Assisenverslaggeving in Vlaamse kranten. De 'parachutemoord' als casestudy.

 Persartikel

De parachutemoord in de pers

Werd Els Clottemans benadeeld door de media?

Al sinds het begin van het proces rond de parachutemoord, is Els Clottemans niet weg te slaan uit de Vlaamse media. Na afloop van het proces ontstond zelfs een publiek debat over de rol van de pers in assisenzaken. Inne Verhoogen, studente Journalistiek aan de Hogeschool-Universiteit Brussel, onderzocht hoe de Vlaamse kranten berichtten over het parachuteproces.

De studente analyseerde voor haar masterproef alle artikels die tijdens het proces verschenen in De Morgen, Het Nieuwsblad en Het Belang van Limburg. Het doel van het onderzoek hield volgens de studente twee zaken in: “Aan de hand van een kwalitatieve inhoudsanalyse wou ik in de eerste plaats nagaan hoe het proces werd voorgesteld in de kranten. Daarnaast was ik natuurlijk ook geïnteresseerd in het beeld van Els Clottemans dat in de verschillende artikels naar voren kwam.”

Theater van de bovenste plank

Het onderzoek van de journaliste in spe wijst onder andere uit dat het parachuteproces in de kranten gelijkgesteld wordt aan een theaterstuk. “Doordat de journalisten steeds dezelfde metaforen gebruiken in de berichtgeving, ontstaat er een bepaald beeld van het proces. En vaak lijkt het inderdaad om een soort van toneelstuk te gaan”, aldus de studente. “Zo worden Els Clottemans, Marcel Somers en Els Van Doren steevast de hoofdrolspelers genoemd, en journalisten vergelijken Jef Vermassen zelfs letterlijk met een acteur. Als je aan het einde van het proces dan ook nog leest dat het doek valt, is het beeld natuurlijk compleet.”

 Advocaten in de clinch

Een ander opmerkelijk gegeven is dat de verschillende Vlaamse kranten het proces rond de parachutemoord blijkbaar voorstellen als een oorlog. Uit het onderzoek blijkt dat vooral de confrontatie tussen toppleiters Jef Vermassen en Vic Van Aelst gepresenteerd wordt als een bloederige strijd. “Je zou zelfs kunnen stellen dat het hele proces vaak teruggebracht wordt tot een gevecht tussen die twee advocaten”, zegt de studente. “De kranten stellen hen impliciet voor als de bevelhebbers van twee legers die het tegen elkaar moesten opnemen.” Wij zijn alvast benieuwd naar wat Vermassen en Van Aelst daarover te zeggen hebben.

De duivel in Els Clottemans

Opvallend is ook het beeld dat de verschillende kranten opwerpen van Els Clottemans. Het onderzoek wijst immers uit dat de 26-jarige Ternatse meermaals wordt voorgesteld als een beest of een monster, en zelfs als de duivel. Niet echt positief dus, lijkt ons. De journalisten vergelijken Els Clottemans bovendien ook met een machine, door haar voor te stellen als een ongevoelige vrouw.

“De ogenschijnlijke onverschilligheid van Els Clottemans wordt in de krantenartikels vaak gecontrasteerd met de hartverscheurende woorden van de familie van Els Van Doren. Zo komt Els Clottemans natuurlijk nóg ongevoeliger over.”, meent de 22-jarige studente.

Verschillen tussen de kranten

Uit het onderzoek blijkt echter ook dat we niet alle kranten over dezelfde kam mogen scheren. De metaforen die de menselijke eigenschappen van Els Clottemans lijken uit te sluiten, komen immers het vaakst voor in Het Nieuwsblad en Het Belang van Limburg. “Mijn onderzoek geeft inderdaad aan dat die twee kranten het meest negatieve beeld van Els Clottemans weergeven. De Morgen daarentegen doet dat niet.”

Clottemans in haar rode trui

Het onderzoek van de studente Journalistiek wijst ook nog op andere elementen die het verschil tussen De Morgen enerzijds en Het Nieuwsblad en Het Belang van Limburg anderzijds bevestigen.

Zo blijkt dat de twee laatste kranten de geloofwaardigheid van Clottemans tijdens het proces meermaals in vraag stelden, terwijl De Morgen openlijk kritiek uitte op de speurders van de politie die zich bezig hielden met het onderzoek. Het Nieuwsblad en Het Belang van Limburg wierpen volgens het onderzoek ook een eerder negatief beeld op van Vic Van Aelst, Clottemans’ advocaat, én ze publiceerden meer foto’s van Els Clottemans in haar ondertussen welbefaamde onflatterende rode trui.

De conclusie van het onderzoek luidt dan ook dat De Morgen eerder overtuigd lijkt van het onschuld van Clottemans, terwijl Het Nieuwsblad en Het Belang van Limburg in het tegendeel lijken te geloven. Toch wil dat volgens de studente niet zeggen dat er een algemeen verschil is tussen de kwaliteitskranten en de populaire kranten: “Om daar uitspraken over te doen, is een uitgebreider onderzoek noodzakelijk."