Anglicismos en los sectores del ‘webmail’ y de las redes sociales en una selección de la prensa escrita española y mexicana

Mexicanen spreken geen Mexicaans

Door Valérie Smessaert

Als we spreken over de taal van de Engelsen, dan hebben we het over ‘het Engels’. Praten we over de Fransen, dan zeggen we ‘het Frans’. Spanjaarden spreken dan weer ‘Spaans’. Maar wat spreken de Mexicanen eigenlijk? Mexicaans, Spaans, Engels of een combinatie van die drie talen?

Via een contrastief taalkundig onderzoek werd nagegaan hoe groot de invloed van de Engelse taal in de Spaanse en Mexicaanse geschreven pers is. Het onderzoek spitste zich toe op de invloed van de Engelse taal in de sectoren van webmail en sociale netwerken. Bovendien werd de mogelijke invloed niet alleen tussen Mexico en Spanje vergeleken, maar werd ook een onderscheid gemaakt tussen populaire en kwaliteitskranten.

Een voorafgaande literatuurstudie bracht aan het licht dat ‘het Mexicaans’ geen taal is. De Mexicaanse taal is een Castiliaanse taalvariant, net zoals de Andalusische, Valenciaanse en Catalaanse taal een variant is van het Castiliaans. Bovendien werd een classificatie van anglicismen opgesteld, die gebaseerd is op bestaande classificaties. Zo catalogeert het onderzoek de termen die geselecteerd werden in verschillende categorieën: anglicismen, hybride termen, lexicale en/of semantische leenwoorden of typisch Spaanse termen die eventueel van vreemde oorsprong zijn.

Op basis van die literatuurstudie werden twee beschrijvende hypotheses geformuleerd, die het onderzoek hebben geleid. De eerste hypothese gaat ervan uit dat de Mexicaanse geschreven pers meer anglicismen telt dan de Spaanse geschreven pers. De tweede hypothese beschrijft de aanwezigheid van castellanizaciones (‘verspaansingen’) in de Spaanse pers. Er wordt echter verwacht dat die castellanizaciones in mindere mate in de Mexicaanse pers aanwezig zullen zijn. Daarnaast werd, zoals reeds eerder vermeld, ook onderzocht in welk type geschreven pers de meeste anglicismen voorkomen, in de kwaliteitspers of de populaire pers.

Om de invloed van de Engelse taal op de Castiliaanse geschreven pers te onderzoeken, werden twee bestaande corpora samengevoegd, namelijk een corpus over sociale netwerken en een over webmail in de Spaanse geschreven pers. Dat samengestelde corpus bestaat uit 104 artikels (94 uit de kwaliteitspers en 10 uit de populaire pers). Daarnaast werd ook een nieuw Mexicaans corpus samengesteld dat bestaat uit 103 persartikels (93 uit kwaliteitsvolle pers en 10 uit meer populaire bronnen). Om een representatief vergelijkend onderzoek te kunnen uitvoeren tussen de geschreven pers van de twee taalvarianten, werden de Mexicaanse bronnen geselecteerd op basis van de politieke strekkingen van de Spaanse bronnen.

Omdat de Spaanse geschreven pers geen echte populaire kranten kent, werden de populaire artikels voor zowel de Spaanse als de Mexicaanse pers van de websites van twee populaire tv-kanalen gehaald, namelijk Antena3 en TV Azteca.

Nadat de corpora waren samengesteld, werden in totaal 513 termen geselecteerd die verband houden met de onderzochte vakgebieden. Die termen werden in een overzichtelijke lijststructuur ondergebracht. Die structuur omvat de verschillende onderzochte vakgebieden, namelijk webmail, sociale netwerken en meer algemene informaticatermen. Daarbij werd de frequentste term bovendien steeds als eerste in de termenlijst geplaatst. Vervolgens werden de termen in de verschillende categorieën van anglicismen en castellanizaciones (‘verspaansingen’) ingedeeld. Problemen zoals polysemische termen, etymologische verscheidenheid van de term of het interdisciplinaire karakter van de term maakten de classificatie van de termen in de juiste sector/subsector of categorie niet eenvoudig. Om het werk te taalkundig te staven, is de classificatie voornamelijk gebaseerd op de informatie bij de lemmata in normatieve, descriptieve, etymologische en gespecialiseerde woordenboeken (Engelstalig, Spaanstalig).

Toen een categorie was toegekend aan alle termen, werd het vergelijkende onderzoek gestart. Daaruit bleek dat de Mexicaanse geschreven pers sterker beïnvloed wordt door de Engelse taal dan de Spaanse pers. In het Mexicaanse corpus kwamen 450 van de 513 termen voor en in het Spaanse corpus slechts 334. De grootste groep vormen de lexicale en/of semantische leenwoorden (termen die beïnvloed worden door de Engelse taal), daarna de echte anglicismen (Engelstalige leenwoorden), dan de pure Spaanse termen die eventueel van vreemde oorsprong zijn en de kleinste groep zijn de hybride termen. Op basis van die gegevens kon de eerste hypothese bevestigd worden. Die beschrijft namelijk een grotere invloed van de Engelse taal op de Mexicaanse pers dan op de Spaanse geschreven pers. In de populaire pers bleek echter het tegenovergestelde: het Spaanse corpus telt meer anglicismen dan het Mexicaanse.

Daarnaast bleek dat de castellanizaciones vaker voorkomen in het Mexicaanse corpus dan in het Spaanse corpus. Het Mexicaanse corpus telt 76 castellanizaciones en het Spaanse corpus 56. Op basis van die gegevens werd de tweede hypothese ontkracht. Die beweert namelijk dat castellanizaciones vaker te vinden zijn in de Spaanse pers dan in de Mexicaanse.

Door het populaire en het kwaliteitscorpus te vergelijken en door een aanvullende hypothetische berekening te maken, kon het onderzoek nog aantonen dat de kwaliteitspers sterker beïnvloed wordt door de Engelse taal dan de populaire pers. Het Mexicaanse populaire corpus telt 88 van de 188 geselecteerde termen en het Spaanse populaire corpus 146 van de 188 termen. De resultaten voor de kwaliteitspers zijn respectievelijk 450 en 334 van de 513 geselecteerde termen.

Als besluit van dit onderzoek kunnen we dus stellen dat de Mexicaanse geschreven pers sterker beïnvloed wordt door de Engelse taal dan de Spaanse geschreven pers in de onderzochte vakgebieden. Bovendien verschijnen ook meer castellanizaciones in de Mexicaanse pers en zou de kwaliteitspers sterker beïnvloed worden door de Engelse taal dan de populaire pers. Mexicanen spreken dus geen ‘Mexicaans’ maar wel een combinatie van Engels en Spaans.