De integratie van tabletcomputers in het secundair onderwijs in Vlaanderen: een onderzoek naar de adoptiedeterminanten bij leer

De iPadschool: de ervaring van de leerling en de leerkracht tijdens het eerste jaar met de iPad.

De iPad-scholen. Vernieuwend en innovatief? De belichaming van de digitalisering van het onderwijs? Of slechts een dure gadget? Een kostelijke poging om mee te zijn met de veranderde maatschappij? Voor –en tegenstanders vanuit verschillende partijen legden de afgelopen jaren verschillende argumenten op tafel om al dan niet te geloven in het idee van de iPadschool. In dit onderzoek geloven we dat het in eerste instantie belangrijk is wat de ervaring van de gebruiker is met de iPad. Wij focussen ons in dit onderzoek op de leerlingen en leerkrachten van een iPadschool.

Dit onderzoek werd uitgevoerd bij de leerlingen en leerkrachten van het Sint-Pieterscollege/Sint-jozefshandelschool (Blankenberge). Het is een van de scholen die in het idee van de iPadschool gelooft. Alle leerlingen en leerkrachten werden verplicht vanaf 1 september 2012 een iPad aan te schaffen. Wat is de ervaring van de leerlingen en de leerkrachten met de iPad gedurende het eerste jaar van het project? Het onderzoek biedt een overzicht van de positieve en negatieve elementen van het werken met de iPad in de school in Blankenberge. Het overzicht kan bijgevolg meer inzicht bieden in de discussie over het idee van de iPadschool.

Enerzijds zijn er verschillende factoren waardoor de iPad voor schoolgebruik als positief wordt ervaren. Ten eerste zijn er verschillende elementen die wijzen op de bruikbaarheid van de iPad. Zo zegt een van de leerlingen:

“Je kan ook je huiswerk, als je iets niet begrijpt, facetimen met iemand van je klas.”

Een andere leerling vertelt:

“We hebben een kleinere boekentas en het gaat ook veel sneller, dan wanneer je iets opzoekt men een laptop ofzo.”

Leerlingen en leerkrachten vinden de iPad bruikbaar voor school omdat ze een lichtere boekentas hebben; ze gemakkelijker en vlotter communiceren bij het maken van huiswerk; groepsopdrachten of met afwezige studenten via iMessage of Facetime; het internet heel makkelijk beschikbaar is waardoor zij snel verduidelijkingen kunnen krijgen bij de leerstof die zij niet begrijpen (vertalingen, biografie, definities…); de informatierijkheid die de iPad biedt; ze gemakkelijk foto’s van de leerstof (bijvoorbeeld van het bord) kunnen trekken; ze flexibeler kunnen werken dan voorheen waar soms tijd verloren ging bij het maken van kopieën of bij het reserveren van pc-lokalen, tv’s of beamers… Ten tweede is de iPad ook gebruiksvriendelijk. Het is een toegankelijk toestel en het gebruik is snel onder de knie te krijgen. Dit is vooral aan het begin van het schooljaar belangrijk geweest. Voor leerkrachten blijft de gebruiksvriendelijk ook na enkele maanden van belang. Ten derde is ook plezierigheid een belangrijke factor in de ervaring met het iPad-gebruik op de school. Niet alleen de spelletjes die op de iPad kunnen worden gespeeld worden als plezierig ervaren. De bundels met leerstof worden volgens de leerlingen en leerkrachten ook leuker en interessanter gemaakt aan de hand van tools en linken naar filmpjes, foto’s of extra informatie bij de leerstof. Dit wordt onder andere duidelijk door gesprekken met leerlingen:

Leerling: “De bundels zijn leuker.”

Gespreksleider: “En wat bedoel je met de bundels zijn leuker? Wat maakt de bundel leuker?”

Leerling: “meer foto’s enzo.”

Gespreksleider: “Meer materiaal in een bundel gestoken? Zien jullie dan ook meer filmpjes ofzo dan vorig jaar?”

Leerling: “Veel meer dan vroeger. Vorig jaar was de beamer meer bezet ofwel was dat kapot of ging dat niet meer.”

Anderzijds zijn er echter ook nadelen aan werken met de iPad die vooral na enkele maanden duidelijker worden. Ten eerste worden de voorbeelden die leerlingen en leerkrachten geven om aan te tonen waarom de iPad als bruikbaar, gebruiksvriendelijk en plezierig kan ervaren worden niet altijd als positief gezien. De beschikbaarheid van tools heeft ook nadelen. Niet alleen tijdens de lessen, ook thuis bij het maken van huiswerk of voor het slapen gaan kunnen enkele tools (spelletjes, klasgesprekken, sociale netwerksites…) voor afleiding zorgen. Uit het onderzoek begrijpen we dat leerlingen zelf die afleiding niet kunnen controleren. Ook leerkrachten en de ouders hebben onvoldoende controle over wat de leerlingen met de iPad doen eens ze niet meer toekijken. Leerlingen willen echter wel controle zodat zij minder afgeleid zouden zijn. Ten tweede zijn er ook nog technische problemen met het digitaal leermateriaal en enkele tools en dit vinden de leerlingen en de leerkrachten storend. Hierbij wijzen leerlingen en leerkrachten vooral op het gebrek van werkbaar digitaal leermateriaal aangeboden door de uitgeverijen. Leerkrachten lossen dit probleem op door zelf werkbaar digitaal leermateriaal te creëren. Dit neemt volgens hen echter veel tijd in beslag, ook na de werkuren. Verder is de aanpassing aan het werken met een iPad in plaats van met boeken niet voor elke leerling of leerkracht gelijk. De nieuwe werking verloopt niet altijd even vlot. Ten derde wordt de combinatie van cursussen op papier en cursussen op de iPad als verwarrend ervaren. Leerlingen hebben door die combinatie minder overzicht over de cursussen waardoor zij sneller stukken leerstof missen die wel gekend dienen te zijn. Een consequent gebruik van de iPad is belangrijk, tegenstrijdigheden zijn verwarrend.

In de loop van het schooljaar wordt er steeds meer gefocust op de afleiding, de technische problemen, de tegenstrijdigheden en andere nadelen. Dit zorgt ervoor dat de motivatie bij heel wat leerlingen en leerkrachten veel minder is dan aan het begin van het schooljaar.

Toch besluiten we in dit onderzoek dat leerlingen en leerkrachten zich bewust zijn van het feit dat het gaat om beginnerproblemen en beginnersfouten. Zij geloven dat het project nog moet groeien en dat er niet alleen gefocust mag worden op de nadelen. De positieve elementen van het werken met een iPad zijn er zeker en mogen niet verloren gaan onder de nadelen. Om het project te laten groeien zal er in de toekomst een oplossing gevonden moeten worden voor de verschillende nadelen. Door die oplossing zal de iPad voor school zo goed mogelijk gebruikt kunnen worden en de positieve elementen optimaal benut kunnen worden. Tenslotte hopen we dat de resultaten van dit onderzoek een bijdrage kunnen leveren in de discussie over de iPadschool.