Scriptiebank overzicht

Administratieve organisatie en archiefbewustzijn in de abdij en het hospitaal van de Bijloke te Gent in de late middeleeuwen (einde dertiende - veertiende eeuw). Een studie van het archivalisch geheugen aan de hand van cartularia en originele oorkonden. Er werd reeds lang aangetoond dat er in de middeleeuwen archieven bestonden met een bepaalde klassering, i.e. een hergroepering van documenten op basis van de inhoud, typologie of materiële kenmerken van documenten.

Bij het horen van de term Renaissance wordt vaak gedacht aan waardige Italiaanse meesters, als Rafael en Michelangelo, die zich mateloos laten inspireren door de teruggevonden tradities van de Klassieke Oudheid. Maar ook in onze regio’s deed de Antieke traditie haar intrede en was haar invloed voelbaar tot ver buiten de grenzen van de beeldende kunst en architectuur.

Waarom de dood ons leven zou moeten reddenIn de hedendaagse literatuur is het een gemeenplaats geworden om te beweren dat soevereiniteit niet meer van deze tijd is. Vroeger konden vorsten en staten beslissen over leven en dood van hun onderdanen. Vandaag dient de overheid daarentegen de bevolking te beschermen en haar productiviteit te vergroten. Bovendien beschikken mensen over allerlei mechanismen, bijvoorbeeld mensenrechten, om zich te beschermen tegen de staatsmacht. De Franse filosoof Michel Foucault sprak daarom over de evolutie van soevereine macht naar biomacht.

België en Nederland: van eenheid tot vervreemding?Zaterdag 5 juli 2014. België verliest op het WK in de kwartfinale van Argentinië. Verslagenheid in het ganse land. Dubbele gevoelens ook op het festivalterrein van Werchter. “Zolang de Hollanders maar niet winnen” hoor ik verscheidene Belgen zeggen. Ik moet toegeven dat ik één van hen was. België en Nederland hebben reeds lange tijd een haat-liefdeverhouding onder diens inwoners.

“Den boer op”: Mayaboeren in prehistorisch BelizeIn 1925 schreef filosoof Bertrand Russell: “Het klopt dat de middeleeuwen wreed, ridderlijk en vroom waren. Maar als we een tijdsperiode écht willen begrijpen mogen we ze niet ten goede of ten kwade contrasteren met onze eigen periode, maar moeten we ze proberen te begrijpen zoals ze was voor de mensen die erin leefden.

Strafrecht in de kasselrij Ieper in de 18e eeuw Op 22 april 1759 wurgt landloper François Cneudde op brutale wijze de eenenvijftigjarige vrouw Joanna Ovijn met haar eigen halsdoek, vervolgens kleedt hij haar volledig uit en steekt hij al haar kleren en bezittingen in zijn plunjezak. ‘In sijne ommenschelieke vreetheijt’ steekt hij haar lijk meerdere keren door met een mesje, snijdt daarna haar buik open en haalt haar darmen en ingewanden uit.

Metaforen verraden wie je bentMetaforen kunnen méér zijn dan mooie zinsconstructies en poëtisch taalgebruik. Hannah Pinnoo (UGent) heeft in haar masterscriptie ontdekt dat het taalgebruik van Stephan Enter bijdraagt aan de betekenis van de romans Spel en Grip. Beeldspraak verklapt namelijk iets over de personages en diept de roman thematisch verder uit. Op die manier wordt ook de leeservaring van de ‘gewone lezer’ versterkt.Dit onderzoek zal geen levens redden of baanbrekende resultaten opleveren. Toch is dit onderzoek de moeite waard.

To be deaf or to be Deaf, that’s the questionDoof zijn is bij de meeste mensen gekend als het medisch fenomeen waarbij iemand niet kan horen. Over doof zijn bestaan echter verschillende visies. Waar de ene persoon dit ziet als een handicap, ziet de ander dit juist als een grote rijkdom en een eigen cultuur. Grosso modo kan men drie visies onderscheiden.De eerste visie is de doofheidsvisie. Bij deze medische visie is doof zijn een handicap en tracht men deze handicap weg te werken. De sociale visie is de tweede beschreven visie.

Een verhaal van een hoer: een middeleeuws mysterie ontsluierdSara Mermans. Artikel bij Masterproef: Het Oudslavische verhaal van Maria, de nicht van Abraham: Tekstkritisch onderzoek op basis van een interlineaire collatie van vier tekstgetuigen.Een vrome vrouw die wordt verleid door een monnik, daardoor in een bordeel terechtkomt, maar nadien gered wordt door haar oom. Drama, spanning en passie verzekerd!

L’ IMAGE SCRIPTIBLE                                                      Een onderzoek naar verbeelding en zelfstandigheid van de kijker in de relatie                                                       tussen woord en beeld                                                      Carla Swerts – Master Illustratieve vormgeving                                                      2012 – 2013Dit masterproject beoogt een oplossing te vinden voor de negatieve impact die illustraties bij tekst kunnen hebben op de verbeelding van de lezer.

Op de vlucht in de zestiende eeuw: vallen, opstaan en weer doorgaanHet waren barre tijden in de zestiende eeuw. België en Nederland vormden nog samen een eenheid, de Nederlanden genoemd, maar de regio stond op het punt om verscheurd te worden door de opstand tegen de Spaanse overheerser Filips II (1527-1598). Deze rebellie was al in de jaren 1560 tot een gewelddadige uitbarsting gekomen. Filips hief hoge belastingen en maakte korte metten met het protestantisme dat steeds nadrukkelijker de kop op stak in de zuidelijke gebieden.

Sinds de ‘Moerlemaye’ van 1280 eisten de ambachten inspraak in het politieke systeem van de stad Brugge, meer bepaald in de stedelijke schepenbank. Dit verworven zij na hun deelname aan de oorlog van de graaf van Vlaanderen tegen de Franse koning rond 1300. Na de Kustvlaamse Opstand van 1323-1328 verloren zij deze inspraak echter opnieuw. In deze thesis keken wij hoe in de hierop volgende woelige periode tot 1361 de verhouding was in de schepenbank tussen de vertegenwoordigers van de poorterij en de leden van de ambachten.

Adel en ridderschap in de dertiende en veertiende eeuw: een analyse op basis van volkstalige historiografie uit de Zuidelijke NederlandenHet doel van deze thesis was om te bestuderen hoe adel en ridderschap werden voorgesteld in drie volkstalige kronieken en welk beeld de chroniqueurs hiervan schetsten. De kronieken die hiervoor gebruikt werden, zijn de Chronique artésienne, die door een onbekende auteur geschreven is aan het begin van de veertiende eeuw. De tweede kroniek is de rijmkroniek van Jan van Heelu over de slag bij Woeringen en is op het einde van de dertiende eeuw ontstaan.

Deze masterproef had als doel de verschillende opvattingen over de dood te bespreken, zowel de dood als een cultureel gegeven als individuele visies kwamen aan bod. De aandacht ging voornamelijk naar filosofen die volgens hun eigen mens-en wereldbeeld een houding tegenover de dood aannamen waarbij zij hem volledig leken te accepteren; opvattingen over de dood van vrienden en geliefden werden doelbewust niet opgenomen; het leek mij evident dat de dood van naasten altijd een pijnlijke ervaring is.

De collectieopstelling van de Middeleeuwen in het Rijksmuseum In 1885 betrok het Rijksmuseum zijn nieuwe museumgebouw aan de Stadhouderskade. Enkele decennia later vonden de eerste voorzichtige aanpassingen plaats aan het destijds relatief nieuwe gebouw. Dit bleek de start te zijn van een continue stroom van herinrichtingen, renovaties en (ver)bouwwerkzaamheden die tot in het heden voortduurde. De visie van architect Cuypers bleek keer op keer moeilijk te hanteren voor latere gebruikers.

P { margin-bottom: 0.21cm; }
Geen toekomst zonder anarchisme “The anarchist century has only just begun,” stelden Andrej Grubačić en David Graeber bij het begin van de 21ste eeuw. Anarchisme wordt echter vaak geassocieerd met nihilisme en immoraliteit, met structuurloosheid en naïviteit. Vooral in het schrijven en spreken over de SHAME betoging, de Indignados en Occupy werd dit weer opvallend duidelijk. Wanneer er sprake wil zijn van een anarchistische eeuw, moeten we dus eerst de vooroordelen uit de weg ruimen.

 De dood in de middeleeuwenDe dood verbindt alle mensen, zowel over de landsgrenzen als over de grenzen van de tijd heen. In elke samenleving zoeken de nabestaanden manieren om te gaan met het verlies van hun dierbaren. Tegelijk probeert ieder van ons zich te verzoenen met de eindigheid van ons bestaan. De dood is dus van alle tijden. Maar van alle tijden is de dood nog het meest van de middeleeuwen. Jacques Chiffoleau, een bekend mediëvist, spreekt van een ware obsessie met de dood in de middeleeuwen.

 Het fysisch antropologisch onderzoek van 103 (post)middeleeuwse skeletindividuen uit het landelijk gesitueerde Moorsel in Vlaanderen vormde de aanzet van een comparatieve analyse m.b.t. de algemene gezondheidstoestand van rurale middeleeuwse populaties uit Noordwest-Europa. Om tot deze doelstelling te komen, hanteerden we, indien toegankelijk, de fysisch antropologische rapporten van elf geselecteerde casussen en waarbij tevens de problematiek inzake de discipline van de fysische antropologie per besproken land aan het licht kwam.

 Marianne is een hoer! Roddelen in historisch perspectiefBekent u het maar. U heeft onlangs nog eens geroddeld. Dat is nochtans niet van uw gewoonte. Normaal gezien bent u principieel tegen al dat geroddel. Maar deze ene keer heeft u zich eens laten gaan. Nu voelt u zich wat schuldig. Waarom eigenlijk?Zondige tongenRoddelen, informatie uitwisselen over het afwijkende gedrag van afwezigen, vindt al sinds mensenheugenis plaats. Het had echter lang niet de negatieve bijklank die het vandaag heeft. Die kreeg de praktijk pas in de late middeleeuwen.

Big Brother voor de mysterieuze nachtzwaluwDe nachtzwaluw behoort tot de meest geheimzinnige en meest bedreigde diersoorten in Vlaanderen. Een beschermingsplan maken voor een vogelsoort die bovendien nauwelijks waarneembaar is, ligt dus niet voor de hand. Gelukkig schiet de technologie ons ter hulp.Een mysterieuze vogelsoortDe nachtzwaluw is een nachtactieve vogelsoort die we hoofdzakelijk terugvinden in de  (voormalige-) heidegebieden van de Kempen. Hier voedt zij zich voornamelijk met nachtvlinders.

Pieter Van Loo, Universiteit Antwerpen.
 
Antisemitisme in de Franstalige pers ?
Le Peuple, La Libre Belgique en Le Soir in 1938-1940.
 
 
Abstract
In deze paper werden drie Belgische Franstalige kranten (Le Peuple, La Libre Belgique en Le Soir) getoetst op hun houding ten opzichte van de Joodse kwestie eind jaren dertig (1938-1940). Via dit personderzoek werd er ook een beeld geschetst van de publieke opinie tegenover Joden in Brussel en Wallonië net voor de Tweede Wereldoorlog.

 Een poëtica van de ontworteling – Nancy Huston of het auteurschap zonder moedertaal.Wat hebben de kersverse winnaar van de Duitse Goethe-prijs Adonis, de Ierse auteur Samuel Beckett en de Vlaamse NV-A voorzitter Bart de Wever met elkaar gemeen? Juist ja: ze spreken alle drie Frans. Het Bijbelse Babel mag dan een zaak van moderne exegeten en oude schilders geworden zijn, haar torens staan –voorlopig althans- nog stevig overeind.  Niet alleen in de politiek, maar ook in de literatuur laat de meertalige realiteit van onze hedendaagse samenleving haar sporen achter.

 Van kleine saters tot troetels van de keizers Als we vandaag denken aan dwergen, denkt de ene automatisch aan Sneeuwwitje, een andere aan de Lord of the Rings-films, en zo kan iedereen wel een voorbeeld uit de moderne media halen. Maar kennen we dwergen als bekende zakenmannen, als succesvolle politici of professoren? Waarschijnlijk niet. Dit betekent niet dat ze er niet zijn, maar vertelt des te meer over de rol waarin we dwergen in onze maatschappij stereotiep zien verschijnen. En dit was in de oudheid niet anders.

 Hoe ver reikt de archeologie? Het mysterie van de Antwerpse ‘zwarte laag’Enkele maanden geleden ontstond er in de media heel wat ophef over de archeologie in Vlaanderen – haar kostenplaatje, maar ook haar nut, draagvlak en publiekswerking lagen zwaar onder vuur. Het doel van mijn thesis was niet om dit probleem rechtstreeks aan te pakken, maar ze kan er wel toe bijdragen om dit negatieve beeld te weerleggen. De archeologie is immers een erg actuele wetenschap die zich voortdurend ontwikkelt.

Sofie Verweire
En zij reisden naar het oosten…
 
Wie kent tegenwoordig geen blog waarop iemand zijn of haar reiservaringen wil delen met wie het maar lezen wil? Wat de meesten echter niet weten is dat dit helemaal niet zo ‘vernieuwend’ is. Integendeel, de reiscultus is eeuwenoud en daarmee ook de reisverhalen van zij die terugkeerden. Reeds uit de middeleeuwen kennen we werken die geschreven werden voor of door reizigers.
 
Het verhaal
 
Tvoyage van Mher Joos van Ghistele is een voorbeeld van zo’n werk, maar wel een buitenbeentje binnen de canon.

 
Isis Sturtewagen
 
Goed gemutst!?
 
Nog niet zo heel lang geleden (ik spreek over de tijd toen mijn overgrootmoeder en grootmoeder nog jong waren) was het voor de westerse vrouw de gewoonste zaak van de wereld om dagelijks hoofddoeken of andere hoofdbedekking te dragen, zeker wanneer zij zich buitenshuis begaf.

Het Huis van Seksen-Coburg
In het najaar van 1999 maakte het grote publiek kennis met de Delphine Boël. Ze verwierf enige faam met het boetseren van beeldjes uit papier maché, maar deed liters inkt vloeien omdat haar vader de huidige Belgische koning Albert II was. De Vlaamse pers vulde ontelbare katernen met de kleinste details over de affaire. Het Laatste Nieuws schreef: “Burgers willen over de paleismuren meekijken.

 
Stoere generaals, machtige tirannen en rechtvaardige koningen
 
            Hoe slaagt een leerkracht erin zijn gezag te vestigen? Hoe kunnen kleine, oude vrouwtjes een groep viriele pubers onder de knot houden? Dat lukt omdat ze duidelijk maken dat ze geen lawaai zullen tolereren in hun les, en wie niet luistert, zal hun toorn moeten trotseren.

Dromen en visioenen in het Mirakelboek van Halle.  Hoewel de meesten onder ons wel enige notie hebben van wat een ‘visioen’ is, wordt zulk een boven‘natuurlijke’ ervaring meestal verklaard als primitief bijgeloof, katholiek gezwets of een gevolg van het gebruik van een hallucinogenische drug. Het is voor ons, 21ste-eeuwers, erg moeilijk een tijdvak en een samenleving voor te stellen waarin het visioen een erg aanvaard kanaal was waarlangs een ‘God’ zich aan de gewone gelovigen openbaarde. In de middeleeuwen was dit duidelijk wel het geval.

 
Het sublieme schouwspel van de praaltrein in de Oostenrijkse Nederlanden
 
 
Het feestgedruis dat plaatsvond in de achttiende eeuw bij jubileavieringen verschilt nauwelijks van huidige festiviteiten tijdens carnavalsstoeten, de alsmaar populairder wordende ‘Love Parades’ of de lokale processies; waarbij de mensen vluchten in een fantasiewereld bij het aanschouwen van de voorbijtrekkende stoet en hun tegoed doen aan al het lekkers wat de lokale handelaren verkopen.
 
Bij sommige handelaren konden boekjes of libretto’s worden gekocht, die de toeschouwers uitleg verschaften over de voorbi