Spruwinfecties bij zuigelingen tijdens de borstvoedingsperiode

Of je nu zorgverlener, ouder, grootouder, nonkel of tante bent, de kans is groot dat je als volwassene ooit wel eens oog in oog zal staan met een spruwinfectie. Of het een voordeel is dat je die snel kan herkennen? Als je het mij vraagt wel.

(On)schuldige vlekjes

Oropharyngeale candidiase, in de volksmond ook spruw genoemd, is een schimmelinfectie waar 10% van baby’s tussen nul en één jaar wel eens mee te maken krijgt. Spruw kan je herkennen aan witte vlekjes op de tong, het tandvlees, de wangen en/of het verhemelte van het kindje. De witte vlekjes komen niet los en onder het witte oppervlak is het slijmvlies rood en gevoelig. Niet elke baby heeft er last van, maar de baby’s die er wel last van ondervinden kunnen hierdoor minder goed drinken. Ook wanneer de infectie doorgegeven wordt aan de moeder via de borstvoeding kan het tij heel snel keren. Pijn aan de borst en tepel is de op één na voornaamste reden voor het vroegtijdig stopzetten van de borstvoeding.

Wanneer behandelen?

Momenteel bestaat de consensus dat een spruwinfectie behandeld wordt van zodra moeder of baby ongemak ondervinden en bijgevolg de borstvoeding in het gedrang komt. Welke behandeling de voorkeur krijgt is dan weer een andere vraag. De eerste keuze geneesmiddelen in de behandeling van spruw bij baby’s zijn miconazole orale gel en nystatine orale suspensie. Bij moeders is miconazole crème dan weer de onverslaanbare nummer één. Tegenwoordig is er echter steeds meer vraag naar alternatieve therapieën. Als zorgverlener in een tijd van evidence-based medicine is het niet altijd gemakkelijk zo’n vragen te beantwoorden. Ook in geval van resistentie aan een medicamenteuze behandeling is de beste vervolgbehandeling niet altijd evident. Een behandeling met fluconazole klinkt misschien wel bekend in de oren, maar over het ideale behandelplan en de optimale dosis is er nog een groot tekort aan informatie. Een positieve noot in dit alles: fluconazole mag gebruikt worden tijdens de behandeling van de moeder zonder dat de borstvoeding stopgezet moet worden.

In deze scriptie hebben we dan ook zo veel mogelijk beschikbare richtlijnen samengevat omtrent diagnose en behandeling van zo’n spruwinfectie bij zowel moeder als kind. Daarnaast kan je er ook een overzicht van de beschikbare alternatieve therapieën vinden gecombineerd met de wetenschappelijke evidentie die er op dit moment over bestaat. Het zal waarschijnlijk niemand verbazen dat er een zeer hoge nood is aan verder onderzoek naar de effectiviteit een vooral veiligheid van o.a. gentiaan violet, essentiële oliën, kokosolie en minder bekende middeltjes zoals pompelmoeszaad extract. Allen vertonen ze op het eerste zicht veelbelovende schimmeldodende eigenschappen.

Een belangrijk aspect dat aan het licht is gekomen tijdens dit onderzoek is het belang van goed advies over het gebruik van deze geneesmiddelen dat de ouders krijgen van de zorgverlener. Zo is gebleken dat miconazole orale gel beter werkzaam is tegen spruwinfecties dan nystatine suspensie. Wanneer miconazole orale gel echter verkeerd gebruikt wordt, bestaat er een klein verstikkingsgevaar. Omwille van dit risico raden een groot deel van de richtlijnen toch het minder effectieve nystatine aan bij jongere baby’s. Een correcte begeleiding en advies door de zorgverlener kan hier leiden tot een effectievere behandeling.

Richtlijnen en vragenlijsten

Zorgverleners gebruiken vaak verschillende bronnen om steeds het meest wetenschappelijk onderbouwde advies te kunnen geven. Het is bijgevolg geen slecht teken als je bij een dokter- of apotheekbezoek je zorgverlener iets ziet opzoeken. Om het vormen van advies gemakkelijker te maken hebben we in deze scriptie de beschikbare richtlijnen uit verschillende bronnen omtrent de diagnose en behandeling van spruwinfecties voor moeder en baby samengevat. Met de informatie die we uit deze samenvatting verzameld hebben, hebben we vervolgens vragenlijsten opgesteld voor apothekers, vroedvrouwen, huisartsen en pediaters. Het is de bedoeling dat deze vragenlijsten in de toekomst gebruikt worden om een beeld te creëren van hoe het er in de praktijk aan toe gaat op o.a. de vlakken waar de richtlijnen onvolledig zijn of sterk afwijken van elkaar. De resultaten van de vragenlijsten kunnen dan op termijn gebruikt worden om te bepalen waar de nood aan onderzoek het hoogst is en dus als startpunt voor toekomstig onderzoek.

Conclusie

Specifiek bevat deze scriptie een samenvatting en ontleding van 15 richtlijnen.  De richtlijnen die iets zeiden over diagnosestelling vertoonden onderling veel verschillen en waren vaak onvolledig. Er is dus nog heel wat onduidelijkheid omtrent welke visuele symptomen, naast de witte vlekjes bij baby’s, een spruwinfectie verraden. Daarnaast weten we ook nog niet helemaal zeker of pijn in de borst alleen kan wijzen op een spruwinfectie. Een snelle en correcte diagnose bepaalt of en wanneer er een medische interventie opgestart moet worden en welke geneesmiddelen deze moet includeren. Dit kan belangrijk zijn voor het beperken van pijn bij de moeder en bijgevolg het beperken van het vroegtijdig stoppen van de borstvoeding omwille van deze pijn.

Binnen de richtlijnen omtrent behandelingsopties zien we dat nystatine orale suspensie en miconazole orale gel het meest naar voor worden geschoven als eerste keuze behandeling. Onderling vertonen deze richtlijnen ook veel verschillen en merken we dat iets minder dan de helft van deze richtlijnen geen advies bevat over het steriliseren van fopspenen, speelgoed en andere hulpmiddelen en over het bewaren van afgekolfde melk. Er is verdere nood aan onderzoek naar effectieve en efficiënte sterilisatietechnieken, want laten we eerlijk zijn, kersverse ouders hebben nu eenmaal hun handen al vol met andere dingen.