Is je hobby slecht voor je mentale gezondheid?

Foto David Bartus - Pexels

Hobby’s en vrijwilligerswerk helpen je om te ontspannen en tot rust te komen na een zware werkdag: dat is toch wat we allemaal geloven. Toch klopt dat niet altijd, aldus socioloog Karel Van Parys (VUB). Hij ontdekte dat je mentaal welzijn en slaapkwaliteit er zelfs onder kan lijden wanneer je de verkeerde hobby met de verkeerde job combineert.

Bij psychische en emotionele klachten denken we in de eerste plaats aan een hoge werkdruk of allerlei persoonlijke factoren. Maar ook je hobby's kunnen bijdragen tot een verminderd mentaal welzijn en een slechtere slaap, zo blijkt uit de masterproef van socioloog Karel Van Parys.

Voor zijn onderzoek baseerde hij zich op data van 17.000 Europese werknemers. Hij onderzocht en vergeleek hierbij verschillende soorten vrijetijdsactiviteiten. Zoals je zou verwachten, hebben ontspannende activiteiten zoals sport over het algemeen een positief effect op ons mentaal welzijn.

In je vrije tijd spreek je best niet dezelfde vaardigheden aan die je ook nodig hebt in je job. Zo kan je na een zware werkdag echt ontkoppelen

Maar de andere resultaten waren ronduit verrassend: zo zou sociaal engagement net een negatief effect hebben op onze mentale gezondheid. Ook huishoudelijke taken zijn kop van jut: die zouden een negatieve invloed hebben op onze slaap.

Autonomie

Toch zijn er nuances. Niet alle vrijetijdsactiviteiten combineren even vlot met alle jobs.
Komt een leerkracht of piloot na een stressvolle werkdag tot rust door vrijwilligerswerk of brengt dit net meer mentale onrust teweeg? Om dit te onderzoeken bekeek Van Parys het effect van vrijetijdsactiviteiten op verschillende soorten jobs.

Heb je bijvoorbeeld een stressvolle job met weinig autonomie, zoals een zorgkundige in een rusthuis of arbeider aan de lopende band? Dan zal je slaapkwaliteit waarschijnlijk wél verbeteren als je vrijwilligerswerk doet of een engagement opneemt.

Omgekeerd, heb je een uitdagende job met véél autonomie en hoge taakeisen, dan is vrijwilligerswerk eerder slecht voor je mentale gezondheid. In tegenstelling tot wat je zou verwachten, plant een bankdirecteur zijn vrije tijd dus beter niet zomaar vol met allerlei politieke of sociale engagementen.

Huishouden

Nog een opvallende uitzondering: mensen met een stressvolle job en weinig autonomie, zoals een software ingenieur of een spoedarts, hebben net wel baat bij huishoudelijk werk en minder bij ontspannende activiteiten.

“Een verklaring kan zijn dat zij vaak weinig controle hebben over hun eigen agenda. Ze moeten zich vaak flexibel opstellen en het inplannen van hobby’s kan dan net een extra stressfactor zijn. Of ze nu strijken, stofzuigen of dweilen: bij huishoudelijke taken kiezen ze zelf wat ze doen en wanneer ze het doen. En dat is vaak iets wat deze mensen missen op hun werk.”

Stoom aflaten

Van Parys benadrukt dat je ook heel wat kan leren van verschillende vrijetijdsactiviteiten. “Uiteraard ben je vrij om hobby's te kiezen die jou voldoening schenken. Vrijwilligerswerk bijvoorbeeld, is vaak een verrijking en draagt bij tot een breder wereldbeeld.”

Maar ben je specifiek op zoek naar een activiteit waarbij je stoom kan aflaten of tot rust komen? Dan denk je best twee keer na, aldus Van Parys. “Dit onderzoek kan psychische klachten doen dalen en de bijhorende economische kosten doen afnemen. Bepaalde hobby’s in combinatie met bepaalde beroepen leiden nu eenmaal tot een slechtere slaap of verminderd mentaal welzijn.”

En uiteindelijk willen we allemaal maximaal van onze vrije tijd genieten… of niet soms?

Promotor: prof. dr. Christophe Vanroelen

Lees de scriptie

Met zijn masterproef haalde Karel Van Parys de longlist van de Vlaamse Scriptieprijs 2019. Studeer je dit jaar af en verdient jouw bachelor- of masterproef meer aandacht? Doe mee aan de Vlaamse Scriptieprijs en maak kans op persaandacht en prijzen tot 2.500 euro!

Dit artikel verscheen in Metro en in de lente-editie en de studenteneditie van de Vlaamse ScriptieKrant.