Het fenomeen massa-studeren: een verkennend onderzoek

Massa-studeren in Vlaanderen

Sociale controle helpt student

Eén op de drie universiteitsstudenten gaat tijdens de blok- en examenperiode regelmatig naar de campus om samen met anderen te studeren, zo blijkt uit recent onderzoek aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB) van Maaike Van Doren en Katrien Struyven (Vakgroep Educatiewetenschappen). Studenten leggen zichzelf bewust deze sociale controle op om beter te presteren.

Massa-studeren is het fenomeen waarbij studenten in het hoger onderwijs samen studeren in openbare leerruimtes, zoals bibliotheken, studiecentra en leslokalen. Onderzoek via een online-enquête, ingevuld door 2993 studenten aan de vijf Vlaamse universiteiten en de Erasmushogeschool, toont aan dat ongeveer dertig procent van de studenten samen studeert op de campus.

De studenten ervaren het samen studeren als efficiënter, ze worden minder afgeleid en zijn beter geconcentreerd. Ook de sociale controle wordt als voorname reden aangehaald, net als andere sociale redenen zoals samen pauzeren, hetzelfde doel voor ogen hebben, leuker dan alleen studeren en de sfeer brengt hen in studeerstemming. De volgende tabel geeft weer welke motieven een grote rol spelen voor de studenten in hun beslissing om deel te nemen aan het fenomeen massa-studeren.

(figuur) 

Daarnaast spelen een aantal achtergrondkenmerken een rol. Hoe dichter de student namelijk woont of verblijft bij de campus, hoe hoger de deelnamegraad. Ook in de zogenaamde ‘zachte’ wetenschappen (o.a. psychologie, letteren en wijsbegeerte, rechten, politieke en sociale wetenschappen) is het fenomeen populairder dan in de ingenieurs- en exacte wetenschappen.

Dat het fenomeen bovendien aanstekelijk werkt, blijkt tevens uit de 14 bijkomende interviews. Om het met de woorden van één respondente te illustreren: ‘once you go bib, you always go bib’.

Wat tenslotte blijkt uit het onderzoek is dat het grootste deel van de studenten die op de campus studeert, een verschillend examen voor ogen heeft. In tegenstelling tot samen studeren wordt een nieuwere samenwerkingsvorm ontdekt, namelijk individueel samen studeren. De aanwezigheid van andere studenten blijkt stimulerend te werken. Zo zei een geinterviewde studente het volgende over sociale controle tijdens studeren in een bibliotheek: “Ja, gewoon het gevoel van ‘we zitten allemaal samen in hetzelfde schuitje’. Net als dat je in bepaalde contexten zo een artificieel samenhorigheidsgevoel creëert. Gewoon door in dezelfde situatie te zitten. En dat is hetzelfde bij studeren. Wij zijn allemaal studenten. Wij zijn allemaal aan het proberen om zo goed mogelijk ons best te doen voor deze examens. En dan is het feit dat wij allemaal samen zitten. Dat geeft zo een eenheidsgevoel.”