Projectfinanciering van groene energie: offshore wind

Is offshore windenergie nog te financiering in huidige economische situatie?

Dit onderzoek handelt over twee ogenschijnlijk niet gerelateerde vragen die de wereld dezer dagen bezig houdt. “Hoe kunnen we aan de steeds stijgende energievraag voldoen?” en “welke gevolgen heeft de financiële crisis op de huidige kredietverlening?”. Kredietvoorwaarden verscherpten en de vrees voor een terugval van kredieten is groot. Innovatieve maar investeringsintensieve groene energieprojecten maken sterk gebruik van kredietverlening. De vraag is dan ook of de verstrengde kredietverlening zijn gevolgen heeft op offshore windenergie, een energiebron die zeer belangrijk is voor Europa. Het antwoord is dubbelzinnig. Offshore windenergie kan nog steeds financiering krijgen, zelfs aan voordelige tarieven, door gebruik te maken van projectfinanciering. Maar er wordt meer verwacht van de projecten zelf, aangezien de kredietverlener de enorme risico’s weggewerkt wilt zien.

Offshore wind zal een belangrijke rol spelen in de energiemix van de toekomst van zowel Europa, Noord-Amerika en Azië omwille van verschillende ecologische maar ook economische redenen. Een lage life cycle CO2-uitstoot draagt bij tot een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. Offshore wind is onuitputtelijk als energiebron. Het brengt geen geluidsoverlast met zich mee en de visuele impact is beperkt, waardoor het de publieke opinie mee heeft. De constructie van windparken gebeurt snel en met geringe uitstoot van CO2. Ook creëert de windsector honderdduizenden nieuwe banen en stimuleert het hoogtechnologische ontwikkelingen. Daarnaast is offshore wind een inheemse energiebron van veel van de grootste energieverbruikers. Grote economieën hebben zich van nature aan kustlijnen ontwikkeld omwille van de bereikbaarheid. Hier is offshore wind ook vaak de grootste inheemse energiebron, wat de energiezekerheid waarborgt. Een onderwerp dat bij beleidsmakers hoog op de agenda staat.

Dit alles zorgt ervoor dat offshore wind volgens veel Noord- en West-Europese kuststaten wel eens dé energievorm van de toekomst kan zijn. De sterke groei die beleidsmakers voorzien voor offshore wind wordt evenwel gehinderd door twee belangrijke aspecten: financiering en kost. Dit onderzoek focust zich voornamelijk op het eerste en geeft aanbevelingen op het tweede aspect. Offshore windprojecten zijn zeer kapitaalintensief. 75% van de kosten worden opgelopen in de constructiefase, terwijl inkomsten pas volgen in de operationele fase (zie bijlage figuur 1). De trend is nu dat parken groter worden, verder in zee gaan en op grotere dieptes worden geplaatst. Huidige kostprijs kan geraamd worden op 2 tot 5 miljoen euro per MW. Voor een park van 500MW komt dit dus op 1 tot 2.5 miljard euro, een serieuze financieringskloof. Offshore windprojecten hebben dus nood aan verschillende vormen van financiering van verschillende partijen. Historisch werden de meeste projecten gefinancierd en uitgevoerd door grote nutsbedrijven of bedrijven uit de gas- en oliesector door middel van balansfinanciering. Een andere mogelijkheid is gebruik te maken van projectfinanciering. Hierbij vormt het offshore windpark een bedrijf op zichzelf waar de ontwikkelaar aandeelhouder van is. Leningen worden afgesloten in name van het project en risico’s worden enkel gedekt door activa van het project (zie bijlage figuur 2). De grootte van de nodige investeringen maakt dat overheidssteun en balansfinanciering niet meer volstaan. Projectfinanciering zal dan ook een belangrijkere rol spelen.

Om meer succes te verzekeren in het afronden van de financiering van 100 euro tot 1 miljard euro is het belangrijk dat de aanvrager voorbereid is. Binnen kredietverlening draait veel rond de eerste indruk. Door middel van interviews keek dit onderzoek dan ook door de ogen van de financiële instelling naar het project. In het licht van de huidige economische omstandigheden en de komende regulatorische veranderingen, is het voor de financiële instelling nog belangrijker geworden om de diverse risico’s van offshore wind investeringen grondig te beheren. Veel van de risico’s waar offshore wind mee te maken bevinden zich op nieuw terrein. Uit interviews kwamen deze risico’s naar boven: technologisch, constructie-, operationeel, structureel en politiek risico. Technologisch risico vanwege de jeugdigheid van de technologische toepassing. Constructie – en operationeel risico ook vanwege de jeugdigheid, gecombineerd met de moeilijkere omstandigheden op zee voor o.a. transport. Structureel risico omdat er zeer veel risico schuilt in het samenwerken met veel verschillende partners op contractbasis. Deze vorm van verbintenis is niet zo sterk als wanneer er bijvoorbeeld joint ventures zouden gevormd worden. En tenslotte politiek risico vanwege de sterke afhankelijkheid van offshore wind aan overheidssteun en wetgeving.

Op basis van een framework kan een analyse gemaakt worden van deze risico’s en kunnen deze vervolgens op de best mogelijk manier beheerd worden. Dit framework is zowel geschikt voor de financiële instelling om een deal te structureren als voor de ontwikkelaar om financiering te bemachtigen, zowel binnen projectfinanciering als binnen balansfinanciering (zie bijlage figuur 3). Stap I houdt het transfereren van het risico naar de meest geschikte partij in. Dit betekent weg van de ontwikkelaar, naar een leverancier, kredietverzekeraar, maritiem specialist, enzovoort. Stap II is het grondig analyseren van alle informatie en gegevens die de aanvrager voorziet. Deze due diligence-onderzoeken brengen meer duidelijkheid in de omvang van de risico’s. Stap I en II worden herhaald tot alle grote risico’s weggewerkt zijn. Hoe beter voorbereid de ontwikkelaar is, hoe minder herhalingen nodig zijn. Stap III kwantificeert de overblijvende risico’s en voorziet in middelen om, indien het risico zich manifesteert, het gat te kunnen dichten. Tenslotte test stap IV hoe het uiteindelijke financieringplan zich gedraagt in worstcase scenario’s. Het gebruik van een dergelijk framework zou voor meer begrip binnen en buiten de sector zorgen waardoor de financiering sneller en aan betere voorwaarden mogelijk is.

Op 17 september 2013 werd in Oostende het offshore windpark C-Power officieel ingehuldigd. Het grootste en kostelijkste windpark in België tot op heden. De eerste fase werd gefinancierd in volle financiële crisis, de tweede fase in volle Europese schuldencrisis. Ondanks moeilijke financieringsomstandigheden werd 900 miljoen euro van de 1.3 miljard euro geleend door financiële instellingen. Dit alles werd mogelijk gemaakt door adequate garanties en risicobeheer van de ontwikkelaar en de financiële partners. Of hoe financiële creativiteit de financiering van offshore windprojecten mogelijk kan maken.