Op naar een structureel en planmatig leesbeleid in onze basisscholen.

Welke onderdelen moet een structureel en planmatig leesbeleid bevatten en hoe stel je zo een leesbeleid precies op? Op deze vragen wordt er in deze bachelorproef een antwoord geformuleerd. Door verschillende nationale en internationale bronnen uitvoerig te bestuderen, werd er een handreiking ontwikkeld voor het opstellen en uitvoeren van een structureel en planmatig leesbeleid.

 

“60% van de Vlaamse leerlingen geeft aan dat ze enkel lezen om informatie te verkrijgen of als het moet.”

 

Aanleiding van het onderzoek

Uit de resultaten van het PISA- en PIRLS Repeat-onderzoek (2018) is gebleken dat het leesplezier van de leerlingen achteruitgaat. 60% van de Vlaamse leerlingen geeft aan dat ze enkel lezen om informatie te verkrijgen of als het moet. De helt vindt lezen zelfs tijdverlies. De directrice van basisschool De Dommelbrug merkt dat de leerkrachten van haar team vaak niet weten hoe ze moeten werken aan het leesplezier bij de leerlingen. Aan de hand van deze bevindingen ben ik aan de slag gegaan.

“Een structureel en planmatig leesbeleid is nodig om effect te ondervinden op het leesgedrag en de leesbeleving van de kinderen.”

 

Wat houdt het onderzoek in?

In de aanbevelingen van het PIRLS-onderzoek wordt vermeld dat een structureel en planmatig leesbeleid nodig is om effect te ondervinden op het leesgedrag en de leesbeleving van de kinderen. Aan de hand van dit inzicht ben ik aan de slag gegaan in mijn onderzoek.

Deze bachelorproef onderzoekt waarom een school een leesbeleid nodig heeft en wie er betrokken moet worden bij het opstellen ervan. Ook werd er onderzocht op welke bouwstenen een leesbeleid gebaseerd is, welke stappen er doorlopen moeten worden bij het opstellen en uitvoeren van een leesbeleid en welke onderdelen een leesbeleid moet bevatten. Tot slot werd er onderzocht hoe we de leesvaardigheid van de leerlingen kunnen bevorderen aan de hand van het leesplezier.

“Een leesbeleid is een document dat houvast biedt bij de inrichting van leesbevordering binnen de school.”

 

De resultaten van het onderzoek

Een leesbeleid maak je concreet in een document dat houvast biedt bij de inrichting van leesbevordering binnen de school. In een leesbeleid legt de school vast wat de stand van zaken is en op welke manier er binnen de school aan leesplezier gewerkt wordt. Aangezien het volledige team moet meewerken aan de leesbevorderende activiteiten die georganiseerd worden binnen de school is het opstellen van het leesbeleid een activiteit van het volledige schoolteam. Niettemin zijn er het best twee of drie teamleden die de rol van procestrekker op zich nemen.

Het opstellen en uitvoeren van een leesbeleid verloopt volgens een cyclisch proces van scannen’, ‘plannen’ en ‘uitvoeren’. De onderdelen die tijdens dit proces doorlopen moeten worden zijn de volgende:

• De beginsituatie in kaart brengen;
• Een visie formuleren;
• Doelen op korte en lange termijn op verschillende niveaus formuleren;
• Acties koppelen aan doelen;
• Acties monitoren en bijsturen.

De verschillende stappen voor een duurzaam leesbeleid (Hebbrecht & Vansteelandt, 2020)

 

“Een leerling die graag leest, zal een betere taalvaardigheid ontwikkelen.”

 

Uit het internationaal PIRLS-onderzoek (2016) bleek dat er een verband is tussen de leesvaardigheid en het leesplezier. Een leerling die graag leest, zal een betere taalvaardigheid ontwikkelen. Deze bevinding is zeer interessant wanneer we de cijfers uit het internationaal PIRLS-onderzoek bekijken. Het PIRLS-onderzoek voert om de vijf jaar onderzoek naar de prestaties van leerlingen in begrijpend lezen. Wanneer we de resultaten van dit onderzoek bekijken zien we dat Vlaanderen de sterkste daler is op het vlak van begrijpend lezen.

Verschil in de gemiddelde prestaties voor begrijpend lezen in Vlaanderen en de rest van de wereld tussen 2006 en 2016 (Centrum voor Onderwijseffectiviteit en -evaluatie, 2017).

Ontwerp: leidraad voor het opstellen en uitvoeren van een structureel en planmatig leesbeleid

Aan de hand van bovenstaande resultaten, werd een leidraad voor het opstellen en uitvoeren van een structureel en planmatig leesbeleid ontwikkeld. De leidraad kan gebruikt worden voor het opstellen van een leesbeleid waarbij scholen eigen meningen/opvattingen/... kunnen integreren.

In de ontwikkelde leidraad is er eerst een korte inleiding waarin vermeld staat waarom een school werk moet maken van een leesbeleid. Daarna wordt er beschreven waarop de leidraad gebaseerd is, het cyclisch proces en het model dat hierbij hoort en tot slot wie er betrokken moet worden bij het opstellen van een leesbeleid.

Daarna wordt er overgegaan naar een ‘stappenplan’ waarmee een school aan de slag kan. Wel is het belangrijk te weten dat scholen dit niet zomaar mogen volgen maar dat ze eigen wensen/noden erin moeten opnemen. Daarom wordt er beschreven wat ze in een bepaalde stap moeten doen, en worden er voorbeelden of tips gegeven. Hierdoor krijgen de scholen wel de kans om eigen noden/behoeften erin op te nemen.

Ook worden er steeds handige hulpmiddelen meegegeven zoals het document van Iedereen Leest om de beginsituatie van school op een volledige manier te bepalen. Tot slot worden er voorbeelden gegeven die als inspiratie kunnen dienen.

Het hoofddoel van de leidraad is om het voor scholen eenvoudiger te maken om een leesbeleid op te stellen. Aan de hand van het leesbeleid zal er op de school gewerkt worden aan het leesplezier en de leesvaardigheid van de leerlingen.