Het lokaal bestuur: een daadkrachtiger integraal armoedebeleid?

“Of je nu voor of tegen de inkanteling bent, als we de strijd tegen armoede op het lokale niveau beter willen voeren, dan is het hoog tijd om dit dossier ter harte te nemen en op zoek te gaan naar de kansen die er liggen, en om je stem te laten horen van in je eigen gemeente en OCMW tot in het parlement.” [1]

Van gemeentebestuur en OCMW naar lokaal bestuur

1 januari 2019 staat in het teken van de geboorte van de lokale besturen. Vanaf dat moment werd een gemeentebestuur immers geacht om samen te gaan met het OCMW, om zo voortaan als één bestuur door het leven te gaan. Het doel van deze samenvoeging, in opdracht van de Vlaamse Overheid, zijn enerzijds efficiëntiewinsten en anderzijds een meer integrale dienstverlening. Meer concreet betekent integraal hier dat verschillende dienstverleningsvormen meer op elkaar moeten aansluiten en betrekking kunnen op verschillende thema’s. Denk maar aan huisvesting, inkomen, onderwijs, gezondheid, arbeid en vrije tijd.

Voor medewerkers van beide instanties betekende de samenvoeging dan ook een grote aanpassing. Beide organisaties kregen immers doorheen de geschiedenis een specifiek mandaat toebedeeld en ontwikkelden hierdoor ook een specifieke organisatiecultuur. Een essentiële vraag hierbij is dus hoe deze verschillen overbrugd kunnen worden, om toch te komen tot een gedeelde missie. En kunnen dan vervolgens uit deze missie gezamenlijke acties tot stand komen?

We namen de proef op de som en voerden een onderzoek uit in de gemeente Borsbeek. We kozen hierbij voor het thema ‘lokale armoedebestrijding’ en gingen binnen één van de diensten van het lokaal bestuur van Borsbeek op zoek naar mogelijke aanknopingspunten. Deze kleine gemeente aan de rand van stad Antwerpen kent immers een meer dan gemiddeld armoedeprofiel, waardoor een meer structurele aanpak zich opdringt. Een integrale aanpak is hierbij onontbeerlijk. Armoede is immers een complex probleem dat zich manifesteert op verschillende levensdomeinen, waardoor hulpverlening nodig is rond verschillende thema’s.

Grondgebiedzaken en armoedebestrijding?

Het onderzoek spitste zich toe op de dienst Grondgebiedzaken van Borsbeek, met als opzet om binnen deze dienst op zoek te gaan naar mogelijke armoedebestrijdingsacties. Een dienst als Grondgebiedzaken lijkt zich echter op het eerste zicht niet te lenen tot acties die we eerder kunnen plaatsen onder sociaal beleid. Deze dienst houdt zich eerder voornamelijk bezig met het onderhoud van het openbare domein en met het uitreiken van bouwvergunningen. De vraag die ons voornamelijk bezig hield was dus of een dienst zoals Grondgebiedzaken effectief kansen kan bieden tot het versterken van een integrale armoedebestrijding in Borsbeek? In hoeverre kunnen ook diensten buiten het OCMW hier mee hun schouders onder zetten?

Na een grondige analyse van de werking van de dienst Grondgebiedzaken kwam het onderzoek uit bij twee hoofdthema’s: publieke ruimte en tewerkstelling. Rond deze thema’s werd vervolgens een literatuurstudie gedaan, waarbij op zoek werd gegaan naar mogelijke aanknopingspunten voor de bestrijding van armoede. Het onderzoek toonde aan dat deze er zeker zijn.

Als lokaal bestuur, en meer concreet binnen de dienst Grondgebiedzaken, kan er in de eerste plaats ingezet worden op de optimalisatie van buurten. Door samen met bewoners aan de slag te gaan in wijken en in te zetten op een weldoordachte inrichting, kunnen veel positieve effecten bekomen worden. Stimulansen tot meer ontmoeting en het zich kunnen identificeren met zijn omgeving zijn er maar enkele van.

Daarnaast bevat de dienst Grondgebiedzaken ook heel wat kansen om mensen te versterken via tewerkstelling. Niet alleen binnen de eigen werking, maar ook via opdrachten die worden toegewezen aan organisaties binnen de sociale economie. Dergelijke organisaties stellen mensen tewerk die een grote afstand tot de arbeidsmarkt ervaren, met het doel om deze kloof te verkleinen. De grote groep laaggeschoolden, die steeds meer uit de boot dreigen te vallen door onze arbeidsmarkt die steeds hogere eisen oplegt, tonen hiervan de noodzaak aan.

En dan nu actie graag

Kortom, het onderzoek toonde aan dat een lokaal bestuur heel wat kansen voor het grijpen heeft om van de bestrijding van armoede echt werk te maken op verschillende terreinen, zelfs vanuit een dienst die zich hier op het eerste zicht minder toe leent. De tijd dat sociaal beleid enkel vorm kreeg vanuit een OCMW-werking zou stilaan definitief achter ons moeten liggen. Indien de Vlaamse Overheid pleit voor een ‘samen integraal - verhaal’, dan is het zaak dat alle lokale besturen hier echt vorm aan geven. Armoede is en blijft immers onaanvaardbaar in een samenleving waarin er voldoende middelen zijn, die kunnen zorgen dat iedereen een leven in menselijke waardigheid kan leiden.

Laten we dus niet langer alleen werk maken van goede voornemens,  maar vooral zorgen voor de uitvoering van een sterk integraal armoedebeleid dat echt een verschil maakt. Laten we dit dossier nu echt ter harte te nemen!

[1] Welzijnszorg (2016). De inkanteling van het OCMW in de gemeente: (on)mogelijkheid tot een sterker armoedebestrijdingsbeleid? (online bijdrage). Geraadpleegd via https://www.welzijnszorg.be/system/files/download-prv/160531_dossier_1_inkanteling_ocmw_def.pdf