Voor ik het vergeet of voor wij het vergeten?

Het grootste deel van ons leven hebben we de mogelijkheid om onze eigen keuzes te maken, maar aan het einde van het leven is dit voor sommige mensen helaas niet meer zo. Heb je er al eens over nagedacht dat er momenten kunnen ontstaan waarbij je zelf je mening niet meer kan/mag uiten? Wat als iemand anders over jou moet beslissen, weten ze dan wat jou wensen en verlangens zijn naar het einde van het leven toe?

De aandoening dementie is op zich al geen gemakkelijk onderwerp om over te praten. Wanneer je als familielid, vriend of hulpverlener in plaats van de persoon met dementie belangrijke beslissingen over de toekomst moet maken, kom je vaak voor de vraag te staan of dit wel is wat de persoon zelf zou willen. Personen met dementie zijn regelmatig wilsonbekwaam. Dit wil zeggen dat ze de capaciteit niet meer hebben om geldende beslissingen te maken en iemand anders voor deze keuzes zal moeten instaan. Dit zorgt voor een grote uitdaging, omdat er vaak nog niets op papier staat. Velen stellen zich dan ook de vraag of er mogelijkheden zijn om een persoon met dementie toch te kunnen betrekken.

De VZP-app

Deze vraag werd ook in woonzorgcentrum De Ruyschaert in Marke gesteld. Zij waren vastbesloten om een innovatief product te ontwikkelen dat nuttig is voor de persoon met dementie en andere betrokkenen zoals familie en hulpverleners tijdens het moeilijke proces van besluitvorming. Met de opkomst van technologische innovaties als de iPad en zijn applicaties besloot wzc De Ruyschaert samen met de Koning Boudewijnstichting en de Nationale Loterij het project ‘Voor ik het vergeet’ op te starten en een app te ontwikkelen ter ondersteuning voor het voeren van vroegtijdig zorgplanningsgesprekken bij personen met dementie. Dit met behulp van foto’s en andere technologische innovaties.

Vroegtijdige zorgplanning (VZP) is een communicatief proces waar alle onderwerpen aan bod komen, gaande van medische kwesties tot persoonlijke zaken naar het levenseinde toe, in het geval de patiënt niet meer in staat is om zijn voorkeuren te uiten. Idealiter begint men zo vroeg mogelijk met VZP aangezien dementie een progressieve ziekte is. Velen zouden bepaalde onderwerpen wel aan bod willen laten komen, echter is er in de praktijk vaak sprake van een grote terughoudendheid. Het is dan ook de bedoeling om deze drempel te verlagen met het gebruik van bepaalde hulpmiddelen. In elk woonzorgcentrum verschilt de aanpak van VZP. Ook de functie van de hulpverlener die het gesprek voert varieert dikwijls. Het is daarom belangrijk om na te gaan of hulpverleners zo’n VZP-app voor personen met dementie wel zouden gebruiken indien dit op de markt verschijnt. Deze masterproef gaat daarom ook dieper in op de ervaringen van hulpverleners in Vlaamse woonzorgcentra aangaande drempels en verbeteringen i.v.m. het gebruik van de VZP-app bij personen met dementie.

Twaalf woonzorgcentra namen deel aan de voor- en nameting van het onderzoek. Bij de voormeting werd de aanpak van VZP besproken. De grote lijnen waren in alle woonzorgcentra hetzelfde. De focus ligt vooral op de medische onderwerpen als reanimatie, vervoer naar het ziekenhuis etc. Bij de voormeting verwachtten de participanten vooral dat de app een hulpmiddel zou zijn om het gesprek te voeren en om tijd te sparen. De participanten kregen een aantal maanden om de app in hun woonzorgcentrum uit te testen. Bij de tweede vragenronde werden de ervaringen en aanbevelingen van de app besproken, welke nadien werden uiteengezet in een duidelijk schema. De onderwerpen die met behulp van de app worden besproken zijn veel breder en toegankelijker dan de VZP-gesprekken die de participanten oorspronkelijk voerden. Er werd snel duidelijk dat de app een innovatie is waar nog velen naar zullen vragen en die velen zullen gebruiken. De app is niet per sé tijdbesparend, maar de kwaliteit van de verkregen informatie gaat er wel sterk op vooruit. Ook is de app een uitstekende leidraad voor hulpverleners en andere betrokkenen die onervaren zijn in het voeren van VZP-gesprekken. Het merendeel van de participanten toonde daarom ook een enorme appreciatie en interesse voor de app.

Betekenis voor de toekomst

Naar aanleiding van het gebruiksvriendelijker maken van de app werd een top 10 van veel gevraagde aanpassingen gemaakt en doorgevoerd. De vraag naar innovatieve technologie in de hulpverlening zal blijven groeien. Door middel van deze innovaties kunnen we meer personen bereiken en worden moeilijke onderwerpen als dementie en vroegtijdige zorgplanning bespreekbaar gemaakt. Het ontwikkelen en optimaliseren van de VZP-app en de opstelling van de VZP-richtlijn voor personen met dementie is weer een stapje dichter bij de levenswereld van de persoon met dementie.

“Ik denk dat de ervaring toch wel positief was. Allee, we hebben de app nog maar 3 keer kunnen gebruiken, maar je ziet toch wel al een evolutie bij onszelf. En ik vind het echt wel een meerwaarde, allee ik heb al bij bepaalde bewoners iets gehad van wow.” (participant)

Voor meer informatie kunt u de website www.voorikhetvergeet.be raadplegen.