In hun blootje voor het publieke oog Een kwalitatieve studie naar de grijze zone tussen de aanvaardbare en problematische vertoning van minderjarig naakt
In hun blootje voor het publieke oog
“Whether controversial or taken for granted, pictures of children are everywhere”
Halfnaakte kinderen in reclamespots, naakte kinderen afgebeeld in kunst, pikante foto’s van tieners die verschijnen op de sociale media.. Kortom afbeeldingen van kinderen zijn vandaag de dag overal te bespeuren. De opkomende nieuwe technologieën en de mogelijkheid om afbeeldingen in grote hoeveelheden te verspreiden en te delen met de hele wereld, hebben hun deel in deze wending.
Uit de literatuur valt op te merken dat afbeeldingen van kinderen meer en meer als verdacht worden beschouwd. Er schuilt als het ware een schaduw van taboe rond het thema ‘minderjarig naakt’. De samenleving wordt namelijk gekenmerkt door heel wat maatschappelijke onrust en verontwaardiging omtrent de problematiek van seksueel misbruik van kinderen.
“Can an adult man in this day and age enjoy an image of a naked baby, a pre-pubescent girl or a feminised boy without fearing an accusation of paedophilia?”
Verder kan de opkomende digitalisering niet weggecijferd worden uit onze maatschappij. Zonder enige twijfel kent of gebruikt iedereen de nieuwe hype binnen de mobiele media ‘Snapchat’, of de topper onder de sociale media ‘Facebook’. Deze nieuwe evoluties reiken echter ongekende mogelijkheden aan, die zowel positief als negatief kunnen worden beschouwd. Voornoemde evoluties kunnen in dat opzicht een negatieve connotatie meekrijgen in die zin dat zij nieuwe gevaren en bedreigingen creëren. Uit de literatuur blijkt verder dat het leven van minderjarigen zich meer en meer in de virtuele wereld afspeelt.
“I can never get that photo back”, “It’s out there forever”
In dit licht drong de volgende vraag zich op bij mezelf: moeten we ons zorgen maken of moeten we net vertederd zijn bij het zien van deze afbeeldingen?
Dit was dan ook meteen de start van een interessant onderzoek die gebundeld wordt in mijn scriptie.
Ik ging op zoek naar de vraag of de hedendaagse vertoningen van minderjarig naakt, voor het publieke oog, al dan niet als problematisch worden ervaren. Een reclamespot waar een jong kind met lange wapperend haren in de wind, halfnaakt, zittend op een wit paard, met sensuele muziek op de achtergrond wordt afgebeeld, vormde een eerste trigger van het onderzoek. Het betreft een reclamespot rond het adverteren van een auto. De spot vormde echter geen focus van het onderzoek, daar deze werd gelegd op het publiek toegankelijk beeldmateriaal. Meer bepaald bronnen die zich situeren ‘buiten’ de privésfeer en bijgevolg toegankelijk zijn voor het bredere publiek, dit zowel op cultureel (e.g. films, kunst), op commercieel (e.g. reclame, tv), als op technologisch vlak (e.g. internet, mobiele telefoon).
“Kunnen sommige publiek toegankelijke beelden als aanstootgevend/prikkelend worden ervaren”? “Wanneer wordt de grens van het aanvaardbare als overschreden ervaren?” “Waar ligt überhaupt de grens?”
Het onderzoek vertrok vanuit verschillende perspectieven, met name enerzijds het perspectief van de publieke opinie en anderzijds het perspectief van het bredere beleid, meer bepaald bij monde van de specifieke organisaties die relevant waren voor de probleemstelling (e.g. Child Focus, de Jury voor Ethische Praktijken inzake Reclame en Sensoa).
Met deze scriptie hoop ik een bijdrage te kunnen leveren aan de nieuwe uitdagingen en vragen die de problematiek van seksueel misbruik van kinderen stelt. Uit de literatuur, maar ook uit het eigen onderzoek, blijkt namelijk dat er toch wel wat gevoeligheden en taboes heersen omtrent de afbeelding van kinderen. Door de verschaffing van inzichten omtrent deze vraagstelling kan de thematiek zichtbaar en bespreekbaar gemaakt worden. Een greep uit een aantal recente persartikels kan reeds duiden op een grote maatschappelijke aandacht: “Kwart tieners zet zichzelf te kijk op Facebook”, “Ophef over minderjarig naakt in Iphone-applicatie BeautyMeter”, “Child Focus vraagt minderjarigen uitdrukkelijk om hun privacy beter te beschermen”.
Tot slot kwam uit het onderzoek naar voren dat de afbeeldingen van minderjarig naakt in het publiek toegankelijke beeldmateriaal kunnen worden misbruikt door personen met een seksuele voorkeur voor kinderen. Dit geloof werd zowel bij respondenten uit de publieke opinie als bij respondenten uit het bredere beleid teruggevonden. Dergelijke bevinding zou nog verder onderzocht kunnen worden in toekomstig onderzoek. De vraag of personen met een seksuele voorkeur voor kinderen wel degelijk misbruik maken van dergelijke vertoningen in het publiek toegankelijke beeldmateriaal is vooreerst vooralsnog niet eenduidig beantwoord. Daarenboven kwam het debat rond de seksualisering van kinderen eveneens aan bod in het empirische onderzoek. Televisiemakers, fotografen of opvoeders duwen in dit verband kinderen als het ware in een rol van ‘hoertje’ en vervrouwelijken het minderjarige kind. De vraag dringt zich hier op of we ons echt zorgen moeten maken over dergelijke beelden. Vinden personen met een seksuele voorkeur voor kinderen dit aantrekkelijk of prefereren zij eerder het onschuldige en kwetsbare kind? Ook deze onopgehelderde materie kan een aanzet zijn voor verder onderzoek. Bijgevolg legt deze meesterproef alvast enkele punten bloot waar de thematiek in kwestie nog verder kan onderzocht worden.
