De invloed van auditkwaliteit op het niveau van winststuring door Belgische niet-beursgenoteerde en beursgenoteerde ondernemingen

Nathalie

Roosen

Nathalie Roosen

‘Fouten’ van management niet sneller ontdekt door groot revisorenkantoor

Grote revisorenkantoren, namelijk ‘The Big 4’ (KPMG, PwC, E&Y, Deloitte), leveren geen hogere kwaliteit dan hun kleinere concurrenten. Zélfs niet aan beursgenoteerde bedrijven. Dat blijkt uit onderzoek van Nathalie Roosen in het kader van haar masterproef tot het behalen van de master in de Handelswetenschappen (Lessius Hogeschool Antwerpen).

Revisorenkantoren controleren in bedrijven onder meer of de managers de winsten niet kunnen manipuleren. Want als ze dat wél kunnen, maximaliseren ze mogelijk hun eigen inkomsten ten koste van het bedrijf, de klanten, de leveranciers en zelfs de overheid en maatschappij. Een recent en berucht voorbeeld is de fraude door Lernout & Hauspie.

Grote revisorenkantoren hebben vaak meer middelen om hun personeel te motiveren en op te leiden. Zij kunnen dan ook diensten van een hogere kwaliteit leveren. Tenminste, dat wordt vaak verondersteld én aangehaald om het hoger prijskaartje te motiveren. Maar leveren grote revisorenkantoren wel écht de hogere kwaliteit die ze beloven en ontdekken ze sneller fouten en winststuring door het management in bedrijven?

De vier grootste revisorenkantoren – ook wel ‘The Big 4’ genoemd – zijn KPMG, PricewaterhouseCoopers (PwC), Ernst & Young (E&Y) en Deloitte. In het kader van haar masterproef tot het behalen van de master in de Handelswetenschappen aan de Lessius Hogeschool Antwerpen zocht Nathalie Roosen naar kwaliteitsverschillen tussen ‘The Big 4’ en kleinere revisorenkantoren. Uit haar onderzoek blijkt dat er geen noemenswaardige verschillen zijn. Ook zocht ze naar kwaliteitsverschillen tussen de diensten die ‘The Big 4’ levert aan beursgenoteerde bedrijven enerzijds en niet-beursgenoteerde bedrijven anderzijds. Ook hier kwamen geen noemenswaardige verschillen aan het licht. Dat is opmerkelijk. Want maakt een revisorenkantoor tijdens de audit van een beursgenoteerd bedrijf een fout, dan komt dat wellicht sneller aan het licht dan in het geval van een niet-beursgenoteerd bedrijf. Een beursgenoteerd bedrijf wordt immers alleen al door zijn investeerders strenger gecontroleerd. ‘The Big 4’ hebben door hun uitgebouwde, sterke reputatiemeer te verliezen dan hun kleinere concurrenten. Je zou dus verwachten dat ze zich op het vlak van kwaliteit toch zeker zouden onderscheiden wanneer het om beursgenoteerde bedrijven gaat. Niet dus.

Bibliografie

Amat, O., Blake, J. en Dowds, J., 1999, The ethics of creative accounting, Economics Working Paper, (Universitat Pompeu Fabra, Central Lancashire University, Massey University).

Bartov, E., Gul, F.A. en Tsui, J.S.L., 2001, Discretionary-accruals models and audit qualifications, Journal of Accounting and Economics 30, 3, 421-452.

Becker, C., DeFond, M., Jiambalvo, J. en Subramanyam, K., 1998, The Effect of Audit Quality on Earnings Management, Contemporary Accounting Research 15, 1, 1-24

Burgstahler, D., Hail, L. en Luez, C., 2006, The importance of reporting incentives: earnings management in European private and public firms, The Accounting Review 81, 5, 983-1016

Chaney, P., Jeter, D. en Shivakamar, L., 2004, Self-selection of auditors and audit pricing in private firms, The Accounting Review 79, 1, 51-73

Davidson, S., Stickney, C.P. en Weil, R.L., 1987, Accounting: the language of business, 7de editie, (Thomas Horton and Daughters, Sun Lakes, AZ)

DeAngelo, L., 1981, Auditor Size and Audit Quality, Journal of Accounting and Economics 3, 3, 183-199

DeAngelo, L., 1986, Accounting numbers as market valuation substitutes: A study of management buyouts of public stockholders, The Accounting Review 61, 3, 400-420

Dechow, P. en Sloan, R., 1991, Executive incentives and the horizon problem: An empirical investigation, Journal of Accounting and Economics 14, 1, 51-89

Dechow, P., Sloan, R. en Sweeney, A., 1995, Detecting Earnings Management, The Accounting Review 70, 2, 193-225

DeFond, M.L. en Jiambalvo, J., 1994, Debt covenant violation and manipulation of accruals, Journal of Accounting and Economics 17, 1-2, 145-176

Dye, R., 1993, Auditing Standards, Legal Liability and Auditor Wealth, Journal of Political Economy 101, 5, 887-914

Federale Overheidsdienst Economie, 2009, Wettelijke controle van de jaarrekening: URL:http://economie.fgov.be/nl/ondernemingen/leven_onderneming/Formalites_C… (02/10/2009)

Fédération des Experts Comptables Européens (FEE), 2003, Discussion paper: European Co-ordination of Public Oversight, FEE, 6-18

Francis, J.R. en Yu, M.D., 2009, Big 4 Office Size and Audit Quality, The Accounting Review 84, 5, 1521-1552

Francis, J., Maydew, E. en Sparks, H., 1999, The role of Big 6 Auditors in the Credible Reporting of Accruals, Auditing: A Journal of Practice and Theory 18, 2, 17-34

Gaeremynck, A. en Willekens, M., 2003, The endogenous relationship between audit report type and business termination: Evidence on private firms in non-litigious environment, Accounting and Business Research 33, 1, 65-79

Guay, W., Kothari, S. en Watts ,R., 1996, A Market-Based Evaluation of Discretionary Accrual Models, Journal of Accounting Research 34 (supplement), 3, 83-105

Healy, P., 1985, The effect of bonus schemes on accounting decisions, Journal of Accounting and Economics 7, 1-2-3, 85–107

Healy, P.M. en Wahlen, J.M., 1999, A review of the earnings management literature and its implications for standard setting, Accounting Horizons 13, 4, 365-383

Instituut van de Bedrijfsrevisoren (IBR), 2009, De bedrijfsrevisor – een onpartijdige deskundige:

URL:http://www.ibr-ire.be/ned/revisor_onpartijdig.aspx (11/10/2009)

Jans, M. en Lybaert, N., 2006, Winststuring van Belgische ondernemingen via het voorzieningenbeleid, Accountancy en Bedrijfskunde 26, 5, 3-18

Jones, J., 1991, Earnings management during import relief investigations, Journal of Accounting Research 29, 2, 193-228

Krishnan, G.V., 2003, Audit quality and the pricing of discretionary accruals, Auditing: A Journal of Practice and Theory 22, 1, 109-126

Maijoor, S.J. en Vanstraelen, A., 2006, Earnings management within Europe: the effects of member state audit environment, audit firm quality and international capital markets, Accounting and Business Research 36, 1, 33-52

McNichols, M.F. en Stubben, S.R., 2008, Does earnings management affect firms’ investment decisions?, The Accounting Review 83, 6, 1571-1603

Nationale Bank van België (NBB), 2010, URL:http://www.nbb.be (22/02/2010)

Publicatieblad van de Europese Unie, 2008, Verordening (EG) Nr. 1126/2008 van de Commissie tot goedkeuring van bepaalde internationale standaarden voor jaarrekeningen overeenkomstig Verordening (EG) nr. 1606/2002 van het Europees Parlement en de Raad, Verkrijgbaar op URL:http://www.nbb.com (18/01/2010)

Roychowdhury, S., 2006, Earnings management through real activities manipulation, Journal of Accounting and Economics 42, 3, 335-370

Sercu, P., Vander Bauwhede, H. en Willekens, M., 2002, Earnings quality in privately held firms: the roles of external audits, stakeholders, and governance mechanisms, KULeuven onderzoeksrapport 0235

Siregar, S.V. en Utama, S., 2008, Type of earnings management and the effect of ownership structure, firm size, and corporate-governance practices: Evidence from Indonesia, The International Journal of Accounting 43, 1, 1-27

Subramanyam, K.R., 1996, The pricing of discretionary accruals, Journal of Accounting and Economics 22, 1-3, 249-281

Teoh, S.H., Welch, I. en Wong, T.J., 1998, Earnings management and the underperformance of seasoned equity offerings, Journal of Financial Economics 50, 1, 63-99

Vander Bauwhede, H. en Willekens, M., 1998, Earnings management and institutional differences: Belgian evidence on audit quality as a constraint on earnings management, KULeuven onderzoeksrapport 9834

Vander Bauwhede, H. en Willekens, M., 2003, Earnings management in Belgium: a review of the empirical evidence, Tijdschrift voor Economie en Management 48, 2, 199-217

Vander Bauwhede, H. en Willekens, M., 2004, Evidence on (the lack of) audit-quality differentiation in the private client segment of the Belgian audit market, European Accounting Review 13, 3, 501-522

Vander Bauwhede, H., Willekens, M. en Gaeremynck, A., 2000, Drijfveren voor winstmanagement voor Belgische beurs- en niet-beursgenoteerde bedrijven, Tijdschrift voor Economie en Management XLV, 3, 367-386

Vander Bauwhede, H., Willekens, M. en Gaeremynck, A., 2003, Audit firm size, public ownership, and firm’s discretionary accruals management, The International Journal of Accounting 38, 1, 1-22

Van Tendeloo, B. en Vanstraelen, A., 2005, Earnings management under German GAAP versus IFRS, European Accounting Review 14, 1, 155-180

Van Tendeloo, B. en Vanstraelen, A., 2008, Earnings management and audit quality in Europe: evidence from the private client segment market, European Accounting Review 17, 3, 447-469

Verhoeven, T., 2009, De gevolgen van IFRS op de winststuring in België, Masterproef (Lessius)

Watts, R.L. en Zimmerman, J.L., 1990, Positive accounting theory: a ten year perspective, The Accounting Review 65, 1, 131-156

Wetboek van Vennootschappen, artikel 15 (Titel II)

Wetboek van Vennootschappen, artikel 142 (Titel VII)