf, K., Binnemans, K., Dewulf, W., Dubois, M., Duflou, J., Eyckmans, J., Muchez, P., Pandelaers, L., Van Calster, G., Van Gerven, T. Vranken, L. Wat met recyclage? Leuven: LannooCampus, 2017.

Van Caneghem, Jo. “Afvalverbranding in de circulaire economie: een contradictio in terminis?” In Weten wat telt in tijden van criss. Lessen voor de eenentwintigste eeuw, 287-309. Leuven: Univesitaire Pers Leuven, 2021.

Vanhees, H. en Duram, M. “Marie Thumas en haar rivalen. Deel 2: De Geschiedenis van Marie Thumas”. Laatst geraadpleegd op 30 mei 2021. http://www.retroscoop.com/industrieel.php?artikel=177.

Van Meerten, Michelangelo. Vaart in de geschiedenis: 250 jaar Kanaal Leuven-Dijle. Leuven: Stedelijk museum Vander Kelen-Mertens, 2000.

Vandegoor, Gust. Het Kanaal Leuven-Mechelen in heden en verleden (1750-2000). Haacht: HAGOK, 1998.

Vansteenkiste, Stefan. PRESENTATIE: “Hoe asfaltgranulaat hoogwaardis toepassen in de toekomst?” In: Asfalt & Bitumen Day 2018https://www.vlawebo.be/src/Frontend/Files/userfiles/files/Asphalt_Bitum….

Vermeersch et al. “Ecologische opvolging van plasbermen langs het Kanaal Bussel-Schelde, het Kanaal Charleroi-Brussen en het Kanaal Leuven-Dijle.” Rapporten van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, no. 45. (2017). DOI: doi.org/10.21436/inbor.13802509 .

Verstraeten, A., Quataert, P. En Vandekerkhove, K. Onderzoek naar spontane verbossing en actieve bosaanplant op niet-bosbodems: deel 1: vergelijking van de vegetatiestructuur en -soortensamenstelling bij spontane verbossing versus bosaanplanting. Mechelen: Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, 2006.

VITO, studie uitgevoerd in opdracht van ALBON. Eindrapport: Onderzoek naar de mogelijkheden voor de ontwikkeling van een afzetmarkt voor bagger-, ruiming-, en infrastructuurspecie. Mol: 2010.

Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). “Infltratie.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://www.vmm.be/water/bouwen/regenwater/infiltratie.

Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). Grondwater in Vlaanderen: het Brulandkrijtsysteem. Aalst: Vlaamse Milieumaatschappij, 2008.

Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). Grondwaterbeheer in Vlaanderen: het onzichtbare water doorgrond. Aalst: Vlaamse Milieumaatschappij, 2006.

Vlaamse Milieumaatschappij. “Potentiële bodemerosie”. Geraadpleegd op 3 mei, 2021. https://www.milieurapport.be/downloads/99a11f4cdfb24532a0ac496f6ad0af06….

Vlaamse Waterweg NV, contact via mail met auteur, februari 2021.

Vlaanderen Circulair. “Circulair Bouwen”. Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://bouwen.vlaanderen-circulair.be/nl.

Vlaanderen Circulair. “Circulaire Economie in de Vlaamse bouwsector: kansen en uitdagingen.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://bouwen.vlaanderen-circulair.be/src/Frontend/Files/userfiles/fil….

Vlaanderen Circulair. “De Circulaire Economie: wat is dat?” Laatst geraadpleegd op 17 mei 2021. https://www.vlaanderen-circulair.be/nl/kennis/wat-is-het.

Vlaanderen Circulair. “Infografieken: van lineair naar circulair.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://vlaanderen-circulair.be/nl/kennis/infografieken.

Vlaco. “Compost gebruiken.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://www.vlaco.be/.

Voordeckers, Dimitri. “Stedelijk Metabolisme Als Ruimtelijk Ontwerptool Voor De Optimalisatie Van Watercycli.” Thesis, KU Leuven, 2017.

Willems, Elma en Kuhk, Anette. “Circulariteit. Nieuwe blauwdruk voor duurzaamheid?” Ruimte, no. 49 (2021): 10-13.

Gebruikte afbeeldingen:

AG Residential. “Op onze werven van LUCID & VIVID: een« Tournée Minérale » voor Stella Artois !” Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://www.agresidential.be/nl/niews/onze-werven-van-lucid-vivid-een-t….

Basismateriaal ontwerpstudio Leuven Vaart MaHS MaULP, najaar 2019.

BC Materials. Laatst geraadpleegd op 21 april 2021. https://www.bcmaterials.org/.

Catalisti. Laatst geraadpleegd op 21 april 2021. https://catalisti.be/project/symbiose/.

Circle. Laatst geraadpleegd op 21 april 2021. https://cirkle.be.

Collectie Retroscoop. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. http://www.retroscoop.com/industrieel.php?artikel=177.

Cresens, André. De Leuvense Vaart: van de Vaartkom tot Wijgmaal: aspecten uit de industriële geschiedenis van Leuven. Leuven: Peeters, 2012. (deel 2: illustraties).

Google Earth.

Henderyckx via Stad Leuven.

Het nieuwsblad. “Het mysterie van de verdwenen Vismarkt” Laatst geraadpleegd op 12 november 2020. http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=BLPLA_20120601_0….

Instrumentheek. Laatst geraadpleegd op 21 april 2021. http://instrumentheek.be.

KU Leuven. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://stories.kuleuven.cloud/nl/verhalen/gooi-het-slib-niet-met-het-a….

La Rivière, Justin. De Dijle in Leuven, een vloek en een zegen: een relaas van 115 jaar waterbeheersing, 1891-2006. Brussel: Vlaamse Milieumaatschappij, 2006.

Leuven Weleer. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://leuven.weleer.be.

Lowtech magazine. Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://www.lowtechmagazine.com/2011/01/aerial-ropeways-automatic-cargo….

Machiels. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://machiels.com/3rd-international-academic-symposium-on-enhanced-l….

Margie Ruddick Landscape. Laatst geraadpleegd op 21 april 2021. http://www.margieruddick.com/queens-plaza.

ROOF FOOD. Laatst geraadpleegd op 21 april 2021. https://rooffood.be/nl/about.

Share Architects. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://share-architects.com/georges-descombes-about-the-renaturation-o….

Van Meerten, Michelangelo. Vaart in de geschiedenis: 250 jaar Kanaal Leuven-Dijle. Leuven: Stedelijk museum Vander Kelen-Mertens, 2000.

Vanhees, H. en Duram, M. “Marie Thumas en haar rivalen. Deel 2: De Geschiedenis van Marie Thumas”. Laatst geraadpleegd op 30 mei 2021. http://www.retroscoop.com/industrieel.php?artikel=177.

VRT. Laatst geraadpleegd op 21 april 2021. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/05/02/goederen_via_waterendezonnaarge….

Wikipedia. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://nl.wikipedia.org/wiki/Stella_Artois.

Willems, Elma en Kuhk, Anette. “Circulariteit. Nieuwe blauwdruk voor duurzaamheid?” Ruimte, no. 49 (2021): 10-13.

Gebruikte logo’s:

AB Inbev. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://ab-inbev.be.

Aquafin. Laast geraadpleegd op 16 mei 2021. https://www.aquafin.be/nl-be.

AVEVE. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://avevewinkels.be/.

Bio2Clean. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://www.bio2clean.be.

Citydepot. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://www.citydepot.be/nl/.

De Vlaamse Waterweg NV. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://www.vlaamsewaterweg.be.

Ecowerf. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://www.ecowerf.be.

Gedeelde mobiliteit. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://gedeeldemobiliteit.be/ondertekenaar/stad-leuven/.

Leuven2030. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://www.leuven2030.be.

Maakbaar Leuven. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://www.maakbaarleuven.be.

Maakleerplek. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://maakleerplekleuven.be.

OVAM. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://www.ovam.be.

Versele Lage. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://www.versele-laga.com/nl/be.

Vito. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://vito.be/nl.

Vlaamse Milieumaatschappij. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://www.vmm.be/.

Vlaanderen Breekt uit. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://omgeving.vlaanderen.be/vlaanderen-breekt-uit-homepagina.

Vlaanderen Circulair. Laatst geraadpleegd op 16 mei 2021. https://vlaanderen-circulair.be/nl.

Gebruike data-sets voor kaarten:

Actieve bedrijfslozingen.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021.  http://geoloket.vmm.be/Geoviews/.

Bebossing op de Ferrariskaarten, opname 1771-1178.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/656A43E0-3254-47C4-976D-A….

Beschermde gebieden i.f.v. winning drinkwater uit oppervlakte- en grondwater, toestand 22/03/2016.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021.  http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/0e3ed10a-6646-4e1c-b74e-d….

Delfstoffenmodel Leem.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021.  https://www.dov.vlaanderen.be/page/delfstoffenmodel-leem.

Digitaal Hoogtemodel Vlaanderen II, 1m.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021.  https://overheid.vlaanderen.be/informatie-vlaanderen/producten-diensten….

Digitale bodemkaart van het Vlaams Gewest: bodemtypes.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021.  http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/a1547a01-b9fc-40fa-a2eb-0….

Digitale boswijzer Vlaanderen.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/6ec53c2e-1134-44e3-8a97-3….

Erosiegevoelige gebieden (Watertoets).” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021.  http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/E5274E60-D896-42D0-A8E7-5….

GRBgis.” via: http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/7C823055-7BBF-4D62-B55E-F….

Hernieuwbare Energieatlas Vlaanderen - Bijkomende potentiële energieproductie vanuit specifieke biomassastromen.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021.  http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/698960fe-2816-4ad3-b3e1-3….

Hernieuwbare Energieatlas Vlaanderen - Bijkomende potentiële energieproductie vanuit grondgekoppelde warmtepompen - REV2030-scenario.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021.   http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/7d3512e9-2386-43f8-86ba-9….

Hoogteprofiel opgehaald via: https://www.geopunt.be. Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. https://hub.arcgis.com/datasets/6fa897b56c3048009ee9a575bca54a27.

Oppervlaktewaterlichamen.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/062233b6-06cd-4d22-a305-3….

OVAM, data Stortplaatsen verkregen via mail.

Overstromingsgevoelige gebieden 2017 (Watertoets).” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/f5b2c84c-0d78-4efa-a97d-7….

Recent overstroomde gebieden.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021.  http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/6BC263EB-F4DF-4B16-963B-8….

Rioleringsdatabank Vlaanderen, toestand 20 januari 2020.”  Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021.  http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/6bf3ccbf-9606-4b84-9c1e-5….

Van nature overstroombare gebieden.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021.  http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/E77397FE-08AE-4BAE-BE91-7….

Vlaamse Hydrografische Atlas.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021. http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/07ed9e60-214f-461b-ad26-4….

Waterondoorlaatbaarheidskaart (WOK), 5m resolutie, opname 2015.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021.  http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/55dc7066-bcda-4fa7-baa0-6….

Wegenregister, 18/03/2021.” Laatst geraadpleegd op 15 mei 2021.  http://www.geopunt.be/catalogus/datasetfolder/889a8851-a366-4487-b61c-4….

Universiteit of Hogeschool
Master in de ingenieurswetenschappen: architectuur
Publicatiejaar
2021
Promotor(en)
Prof. Dr. Ir. Arch. Bruno De Meulder, Dr. Ir. Arch. Julie Marin
Kernwoorden
Share this on: