Therapieontrouw, de prijs die u betaalt: het multifactoriële karakter van therapieontrouw bij diabetes mellitus type 2

Lisa Schenck
Persbericht

Therapieontrouw: de prijs die u betaalt

Wist u dat therapieontrouw in 40% leidt tot ziekenhuisopnames of spoedeisende hulp? Toch blijven de cijfers van therapieontrouw hoog en blijft het een sterk onderschat probleem door verpleegkundigen. 

In mijn dagelijkse praktijk als student verpleegkundige ben ik al vaak in contact gekomen met patiënten die diabetes mellitus type 2 hebben. Deze populatie is groot en al snel bleek dat veel patiënten zich vaak niet houden aan de voorgeschreven therapie, met lichte tot ernstige complicaties als gevolg. Tijdens het uitwerken van mijn onderzoek werd ik me er nog meer van bewust dat de (thuis)verpleegkundigen daarbij een sleutelrol spelen... maar dat die rol zelden onderzocht is. Het leek me daarom zinvol om die rol verder te analyseren en na te gaan of er eenvoudige hulpmiddelen voor verpleegkundigen beschikbaar kunnen worden gemaakt. Zo heb ik een eenvoudige tool uitgewerkt, de 'E-health app' die (thuis)verpleegkundigen op elk moment gemakkelijk kunnen raadplegen om therapieontrouw te herkennen en de gepaste interventies te ondernemen om de therapietrouw te optimaliseren. De E-health app heeft het doel te sensibiliseren en te informeren. 

Therapieontrouw leidt tot hoge kosten 

In Vlaanderen leven 500 duizend mensen met diabetes mellitus waarvan 90-95% diabetes mellitus type 2 heeft. Wereldwijd vormt diabetes de 7e belangrijkste doodsoorzaak. In 2018 betaalde ons gezondheidssysteem 5,82 miljard euro aan diabetes kosten waarvan maar liefst 6% aan diabetes medicatie werd uitgegeven. Wereldwijd betaalt het gezondheidssysteem per jaar 100 miljard euro aan morbiditeit en overlijden als gevolg van therapieontrouw. Naast de impact op het gezondheidssysteem heeft therapieontrouw ook een enorme invloed op de gezondheid van de patiënt zelf. Zo ontwikkeld de patiënt een ontregelde bloedsuikerspiegel met ernstige micro- en/ of macrovasculaire complicaties tot gevolg. 

Therapieontrouw kent hoge cijfers en wordt door 22% van de verpleegkundige onderschat

Uit onderzoek is gebleken dat therapieontrouw bij diabetes een multifactorieel probleem is. Naast medicatienaleving is het ook belangrijk dat de patiënt zijn levensstijl aanpast en zich dus houdt aan zijn dieet en voldoende lichaamsbeweging heeft. Maar toch blijven de cijfers van therapieontrouw hoog. 47,7% tot 62% is therapieontrouw aan de voorgeschreven medicatie en daarnaast houdt 48,6% tot 81,4% zich niet aan het dieet. 

Naast literatuuronderzoek werd er ook een primair kwantitatief onderzoek uitgevoerd. Hierbij werden 115 verpleegkundigen ondervraagd aan de hand van een online survey. Uit dit onderzoek is gebleken dat verpleegkundigen het probleem onderschatten. Slechts 22% van de thuisverpleegkundigen denkt dat therapieontrouw bij meer dan 50% voorkomt. 

Figuur 1: Perceptie van verpleegkundigen rond incidentie therapieontrouw (n= 115 (totaal) Figuur 1: Perceptie van verpleegkundigen rond incidentie therapieontrouw (n= 115 (totaal)) (WZC= verpleegkundigen woon-zorgcentrum, ZKH= verpleegkundigen ziekenhuissetting, TVPK= thuisverpleegkundigen).

Multifactorieel probleem 

Therapieontrouw is een multifactorieel probleem. Zowel intrinsieke als extrinsieke factoren zijn van invloed. Bij maar liefst 7% van de patiënten werden er geen aanwijsbare factoren gevonden. Intrinsieke factoren liggen binnen de patiënt, voorbeelden hiervan zijn: overtuiging, attitude/ gedrag, slechte kennis/ perceptie, cultuur en religie. Extrinsieke factoren liggen buiten de patiënt. Voorbeelden hiervan zijn: communicatiebarrières, ziekte, behandeling, mate van ondersteuning door externen en kosten. 

E-health app

Uit onderzoek is gebleken dat 72% van de verpleegkundigen een simpele tool over therapieontrouw bij diabetes mellitus belangrijk vinden, waarvan 50% van hen de voorkeur geeft aan een app. De E-health app is ontwikkeld voor thuisverpleegkundigen en heeft als doel het vroegtijdig opsporen van therapieontrouw en daarnaast biedt het verschillende verpleegkundige interventies, deze verpleegkundige interventies zijn gericht op zowel intrinsieke als extrinsieke barrières die de oorzaak vormen van therapieontrouw. De focus binnen deze app ligt op een individuele holistische benadering rekening houdend met het profiel van de patiënt. 

Als professionele beroepsbeoefenaar kan de verpleegkundige dus een noodzakelijke rol spelen in de behandeling van therapieontrouw bij diabetes mellitus type 2. Zo kan de verpleegkundige therapieontrouw al in een vroeg stadium detecteren en aanpakken, waarbij nooit uit het oog mag worden verloren dat therapieontrouw een multifactorieel probleem is en dus holistisch benaderd moet worden. Het is belangrijk dat (thuis)verpleegkundigen blijven inzetten op therapieontrouw om zo diabetesgerelateerde complicaties te minimaliseren en de hoge gezondheidskosten gerelateerd aan therapieontrouw te verminderen. 

Bibliografie

Al-Sahouri, A., J. Merrell & S. Snelgrove (2019) Barriers to good glycemic control levels and adherence to diabetes management plan in adults with Type-2 diabetes in Jordan: a literature review. Patient Prefer Adherence, 13,675-693.

Arafat, Y., M. I. Mohamed Ibrahim, A. Awaisu, S. Colagiuri, Y. Owusu, D. E. Morisky, M. AlHafiz & A. Yousif (2019) Using the transtheoretical model's stages of change to predict medication adherence in patients with type 2 diabetes mellitus in a primary health care setting. Daru, 27, 91-99.

Beeckman, T., A. D. Bruyne & K. V. Kerckem. 2018. Samenleven in Diversiteit in cijfers: Diversiteit, gender, holebiseksualiteit en geloof. Vlaamse overheid.

Brown, M. T. & J. K. Bussell (2011) Medication adherence: WHO cares? Mayo Clin Proc, 86, 304-14.

Brundisini, F., M. Vanstone, D. Hulan, D. DeJean & M. Giacomini (2015) Type 2 diabetes patients’ and providers’ differing perspectives on medication nonadherence: a qualitative meta-synthesis. BMC Health Serv Res, 15,516-516.

Caballero, A. E. (2018) The "A to Z" of Managing Type 2 Diabetes in Culturally Diverse Populations. Front Endocrinol (Lausanne), 9, 479.

Capgemini (2017) Patient Adherence: The Next Frontier in Patient Care. 42. capgemini.com/pt-en/resources/patient-adherence-the-next-frontier-in-patient-care/ (last accessed.

Costa, E., A. Giardini, M. Savin, E. Menditto, E. Lehane, O. Laosa, S. Pecorelli, A. Monaco & A. Marengoni (2015) Interventional tools to improve medication adherence: review of literature. Patient Prefer Adherence, 9, 1303-14.

Curtis, S. E., K. S. Boye, M. J. Lage & L. E. Garcia-Perez (2017) Medication adherence and improved outcomes among patients with type 2 diabetes. Am J Manag Care, 23, e208-e214.

DiabetesFonds, v. 2021. Diabetes type 2. Diabetes Fonds.

Diabetesliga, v. 2021. Leven met diabetes type 2. Diabetes Liga.

Farhat, R., J. Assaf, H. Jabbour, H. Licha, A. Hajj, S. Hallit & L. R. Khabbaz (2019) Adherence to oral glucose lowering drugs, quality of life, treatment satisfaction and illness perception: A cross-sectional study in patients with type 2 diabetes. Saudi Pharmaceutical Journal, 27, 126-132.

Figueira, A. L. G., L. Boas, A. C. M. Coelho, M. C. F. Freitas & A. E. Pace (2017) Educational interventions for knowledge on the disease, treatment adherence and control of diabetes mellitus. Rev Lat Am Enfermagem, 25,e2863.

Fukuda, H. & M. Mizobe (2017) Impact of nonadherence on complication risks and healthcare costs in patients newly-diagnosed with diabetes. Diabetes Res Clin Pract, 123, 55-62.

Horvat, O., J. Popržen, A. Tomas, M. Paut Kusturica, Z. Tomić & A. Sabo (2018) Factors associated with non-adherence among type 2 diabetic patients in primary care setting in eastern Bosnia and Herzegovina. Primary Care Diabetes, 12, 147-154.

Klinovszky, A., I. M. Kiss, O. Papp-Zipernovszky, C. Lengyel & N. Buzás (2019) Associations of different adherences in patients with type 2 diabetes mellitus. Patient Prefer Adherence, 13, 395-407.

Kumar, K., S. Greenfield, K. Raza, P. Gill & R. Stack (2016) Understanding adherence-related beliefs about medicine amongst patients of South Asian origin with diabetes and cardiovascular disease patients: a qualitative synthesis. BMC Endocr Disord, 16, 24.

Mirghani, H. O. (2019) An evaluation of adherence to anti-diabetic medications among type 2 diabetic patients in a Sudanese outpatient clinic. Pan Afr Med J, 34, 34.

Nelson, L. A., K. A. Wallston, S. Kripalani, L. M. LeStourgeon, S. E. Williamson & L. S. Mayberry (2018) Assessing barriers to diabetes medication adherence using the Information-Motivation-Behavioral skills model. Diabetes Res Clin Pract, 142, 374-384.

Pagès-Puigdemont, N., M. A. Mangues, M. Masip, G. Gabriele, L. Fernández-Maldonado, S. Blancafort & L. Tuneu (2016) Patients' Perspective of Medication Adherence in Chronic Conditions: A Qualitative Study. Adv Ther, 33,1740-1754.

Prevalentie van gediagnosticeerde diabetes volgens geslacht en leeftijd, België 2018. (2020, 18 juni). IMA AIM. https://aim ima.be/spip.php?page=recherche&lang=nl&recherche=prevalentie+diabetes

Shams, N., S. Amjad, N. Kumar, W. Ahmed & F. Saleem (2016) Drug Non-Adherence In Type 2 Diabetes Mellitus; Predictors And Associations. J Ayub Med Coll Abbottabad, 28, 302-307.

Sharma, S. K., R. Kant, S. Kalra & R. Bishnoi (2020) Prevalence of Primary Non-adherence with Insulin and Barriers to Insulin Initiation in Patients with Type 2 Diabetes Mellitus - An Exploratory Study in a Tertiary Care Teaching Public Hospital. Eur Endocrinol, 16, 143-147.

Swe, K. & S. S. K. Reddy (2020) Improving Adherence in Type 2 Diabetes. Clinics in Geriatric Medicine, 36, 477-489.

Yavuz, D. G., S. Ozcan & O. Deyneli (2015) Adherence to insulin treatment in insulin-naïve type 2 diabetic patients initiated on different insulin regimens. Patient Prefer Adherence, 9, 1225-31.

 

 

 

Universiteit of Hogeschool
Verpleegkunde
Publicatiejaar
2021
Promotor(en)
Thomas more Lier (Greet lessens / Dirk Volckaerts)
Kernwoorden
Share this on: