Internet in de gevangenis = luxe?

'Voor mijn jongste dochter zou dat heel leuk zijn, omdat je dan kan Facetimen of Skypen. Dan is het toch wel anders dan gewoon aan de telefoon. Je onderhoud de band veel beter.’ Probeer u eens in te beelden om uw kind van 10 jaar wekenlang, of zelf maandenlang, bijna enkel via de telefoon te horen. Kun je je dit inbeelden? Velen niet, maar dit is de realiteit voor veel kinderen waarvan hun moeder of vader in de gevangenis verblijft. Dit citaat is een voorbeeld dat veel gedetineerden aanhaalden als probleem van het huidige gevangenissysteem, maar dit is slechts één probleem. In de gevangenis worden geen gsm’s toegelaten, is er geen internet aanwezig, dus ook geen toegang tot sociale media, e-mail en dergelijke. Dit artikel gaat dieper in op een toelating van internet in de gevangenis. Is internet in de gevangenis een luxe voor gedetineerden? Om tot een antwoord op deze vraag te komen werden er 29 interviews afgenomen met gedetineerden en personeelsleden in de gevangenis.

Buitenwereld

Alle geïnterviewden haalden aan dat internet in de gevangenis de re-integratie, dit betekent opnieuw deel uitmaken van de maatschappij, zou bevorderen. Hierbij wordt niet enkel gedacht aan contact met familieleden, maar ook aan werkmogelijkheden, het mee blijven met de buitenwereld … Om mee te kunnen draaien op de arbeidsmarkt zijn vaak heel wat technologische en digitale vaardigheden vereist. Dit kan gaan van opzoekingen verrichten tot het kunnen werken met een mailbox. Natuurlijk houdt dit contact met de buitenwereld ook een risico in. Er zijn namelijk personen waarmee een gedetineerde geen contact mag onderhouden, bv. slachtoffers, mededaders … Als gedetineerden contact kunnen onderhouden met mededaders kunnen er criminele activiteiten voortgezet worden. Dit zal vooral drugshandel, belaging en zedenfeiten betreffen, maar ook oplichting en fraude zijn mogelijk.

Enkele geïnterviewden haalden ook aan dat het mogelijk is dat het onderzoek die de onderzoeksrechter voert, gemanipuleerd kan worden. Hierbij zouden deze geïnterviewden enkel gedetineerden die reeds veroordeeld zijn internet geven. “Leidt dit dan niet tot een discriminatie tussen gedetineerden?”, zie ik u al denken. Dit werd bevraagd en opvallend hierbij is dat er geen eensgezindheid werd gevonden. De helft van de geïnterviewden deelt de mening dat de toelating van internet inderdaad tot een groter onderscheid tussen gedetineerden zou leiden. Dit betreft vormen van discriminatie die in de vrije samenleving ook aanwezig zijn, zoals inkomen, leeftijd en intelligentie.

Tijdsbesteding

Naast re-integratie laat internet toe dat gedetineerden hun tijd in de gevangenis nuttig kunnen gebruiken. Ze kunnen zaken bijleren door opzoekingen te verrichten, maar ook een nieuwe opleiding starten waardoor ze later makkelijker werk kunnen vinden, zodat ze niet in de vicieuze cirkel van criminaliteit belanden. Internet in de gevangenis kan ook nuttig besteed worden doordat de gedetineerden praktische zaken kunnen regelen, bv. in het kader van hun juridische zaak, hun vrijlating … De mogelijkheid om opzoekingen te verrichten moet wel begrensd worden, doordat de veiligheid van medegedetineerden en personeelsleden niet in het gedrang mag komen. Daarnaast dient rekening gehouden te worden met de veiligheid buiten de gevangenis, zoals slachtoffers die beschermd moeten worden of een ontsnappingspoging voorkomen.

Internet kan bovendien een middel tegen verveling zijn, aangezien het meer ontspanningsmogelijkheden biedt. Dit is in tegenstelling tot de huidige detentietijd van gedetineerden die veelal zonder activiteiten of zinvolle invulling verloopt. Daarbij wordt vooral gedacht aan streamingsdiensten en online spelletjes. Dit kan, op zijn beurt, wel zorgen voor een verslavingsproblematiek, bv. dat gedetineerden niet meer uit hun cel komen doordat ze internet hebben. Daarnaast kunnen gedetineerden in een soort van virtuele wereld leven door internet. Deze virtuele wereld kan leiden tot een verminderd psychologisch welbevinden. Dit laatste kan echter ook verbeterd worden door het gebruik van internet. Gedetineerden krijgen geen bevestiging, indien ze iets verstuurd hebben naar een bepaalde dienst in de gevangenis, zoals psychologische diensten, directie … Indien internet hiervoor gebruikt wordt, kan er makkelijk bevestigd worden of iets ontvangen is bij een bepaalde dienst. Daarnaast kunnen gedetineerden zelf de stap zetten naar externe diensten, zoals VDAB, CAW, drugslijn …

Voorzorgen

Bovendien werd er bevraagd of er bepaalde voorzorgsmaatregelen aan een mogelijke toegang van internet gesteld moeten worden. Zo zou de internettoelating afgestemd moeten worden per gedetineerde, om de hierboven genoemde risico’s te verminderen. Bepaalde secties zouden bv. toegang tot internet kunnen krijgen en andere secties niet. Bovendien werd er gedacht aan tijds- en plaatsbeperkingen. Hierbij zou het mogelijk zijn dat het internet ‘s nachts wordt afgesloten of dat de gedetineerden maar enkele uren per week toegang krijgen tot internet. Ook de plaats waar gedetineerden toegang tot internet kunnen krijgen kan beperkt worden, bv. op sectie of in een gemeenschappelijk lokaal. Indien internet toegankelijk wordt in een gemeenschappelijk lokaal, zou een personeelslid aanwezig kunnen zijn. De mate waarin dit personeelslid controleert kan variëren van meekijken per gedetineerde of enkel aanwezig zijn in het lokaal. Ten slotte mag volgens de meerderheid van de geïnterviewden de internetactiviteit getraceerd worden.

Covid-19

Om even terug te keren naar het citaat in het begin van dit artikel, wordt opgemerkt dat tijdens de covid-19 situatie videobellen mogelijk werd in de Belgische gevangenissen. Hierbij konden gedetineerden contact onderhouden met hun familie. Natuurlijk was deze internettoegang heel sterk beveiligd. Gedetineerden moesten op één meter van de computer zitten, dit kon slechts één keer per week voor 20 minuten. Het voordeel hiervan was wel dat dit zowel nationaal en internationaal kon, dus gedetineerden die normaliter geen bezoek ontvangen konden hiervan ook gebruikmaken.

Is internet dan mogelijk in de gevangenis? Er zijn veel risico’s en opportuniteiten verbonden aan de invoering van internet in de gevangenis. Wat betreft de risico’s die gevonden werden, kunnen er altijd beperkingen ingevoerd worden, waardoor internet wel toegankelijk kan worden in de gevangenis. Hierdoor wordt internet in de gevangenis wel mogelijk, mits respect voor de beperkingen. Indien over internet in de gevangenis goed nagedacht wordt, biedt het een mogelijkheid om de positieve aspecten van internet optimaal te benutten in detentie. Tijdens de covid-19 situatie was het videobellen mogelijk, dus zou het hoofdbestuur van het gevangeniswezen kunnen overwegen om dit in de toekomst te blijven hanteren.