SciMingo helpt onderzoekers het juiste evenwicht te vinden tussen complexiteit en begrijpelijkheid in wetenschapscommunicatie. Zo leren we je hoe je mensen aanspreekt zonder afbreuk te doen aan je onderzoek. Als volleerde flamingo's, meesters in evenwicht 🦩
Attitudeonderzoek bij Nederlands- en Franstaligen in de Vlaamse Rand rond Brussel
Dorien
De Mars
Dorien De Mars
TAALWETGEVING IN DE RAND ROND BRUSSEL: RESPECT!
De Vlaamse overheid voert sinds 1995 een eigen beleid voor de randgemeenten met als doel het Vlaams karakter van de Rand te vrijwaren. Er wordt vooral aandacht geschonken aan die gemeenten waar de ontnederlandsing het grootst is en waar de Franstalige politici een meerderheid vormen in het gemeentebestuur. Ter ondersteuning van het Nederlandstalig karakter van de Rand rond Brussel werd vzw de Rand opgericht.
Taal is al meermaals een twistpunt gebleken voor de Belgische politici. Een van de gebieden die tijdens de politieke debatten vaak de media haalt is de Vlaamse Rand rond Brussel. De standpunten van de Vlaamse en de Franstalige politici zijn intussen welbekend, maar wat is de opinie van de randinwoners zelf? Centraal in dit onderzoek stond dan ook de vraag hoe groot de groep randinwoners is die gevoelig is voor het respecteren van de taalwetgeving. Door middel van een enquête bij verenigingen in twee gemeenten van de noordwestrand van Brussel, namelijk Meise en Wemmel, werd gepoogd de attitudes van de inwoners ten opzichte van het Nederlands en het Frans in hun gemeente te meten. Daarbij werden zowel Nederlandstaligen als Franstaligen bevraagd.
Uit het onderzoek blijkt dat het culturele beleid van de Vlaamse overheid een invloed heeft op het identificatieproces van de Nederlandstalige Randinwoners: zij zien zichzelf in de eerste plaats als Vlaming en als inwoner van hun randgemeente. Pas nadien voelen zij zich Belg. De Franstalige en tweetalige ondervraagden daarentegen beschouwen zichzelf in de eerste plaats als Belg.
Het onderzoek toont aan dat vooral de Nederlandstalige Randinwoners gevoelig zijn voor het respecteren van de taalwetgeving. Ongeveer een derde van hen stoort zich aan het feit dat er op openbare plaatsen in hun gemeente niet enkel Nederlands wordt gesproken. Vooral de oudere Nederlandstaligen verlangen dat het Nederlands de algemene voertaal is op publieke plaatsen. Het is eveneens opmerkelijk dat vooral van de sportverenigingen verwacht wordt dat ze exclusief Nederlandstalig zijn, meer dan op de markt of in winkels.
Als het gaat om situaties waarbij de respondent zelf betrokken is, staat zelfs meer dan de helft tot driekwart van de Nederlandstaligen erop dat de communicatie in het Nederlands verloopt. Toch betekent dit niet dat ze ook altijd naar deze principes handelen. Zo verklaart een op de drie toch gewoon over te schakelen op de andere taal. Niettemin is er een kleine groep (4 tot 9 procent) die in een dergelijke situatie de communicatie afbreekt en weggaat.
De Franstalige respondenten zijn haast unaniem voorstander van meertalig onderwijs waarbij een deel van het curriculum in de tweede taal wordt onderwezen, terwijl de meningen aan Nederlandstalige kant verdeeld blijven. De meeste mensen vinden tweetalige opschriften in het openbaar vervoer geen probleem, maar toch stoort een deel van hen zich aan het feit dat plaatsnamen worden vertaald. Anderstalige reclame wordt echter niet getolereerd door de helft van de Nederlandstalige respondenten, terwijl de Franstaligen er geen problemen mee hebben.
Bibliografie
Boeken
Bem, D. (1972). Self-perception theory. In: Berkowitz (ed.), Advances in experimental social psychology 6. New York: Academic Press, 1-62.
Bohner, G. & M. Wänke (2004). Attitudes and Attitude Change. East Sussex: Psychology Press.
Brown, R. (1965). Social Psychology. New York: Macmillan.
Byrne, D. (1969). Attitudes and attraction. In: Advances in Experimental Social Psychology 4, 35-89.
Distelmans, B. (2002). Faciliteiten: permanente minderheidsrechten of uitdovende taaltegemoetkomingen gericht op integratie van Franstalige inwijkelingen? Het taalcompromis van Hertoginnedal (1963), oorsprong van de huidige controverse. In: J. Koppen, B. Distelmans & R. Janssens (red.), Brusselse Thema’s 9. Taalfaciliteiten in de Rand. Ontwikkelingslijnen, conflictgebieden en taalpraktijk. Brussel: VUBPRESS.
Fishbein, M. & I. Ajzen (1972). Attitudes and Opinions. In : Annual Review of Psychology 23, 487-544.
Fishbein, M. & I. Ajzen (1975). Belief, attitude, intention and behavior : an introduction to theory and research. Reading (Mass.) : Addison- Wesley.
Giles, H. (1973). Communicative effectiveness as a function of accented speech. In : Speech monographs 40, 330-331.
Giles, H. (1977). Social psychology and applied linguistics: towards an integrative approach. In: ITL 35, 27-42.
Giles, H. (1979). Ethnicity markers in speech. In: K. Scherer & H. Giles (eds.) (1979), Social markers in speech. Cambridge: Cambridge University Press, 251-290.
Giles, H. & P. Powesland (1975). Speech style and social evaluation. London: Academic Press.
Gunst, P. (2008). Brussel en de Vlaamse Rand. Een verhaal van migraties en grenzen. Met een fotokatern van Michiel Hendryckx. Leuven: Peeters.
Homans, G. (1961). Social behaviour: its elementary forms. New York: Harcourt Brace Jovanovich.
Janssens, R. (2002). Taalgebruik in de faciliteitengemeenten. In: J. Koppen, B. Distelmans & R. Janssens (red.), Brusselse Thema’s 9. Taalfaciliteiten in de Rand. Ontwikkelingslijnen, conflictgebieden en taalpraktijk. Brussel: VUBPRESS.
Jeffries, V. & H. Lansford (1972). Ideology, social structure and the Yorty-Bradley mayoralty election. In: Social Problems 19, 9-28.
Katz, D., Geciteerd in: Knops, U. (1987). Andermans en eigen taal/ een inleiding in de sociale psychologie van taal. Groningen: Wolters-Noordhoff.
Knops, U. (1982). Attitudes van Vlamingen tegenover de Nederlandse standaardtaal (dissertatie). Nijmegen: Katholieke Universiteit Leuven.
Knops, U. (1987). Andermans en eigen taal/ een inleiding in de sociale psychologie van taal. Groningen: Wolters-Noordhoff.
Lambert, W., R. Hodgson, R. Gardner & S. Fillenbaum (1960). Evaluational reactions to spoken languages. In: Journal of Abnormal and Social Psychology 60 (1), 44-51.
LaPiere, R. (1934). Attitudes versus actions. In: Social Forces 13, 230-237.
Likert, R. (1932). A technique for the measurement of attitudes. In: Archives of Psychology 140, 1-55.
Liska, A. (1975). The consistency controversy. Readings on the impact of attitude on behavior. New York: Wiley.
Osgood, C., G. Suci & P. Tannenbaum (1957). The measurement of meaning. Urbana, IL: University of Illinois Press.
Renard, R. (1981). Het taalgebruik in bestuurszaken. In: L. Lindemans, R. Renard, J. Vandevelde & R. Vandezande (red.), De taalwetgeving in België. Leuven: Davidsfonds.
Shavitt, S. & R. Fazio (1991). Effects of attribute salience on the consistency between attitudes and behaviour predictions. In: Personality and Social Psychology Bulletin 17, 507-516.
Tajfel, H. (1974). Social identity and intergroup behaviour. In: Social Information 13, 65-93.
Tajfel, H. (1978). The achievement of group differentiation. In: H. Tajfel (eds.), Differentiation between social groups. Studies in the social psychology of intergroup relations. London: Academic Press, 77-98.
Tajfel, H. (1981). Human groups and social categories. Studies in social psychology. Cambridge: Cambridge University Press.
Thomas, W. & F. Znaniecki (1918). The Polish peasant in Europe and America; monograph of an immigrant group. Boston: Badger.
Thurstone, L. (1928). Attitudes can be measured. In: American Journal of Sociology 33, 529-554.
Van de Craen, P. (2003). What, if Anything, Is a Belgian?. In: Yale French Studies 102, Special Issues: Belgian Memories, 24-33.
Van de Craen, P. & R. Willemyns (1988). The standardization of Dutch in Flanders. In: International Journal of the Sociology of Language 73, 45-64.
Waege, H. (2006). Operationaliseren. In: Billiet, J. & H. Waege (eds.) (2006), Een samenleving onderzocht. Methoden van sociaal-wetenschappelijk onderzoek. Antwerpen: De Boeck, 87-155.
Wicker, A. (1969). Attitudes vs. Actions: the relationship of verbal and overt behavorial responses to attitude objects. In: Journal of Social Issues 25 (4), 41- 78.
Willemyns, R. & W. Daniëls (2003). Het verhaal van het Vlaams: de geschiedenis van het Nederlands in de Zuidelijke Nederlanden. Antwerpen: Standaard Uitgeverij.
Witte, E. & H. Van Velthoven (1998). Taal en politiek. De Belgische casus in een historisch perspectief. Brussel: VUBPRESS.
Internetbronnen
http://www.vlaamserand.be/vlaamserand.php (geraadpleegd op 12 maart 2009).
Studiedienst Vlaamse Regering, http://aps.vlaanderen.be/lokaal/lokale_statistieken.htm (geraadpleegd op 12 maart 2009).
