Help, hoe ga ik om met moeilijk hanteerbaar gedrag in de klas?

En wat nu?!

Je staat dagelijks voor de klas en hebt moeite met het achterhalen van bepaalde gevoelens en bijbehorend gedrag bij leerlingen? Ja? Dit is zeker niet vreemd! Momenteel is dit namelijk één van de moeilijkere opgaven en daardoor ook struikelpunten binnen ons huidige onderwijs. Maar geen nood, aan de hand van een zeer bruikbare didactische toolkit (onder de vorm van een kaartenset) kunnen er eventueel toch mogelijkheden ontstaan om in de klas dieper in te gaan op de achterliggende gevoelens van leerlingen via de methode ‘Portrettering‘ (= de leerling zelf een stem gaan geven en nagaan hoe jij als leerkracht je eigen gedrag in functie van de leerling kan gaan aanpassen).  

Waarom aandacht besteden aan dit onderwerp?

We leven in een maatschappij waarbij de manier van onderwijzen enorm belangrijk is en dat stelt uitdagingen aan leerkrachten, ook in het lager onderwijs. Een van die uitdagingen is het moeilijk hanteerbaar gedrag van leerlingen. We stellen vast dat er binnen het huidige onderwijs nood is om meer naar de achterliggende redenen van moeilijk hanteerbaar gedrag te gaan kijken. Er wordt nog maar weinig met de leerlingen zelf gewerkt rond de problematiek en krijgen deze daardoor amper een stem. Er is dan ook weinig tot geen materiaal beschikbaar om in de klaspraktijk van de lagere school met de leerlingen rond het thema aan de slag te gaan. Met bovenstaande onderzoeksvraag wil ik daar verandering in brengen door een toolkit te ontwikkelen die elke leerkracht kan gebruiken bij het geven van een stem aan leerlingen, met of zonder moeilijk hanteerbaar gedrag.

Opbouw bachelorproef

Het bekomen van een volledig antwoord op de onderzoeksvraag is in drie stappen verlopen:

(1) Via een uitgebreid literatuuronderzoek ontstond er inzicht in de dominante visies rond opvoeden en op de vernieuwende kijk op leerlingen met moeilijk hanteerbaar gedrag: geweldloze communicatie, Nieuwe Autoriteit, traumasensitiviteit, contextueel denken en het omdenken van gedragsproblematieken. Om dit omdenken mogelijk te maken, moest er dieper ingegaan worden op de onderzoekstechniek van het Portretteren.

(2) Via het ontwerp van een toolkit konden vragen beantwoord worden naar de noodzakelijke onderdelen, de opbouw, de bruikbaarheid, de begeleiding door de leerkracht, de koppeling met de leerplandoelen en de meerwaarde voor de leerkracht zelf. Voor dit ontwerp wordt het ADDIE-model als leidraad voor analyse, ontwerp, ontwikkeling, implementatie en evaluatie gebruikt.

(3) Via de creatie van de toolkit onder de vorm van een kaartenset met bijhorende handleiding werd het onderzoek concreet en geschikt om te testen op de klasvloer. Omwille van COVID-19 kon het gebruik van de toolkit zelf niet getest worden.

Tot welke resultaten leidde dit onderzoek nu?

Via het literatuuronderzoek kwam de vaststelling uit welke onderdelen een toolkit dient te bestaan om op een correcte manier aan Portrettering te kunnen doen. Ook werden de achterliggende oorzaken van moeilijk hanteerbaar gedrag bloot gelegd. Er moet rekening gehouden worden met de noden van de leerkracht bij de uitvoering van zijn/haar gevarieerde en complexe taak. Er is nood aan een eenvoudig te hanteren toolkit die daarvoor voldoende ondersteuning biedt. Hierbij mogen ook de noden van de leerlingen niet uit het oog verloren worden. Er moet binnen een veilige context gewerkt kunnen worden aan het portret.

Het verdict luidt als volgt…

Deze ontworpen toolkit kan voordelen bieden voor àlle leerlingen en leerkrachten van de lagere school. Het is belangrijk om als leerkracht tijd te nemen om in dialoog te gaan met de leerlingen, om naar hun stem te luisteren. Dat kan door hen te beschouwen als een volwaardig persoon die geen onbeschreven blad is. Men moet moeilijk hanteerbaar gedrag niet gaan ontwijken, maar er juist op inspelen.

Geef de stem van je leerlingen een krachtige plaats binnen je lesgeefstijl en durf met een andere bril te kijken naar jouw omgang met leerlingen en hun mogelijk moeilijk hanteerbaar gedrag. Zowel jij als de leerlingen zullen doorheen dit proces de kans krijgen om open te bloeien.