Bewegen tijdens het studeren: de oplossing voor betere leerresultaten?

Kent u het gevoel dat u tijdens een les of een opleiding op uw werk verzadigd bent door alle informatie? Dat u de nieuwe informatie en/of leerstof niet kunt opslaan? Wel, u bent zeker niet alleen. De onderzoekers van huidige studie stelden zich de vraag of bewegen tijdens studeren bijdraagt tot het behalen van betere leerresultaten. Benieuwd naar het antwoord op deze vraag? Die vindt u bij het lezen van dit artikel.

De verschillende onderwijssystemen: actief en passief

Hoe heeft u les gekregen in het middelbaar? Of hoe krijgt u les? Als er wordt gekeken naar het huidig onderwijssysteem, is het opvallend dat er twee hoofd onderwijsvormen worden gehanteerd. Enerzijds het passief lesgeven, dat u zeker kent, waarbij de leerkracht doceert en de leerlingen al luisterend achter hun tafel zitten. Anderzijds is er ook het activerend onderwijs. Hierbij vervult de leerkracht een coachende rol en de leerlingen zijn actief betrokken tijdens de les. Denk maar aan een presentatie, een practicum enzovoort. Deze laatste onderwijsvorm kent een aanzienlijke opmars in het huidige onderwijssysteem.

Belichaamde cognitie: samenwerking tussen lichaam en geest

Voorgaand onderzoek heeft zich reeds verdiept in het effect van actieve onderwijsvormen. Zo toonden onderzoekers aan dat belichaamde cognitie, de samenwerking tussen hersenen en het lichaam, een gunstig effect heeft op hersenactiviteiten bij kleuters [1] en jonge kinderen [2]. Deze hersenactiviteiten verwijzen naar executieve functies. Dit zijn processen in de hersenen die nodig zijn om gedrag te kunnen aansturen. Denk maar aan aandacht, impulsbeheersing enzovoort [3]. Bij beide onderzoeken renden of wandelden de kinderen tijdens het instuderen van de leerstof. Door de belichaamde cognitie voerden de hersenen van de leerlingen twee taken uit: een motorische oefening (beweging) en een cognitieve oefening (verwerken van de leerstof). Dit noemt men dubbeltaak training.

Wat met adolescenten?

Gelijkaardige studies zoals behandeld in voorgaande alinea, focusten zich voornamelijk op kinderen van jonge leeftijd. Maar wat met adolescenten? De huidige onderzoekers werkten belichaamde cognitie bij adolescenten uit in de vorm van CogiTraining. Hierbij overliepen de leerlingen de te geziene leerstof mondeling, zoals weergegeven op onderstaande figuur. De andere groep leerlingen volgden de lessen op de authentieke manier zonder de baloefeningen.

Om de effecten van dubbeltaak training na te gaan, focusten de onderzoekers zich op impulscontrole, aandacht, werkgeheugen, welzijn en de leerresultaten van de leerlingen voor en na de CogiTraining.

Helpt bewegen tijdens studeren nu echt?

Na afronding van de CogiTraining, werden positieve effecten gevonden op vlak van executieve functies, welzijn en leerresultaten. Zo zagen de onderzoekers een positief effect op het werkgeheugen van leerlingen. Het werkgeheugen kunt u vergelijken met een notitieblokje waarbij u kort belangrijke zaken dient te onthouden, bijvoorbeeld een telefoonnummer. Daarnaast waren de leerlingen meer tevreden over zichzelf, de klas en de school. Bijkomend waren de relaties tussen leerlingen onderling en met hun leerkracht verbeterd. Om een antwoord te formuleren op de inleidende vraag of bewegen tijdens het studeren helpt voor betere leerresultaten: bewegen helpt daadwerkelijk. Uit het onderzoek bleek dat de gemiddelde scores van de toetsen biologie en Frans hoger lagen na afloop van de CogiTraining. Tenslotte hebben de onderzoekers waargenomen dat, meer trainingen tijdens de lessen aardrijkskunde, betere leerresultaten gaven bij adolescenten.

Wat gebeurt er precies in de hersenen?  

Misschien heeft u al horen zeggen dat men kan bijleren tot rond de twintigste levensjaren. Dit is te wijten aan het feit dat onze hersenen tot deze leeftijd verder ontwikkelen door de aanmaak van nieuwe verbindingen. Na deze leeftijd, neemt de aanmaak van deze nieuwe verbindingen af [4]. Uit huidige studie bleek dat adolescenten betere resultaten haalden als ze bewogen tijdens het leren van nieuwe leerstof. Voorgaand onderzoek heeft aangetoond dat fysieke beweging de aanmaak van nieuwe verbindingen in de hersenen stimuleert [4].  

Om zelf te ervaren hoe de hersenen nieuwe verbindingen aanmaken, kunt u het volgende experiment uitproberen. Met uw linkerhand maakt u een V-vorm met de wijs- en middelvinger. Met uw rechterhand maakt u een cirkel met wijsvinger en duim. Wissel deze houdingen nu af tussen de handen onderling. Bij aanvang zult u merken dat dit moeizaam verloopt, maar na een tijdje oefenen lukt u dit aardig. Vanaf dit moment hebben uw hersenen nieuwe verbindingen aangelegd.    

Conclusie

Met deze studie wilden de onderzoekers meer inzicht verkrijgen in vernieuwde didactische principes die het leerproces bij jongeren ten goede kunnen komen. Hierdoor willen we de interesse wekken van (toekomstige) leerkrachten, directie, ouders en/of leerlingen. Wat we u als lezer nog zeker willen meegeven is: beweeg niet alleen voor uw fysiek, maar ook voor uw brein.

Wenst u meer informatie te verkrijgen over belichaamde cognitie, CogiTraining en de uitvoering ervan? Bekijk gerust de bijgevoegde masterproef.

[1] Myrto Foteini Mavilidi, Anthony D. Okely, Paul Chandler and Fred Paas, Effects of integrating physical activities into a science lesson on preschool children’s learning and enjoyment. Applied Cognitive Psychology, 2017. 31: p. 281-290.

[2] Myrto Foteini Mavilidi, Margina Ruiter, Mirko Schmidt, Anthony D. Okely, Sofie Loyens, Paul Chandler and Fred Paas, A Narrative Review of School-Based Physical Activity for Enhancing Cognition and Learning: The Importance of Relevancy and Integration. Frontiers in Psychology, 2018. 9: p. 2079.

[3] Akira Miyake, Michael J. Emerson, Alexander H. Witzki, Amy Howerter and Tor D. Wager, The unity and diversity of executive functions and their contributions to complex ‘‘frontal lobe’’ tasks: a latent variable analysis. Cognitive Psychology, 2000. 41: p. 49-100.

[4] EOS. Waarom is beweging goed voor je brein? 2020. Available from: https://www.eoswetenschap.eu/psyche-brein/waarom-beweging-goed-voor-je-brein.