Het juryverslag van de Klasse-jury

Na een uitgebreide lezing van 65 onderwijsgerelateerde scripties nomineerde de redactiejury van Klasse een gevarieerde shortlist van 6 scripties die in aanmerking komen voor de Klasseprijs 2023, deelprijs van de Vlaamse Scriptieprijs.

De geselecteerde bachelor- en masterproeven tonen allen voeling met maatschappelijke evoluties en de leefwereld van leraren en leerlingen.

Er werden enorm interessante vragen opgeworpen. Waarom is representatie van etnische minderheden in prentenboeken zo belangrijk en gebeurt dat ook? Vertalen taalmethodes de laatste wetenschappelijke inzichten omtrent begrijpend lezen wel naar de handboeken? Kan een competentiedashboard leraren ondersteunen bij het correct interpreteren van data? Kunnen robots en artificiële intelligentie leraren bijstaan in de klas? Hoe werd waardering historisch ervaren door leraren? En bieden gestandaardiseerde toetsen een uitkomst voor gelijke onderwijskansen?

De topgenomineerden voerden stuk voor stuk een degelijk (veld)onderzoek met sterke inzichten en/of handvatten die meteen inzetbaar zijn in de klas. Zo dragen ze elk op hun manier bij tot professionalisering van het onderwijsveld. Dat maakte het kiezen van een winnaar dit jaar een bijzonder uitdagende opgave.

De scriptie die de jury het meest kon bekoren, is:

“Sleutelcompetenties omzetten in actiegerichte inzichten voor leraren” van Lara Roosens, Master of Science in de ingenieurswetenschappen: computerwetenschappen (KU Leuven).

Naast redactionele aandacht in de Klasse-kanalen in de loop van 2024, krijgt de laureaat tijdens de uitreikingsplechtigheid op 19 december 2023 in AMUZ Antwerpen een reischeque ter waarde van 1500 euro.

Het belang van data in onderwijs

“Scholen zitten op een berg data, maar hebben leraren ook de tools om die correct te interpreteren?” vraagt Lara Roosens zich af. Een urgente vraag, want met de toenemende digitalisering worden aanzienlijke hoeveelheden gegevens verzameld over de prestaties en competenties van leerlingen.

Data verzamelen is belangrijk in het onderwijs omdat scholen en leraren zo het leerproces van hun leerlingen objectief kunnen analyseren. Op basis daarvan kunnen ze effectieve leermethoden selecteren die hun leerlingen beter ondersteunen. Kortweg: data kunnen een belangrijke rol spelen in het verhogen van onze onderwijskwaliteit.

Maar alles staat of valt bij het correct analyseren en interpreteren van die verzamelde data. En daar wringt het schoentje, beseft Lara in haar masterthesis. Het ontbreekt leraren vaak aan de benodigde tools en competenties om betekenis te geven aan die toenemende gegevensstroom. Leraren zijn dan wel experts in hun vakgebied, maar daarom niet opgeleid om complexe datasets statistisch te interpreteren. Bovendien is dit een taak die bovenop de toegenomen administratieve last van leraren komt.

Dat data-analyse voor leraren moeilijk is, ligt niet alleen aan die leraren zelf, stelt Lara vast. Bestaande datadashboards schieten ook tekort. Zo wordt er volgens Lara’s onderzoek te weinig rekening gehouden met de eindgebruikers bij het ontwerpproces, is de datavisualisatie vaak nodeloos complex en hebben bestaande datadashboards een beperkte impact op het handelen van leraren.

De leraar centraal

De belangrijkste doelstelling van deze masterproef was dan ook het ontwikkelen van een gebruiksvriendelijk datadashboard dat inspeelt op de noden van leraren secundair onderwijs én waardoor ze gericht actie kunnen nemen op basis van data.

Om deze doelstellingen te bereiken hanteerde Lara een indrukwekkend iteratief ontwerpproces dat de leraar bij elke stap centraal stelt. Vier stappen werden doorlopen: understand, ideate, make en deploy.

Eerst bracht Lara de noden van leraren in kaart met een focusgroep. Er werd gebrainstormd, ideeën verzameld en in groep bediscussieerd. Met de resultaten van dat verkennend onderzoek, kon ze een eerste prototype ontwikkelen. Ze verfijjnde het design steeds verder door diepte-interviews, een think aloud study, vragenlijsten en feedback van specialisten in human-computer interaction. Het eindresultaat? Een werkende Moodle plugin die door leraren met échte data uit hun klas werd geëvalueerd. Straf!

Technologie als brug

Het competentiedashboard dat Lara ontwikkelde, is een tool die leraren secundair onderwijs in staat stelt om de vorderingen van leerlingen nauwgezet op te volgen. In een handig overzicht zien ze hoe een leerling scoort op verschillende sleutelcompetenties en kunnen ze de impact van hun lessen inschatten. Dat helpt hen om doelgerichte acties op te zetten die leerlingen doen groeien.
Doordat de tool open source is – de code staat openbaar op Github - hoeft dit onderzoek geen eindpunt te zijn; verdere verfijning is mogelijk. Zij het door toekomstige onderzoekers, of misschien wel door leraren die zélf handig zijn met code?

Tools zoals het competentiedashboard tonen aan hoe technologie de kloof tussen gegevens en pedagogische actie kan overbruggen, schrijft Lara.

Conclusie: Een kwalitatief zeer sterk onderzoek dat resulteerde in een praktische tool die leraren ondersteunt bij een actuele nood. Een terechte winnaar van de Klasseprijs 2023.