Ontwikkeling van een psychobiosociale en gendergerichte kijk op mannelijke en vrouwelijke pornografie

Waarom mannen porno kijken en vrouwen zich vragen stellen

Tot spijt van wie het benijdt: porno is de dominerende erotische voorstelling van onze tijd geworden. Tijd is geld en porno past perfect in dat plaatje.. En, voor eens en altijd: porno is een mannending. Of toch niet?

Elk kind weet na wat snuisteren in de lokale dagbladhandel dat porno een mannenzaak is. Blote madammen vormen namelijk een vast deel van het erfgoed van de reguliere Vlaamse dagbladhandel. Hoewel er ook een vrouwelijke pornografische traditie bestaat, is het een vaststaand feit dat de man zich doorheen de tijd zo goed en zo kwaad als het kan het seksuele zeggenschap over de vrouw heeft trachten toe te eigenen en daarmee vooral zijn stempel op de pornografische markt heeft gedrukt.

Vele vrouwen zullen ‘de’ pornografie dan ook niet lusten omdat het net weergeeft waar ze vaak op afknappen. Een vereenvoudiging van de seksualiteit tot een hyperlichamelijke act zonder aandacht voor betekenis of plot, waarbij vaak nogal onrespectvol met het vrouwelijke lichaam en de vrouwelijke psyché wordt omgegaan.

Met andere woorden, omdat pornografie zich nog altijd focust op de man, lijkt het wel alsof porno nooit iets voor vrouwen kan zijn: zij knappen namelijk vaak net af op de intrinsieke kenmerken van dat genre. Stellen dat vrouwen porno niet lusten omdat het een mannelijke traditie heeft is de zaak echter danig vereenvoudigen. Ook evolutionaire, genderspecifieke en biologische factoren spelen een rol.

Porno speelt in op het seksuele verlangen en daarin verschillen mannen en vrouwen sterk. Onderzoek toonde aan dat mannen veel meer opgewonden raakten bij foto’s van de andere sekse dan vrouwen en dat mannen ook makkelijker in neutrale foto’s seksuele kenmerken onderkennen.

In het kader van het seksuele ontwikkelingsproces moet worden opgemerkt dat de mannelijke seksuele preferenties vrijwel vastliggen bij het bereiken van de puberteit. Bij vrouwen daarentegen markeert de puberteit eerder het begin van een seksuele odyssee met vele onverwachte wendingen en ervaringen. Vele vrouwen bereiken hun seksuele piek dan ook pas rond hun veertigste. Doordat vrouwen in tegenstelling tot mannen hun seksualiteit ontwikkelen in lijn met de levensloop beschikken ze over meer seksuele flexibiliteit, wat men in het wetenschappelijke jargon aanduidt als een bredere erotische plasticiteit.

Nochtans stappen net vrouwen minder snel over op commerciële seks en masturbatie wanneer seks niet tot de opties behoort. Als ze al naar porno kijken is dat meestal in het bijzijn van een man. Mannen gaan meer complementair om met seks: de afwezigheid van seks wordt makkelijker ingeruild voor pornografie, prostitutiebezoek en stripshows.

Uit het voorgaande kunnen we opmaken dat mannen hun seksualiteit vooral bevredigen: wanneer seks niet tot de mogelijkheden behoort gaan ze op zoek naar alternatieven. Ook vrouwen zoeken alternatieven, maar ze lijken de seksualiteit eerder te willen beleven. Zo verschilt een striptease van een vrouw voor een mannelijk publiek énorm van de omgekeerde variant. Wanneer een man een striptent binnenduikt, valt de spanning vaak te snijden. Er heerst een sacraal aandoende stilte waarbij de ritualiteit van de stripact centraal staat: de mannen gaan namelijk eerst en vooral naar de striptent om de vrouw naakt te zien.

Als de Chippendales één of andere tent in vuur en vlam zetten, zitten de vrouwen vaak te gieren van het lachen, zodanig zelfs dat de idee van uitlachen nooit veraf is. Het sociale element van het gebeuren speelt er ook een grote rol: vrouwen gaan over het algemeen niet zoals mannen naar een striptease kijken om louter bepaalde lichaamsdelen ontbloot te krijgen.

De zogenaamde Upperdare feestjes, waarbij meestal vrouwelijke verkopers seksspeeltjes in een huiselijke setting van de hand doen, kunnen ook gezien worden als een voorbeeld van de verschillende erotische plasticiteit tussen de seksen. Vrouwen hebben er minder problemen mee om die zaken samen te bespreken. Het gebeurt in een grote openheid: vibrators en andere seksspeeltjes gaan er vlot van de hand. Het is van belang om te beklemtonen dat vrouwen, die minder nood hebben dan mannen om de afwezigheid van seksueel contact te vervangen door alternatieven hier paradoxaal de overgrote meerderheid vormen.

Men zou iets anders kunnen verwachten, want het zijn toch juist mannen die zich het meest bezighouden met het inkleuren van hun seksuele wensen? Ze hebben er stripclubs en prostitutiehuizen voor opgericht, boekjes, sekssites en filmpjes voor gemaakt. Maar het zijn net vrouwen die – door hun grotere erotische plasticiteit – er makkelijker over kunnen spreken.

We kunnen de paradox opwerpen waarom mannen zo gericht zijn op seksuele bevrediging en ze toch zo goed als nooit een Upperdare avond organiseren. Misschien omdat ze gewoon moeilijker onderling over seksualiteit kunnen spreken dan vrouwen. De seksualiteit van de vrouw is namelijk niet zo prestatiegericht en laat daardoor meer plaats voor verwoording en variatie.

Doordat mannelijke porno de overgrote meerderheid vormt in het huidige pornografische spectrum, lusten veel vrouwen hedendaagse porno niet. Die is namelijk helemaal niet voor hen gemaakt: het vrouwelijk plezier is hier niet van tel en hooguit beperkt tot een karikaturale en hyperseksuele visie op de vrouw.

Het mag echter ook duidelijk zijn dat dit verschil in consumptie niet louter te wijten is aan historische en socioculturele elementen. Neurobiologisch onderzoek toonde aan dat harde pornografie bij mannen tot meer en snellere prikkeling leidt dan bij vrouwen. Vrouwen lijken dan weer permissiever voor zachtere porno. Ze lijken bovendien meer aandacht te besteden aan de plot, de setting en de esthetische en literaire kwaliteiten. Bovendien hechten ze vaak meer belang aan andere zintuiglijke informatie dan visuele prikkels, wat in reguliere pornografie vaak op de achtergrond wordt geschoven. Porno en vrouwen vormen dus geen contradictie op zich, het is de huidige dominante pornovorm die niet rijmt met de vrouwelijke seksualiteit.

Het is een economische wet dat een sector bij verzadiging van de markt nichesectoren zal aanboren. Wanneer men weet dat meer dan 80 % van de mannen tegenwoordig tenminste één maal per jaar naar porno kijkt, kan de pornografische industrie haast niet anders kan dan zich toespitsen op dat andere, vrouwelijke segment van de markt, waarvan slechts 7% tenminste een keer per jaar naar pornosites surft.

Dat de pornografische sector dat zal doen staat buiten kijf. De pornografische markt is omvangrijker dan haar Hollywoodzusje en groter dan welke mediale sector dan ook.

Er bestaan reeds community sites die de gebruiker een platform aanbieden om hun seksualiteit vorm te geven. Zo bestaat er een site waar men zichzelf filmt en voor de camera masturbeert, met als enkele voorwaarde dat enkel en alléén het gezicht mag tonen. Uiteindelijk zie je niets pornografisch. Je hoort enkel porno. Het leeuwendeel van de gebruikers zijn vrouwen. Vrouwen die duidelijk plezier beleven omdat men hier meer vindt dan een louter seksuele karikatuur: pornografie met een diepere betekenis en beleving, pornografie waarbij ook de erotiek haar invulling krijgt.