Women: the disenfranchised of the Flemish filmindustty
De etnisch diverse rijkdom van de Vlaamse maatschappij vertaalt zich lang niet altijd naar alle sectoren. Sommige sectoren zijn meer onderhevig aan discriminatie dan andere en één van die sectoren is de filmindustrie. Film vervult een maatschappelijke rol, eentje die als ruggengraat voor culturele identiteit fungeert. Aangezien film niet los staat van een maatschappelijke context, vormen concepten zoals diversiteit, inclusiviteit en representativiteit interessante onderzoeksonderwerpen. Wit en gedomineerd door mannen - zo wordt de Vlaamse filmsector beschreven. De vraag zich dan opdringt is: hoe komt dat nu?
Vrouwen. Ze maken meer dan 50 procent uit van de wereldbevolking, maar zijn nog steeds ondervertegenwoordigd in de politiek, het hoger management, de wetenschap en het medialandschap. Een rechtvaardige deelname van vrouwen is essentieel voor de opbouw en het behoud van democratie. Onderzoek heeft aangetoond dat vrouwen de rol van onder andere het wetgevende leven en het medialandschap kunnen veranderen, omdat ze een ander standpunt innemen dan hun mannelijke tegenhangers. Vrouwen veranderen ook de manier waarop de beeldende sector in het algemeen en de filmsector in het bijzonder werkt als ze eenmaal aan de macht zijn. Zo hebben ze meer kans om de status quo van democratische instellingen te bekritiseren; ze zijn eerder geneigd om andere vrouwen te benoemen of aan te nemen en op die manier de filmindustrie te mobiliseren.
Gendergelijkheid. Het gaat niet om het verlenen van privileges aan vrouwen, maar om het versterken van hun positie en het minimaliseren van sociale constructies van genderspecifieke rollen in de samenleving. Het vrouwbeeld in de maatschappij gaat nog regelmatig gepaard met stereotype genderrollen. Mannen én vrouwen gelijke kansen en rechten geven, stelt hen in staat om betere beslissingen te nemen in hun sociale en economische leven. De geschiedenis laat tevens zien dat vrouwen over de nodige capaciteiten beschikken om die sociale en culturele constructies te doorbreken, door enorme uitdagingen aan te gaan en obstakels te overwinnen.
Vooruitgang. Meerdere onderzoeken over de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in de filmindustrie laten blijken dat vrouwelijke regisseurs vanaf het begin van hun loopbaan worden benadeeld - en dat dit nadeel alleen maar groter wordt in het verdere verloop van hun carrière. Het doel van dit onderzoek is om erachter te komen waarom er zo veel vrouwen in Vlaanderen moeizaam of gewoonweg niet hun weg vinden naar en in de sector én waarom de levensduur van hun filmcarrière vaak kort is. Specifiek focust dit onderzoek op het parcours dat vrouwelijke filmmakers in Vlaanderen afleggen. Door de kwesties te behandelen waarmee vrouwen worden geconfronteerd in de maatschappij, is het van belang om te beseffen dat onderzoek uitvoeren naar zulke thematieken dienen als springplank naar vooruitgang. Meten is weten en daarom is onderzoek naar de interacties van mensen met dergelijke onderwerpen over de hele wereld en op verschillende gebieden nodig om maatschappelijke perspectieven vorm te geven. Bovendien zal dit nuttig zijn om het bewustzijn van het publiek te vergroten en de manier waarop er tegen vrouwen wordt aangekeken te transformeren.
Barrières. Dit onderzoek legt de nadruk op gendergelijkheid en de rol daarvan in de Vlaamse filmsector. Met de onderzoeksvraag ‘Wat zijn de oorzaken van genderongelijkheid in de Vlaamse filmsector?’ tracht ik te achterhalen hoe de ondervertegenwoordiging van vrouwen in het medialandschap zich manifesteert en welke barrières vrouwen ondervinden in hun zoektocht naar een plek in de Vlaamse filmwereld. Het doel van dit onderzoek is overigens om vrouwen een stem te geven om hun ervaringen te delen en dit gebeurt middels een kwantitatieve en kwalitatieve aanpak. Enerzijds worden filmmakers benaderd om een vragenlijst in te vullen. Daaropvolgend nemen diepte-interviews plaats om dieper in te gaan op de resultaten die voortvloeien uit de vragenlijst.
Methode: Zowel kwantitatief als kwalitatief onderzoek is uitgevoerd geweest. In de literatuur spreekt men over de ‘mixed method’ wanneer deze twee onderzoeksmethoden worden gecombineerd. De combinatie geeft een beter inzicht in de onderzoeksproblematiek dan slechts één onderzoeksmethode te gebruiken. Voor het kwalitatief luik werd een vragenlijst opgemaakt. Op basis van de resultaten die daaruit voortvloeien, werden vragen opgesteld om vervolgens tijdens diepte-interviews af te toetsen.
Resultaten en conclusie: De resultaten wijzen uit dat vrouwen ondervertegenwoordigd zijn in het docentenkorps van filmscholen. Alsook blijken de scholen er niet in te slagen etnisch diverse studenten aan te trekken. Op vlak van steun aanvragen bij het VAF kunnen de meeste drempels gesitueerd worden in de fase waarin vrouwen voor een beoordelingscommissie hun projecten moeten pitchen. Dit doordat de leefwerelden en de belangen van juryleden verschillen met die van vrouwelijke makers. Desondanks ervaren vrouwen onderling ook hun eigen fricties met betrekking tot de blinde vlek naar vrouwen van kleur toe. De sector wordt genoodzaakt meer in te zetten op diversiteit en inclusie van vrouwen en vrouwen van kleur.
