Sociaal werker als brug tussen de oudere en het woonzorgcentrum

Ouder worden heeft een enorme impact op het emotioneel welzijn van mensen. Daar waar men vroeger zorgde voor anderen moet men nu zelf zorg vragen. Een verhuis naar een woonzorgcentrum is dan een ook een zeer ingrijpende beslissing die gemaakt moet worden.

“ Een woonzorgcentrum is vergelijkbaar met een hotel, een chique hotel. En toch is het anders door de persoonlijke bediening, de ondersteuning en zorg die je krijgt en is het veel goedkoper.”

Ouder worden

Het ouder worden heeft een belangrijke impact op onze fysieke en mentale ik en dus op het leven in de maatschappij. Ouderen hebben een stabiele persoonlijkheid en een sterk onafhankelijkheidsgevoel, dit geeft hen ook angst. Hoe meer zorgbehoevend men is, hoe meer zorg er nodig is en hoe meer men zich moet overlaten aan anderen. De omgeving van de oudere staat er niet altijd bij stil dat de goedbedoelde hulp die men wil geven een effect heeft op hun eigen waarde. Het is voor hen dan ook belangrijk dat ze met respect behandeld worden en de juiste behandeling krijgen waarbij taken niet te snel worden overgenomen en waarbij er geen inbreuk op de persoon is.

Een oude boom verplant men niet zomaar

Verhuizen naar een woonzorgcentrum is dan ook een ingrijpende emotionele beslissing. Een woonzorgcentrum zorgt voor een andere denkwijze in wonen. Deze heeft een heel andere sfeer en het nodigt uit dat je je overgeeft aan de zorg door anderen. Net dat waar ouderen het zo moeilijk mee hebben, het afgeven van die autonomie en dus erkennen dat ze zorgbehoevend zijn. Wanneer men naar een woonzorgcentrum verhuist, wijzigt ook heel hun leefwereld. In de meeste gevallen hebben ze daar geen context die men kent van vroeger en kent men niemand. Ouderen die vrijwillig naar een woonzorgcentrum verhuizen passen zich veel beter aan dan ouderen die gedwongen worden te verhuizen. Deze laatste groep ouderen aanvaarden de nieuwe situatie veel minder goed en genieten dan ook minder van de mogelijkheden die er zijn in een woonzorgcentrum. Veel woonzorgcentra hebben ondertussen al veel aandacht aan de noden en wensen van een oudere. Toch blijft de stap hier naartoe zetten zeer moeilijk voor het zelfbeeld van de oudere.

Beleidsmatige (werk)druk

Thuiszorgdiensten, sociaal werkers en onthaalmedewerkers van een woonzorgcentrum zijn een eerste aanspreekpersoon bij de beslissing en hebben dan ook een belangrijke functie in de begeleiding naar de nieuwe leefomgeving. Het sociaal werk situeert zich in de leefwereld van de cliënten waarbij men door middel van een vertrouwensband streeft naar sociale rechtvaardigheid. In de eerste plaats gaat men op zoek naar de wil en noden van de cliënt en niet naar de dwang om tot een oplossing te komen. In de enquêtes bij familieleden van ouderen in een woonzorgcentrum, sociale diensten van ziekenhuizen en thuiszorgdiensten zien we het omgekeerde in het sociaal werk waarbij er vooral een opname in een woonzorgcentrum gebeurt door middel van dwang. Ouderen hebben veel minder inspraak over een mogelijke verhuis naar een woonzorgcentrum.

Zowel de mantelzorgers (kinderen en partners) hebben samen met de artsen en sociale diensten van het ziekenhuis de mogelijkheden om, boven het hoofd van de oudere,  beslissingen te nemen. Voor de mantelzorgers is het soms ook emotioneel veel gemakkelijker dat de opname vanuit het ziekenhuis gebeurt en niet via thuis.

“Vaak is de opnamereden op geriatrie een onhoudbare thuissituatie. Huisartsen en familieleden durven dan al eens te vergeten dat een opname beperkt is in tijd en we daardoor dus ook niet altijd de juiste psychosociale begeleiding kunnen geven en er ook snel moet beslist worden. Hierdoor staat de patiënt toch regelmatig met de rug tegen de muur.”

Toch wil iedere dienst zich wel inzetten om ouderen de juiste ondersteuning te bieden om het welzijn te verbeteren. Sociaal werkers binnen deze organisaties werken zowel op gebied van de oudere, de organisatie en de maatschappij.  Toch werken zij als team binnen een organisatie waarin de financiële aspecten van de organisatie, in functie van de financiering van de overheid en veel administratief werk veelal de bovenhand krijgt op beslissingen.

Sociaal werk als brug

Nochtans is het belangrijk dat ouderen zelf inspraak kunnen hebben in hun leven wanneer zij nog wilsbekwaam zijn. Het is belangrijk dat we, ondanks dat er in een organisatie gewerkt wordt, ook mag stilgestaan worden bij wat er beter kan in functie van het welzijn van ouderen. Als sociaal werker moeten we dan ook kunnen streven naar een manier om ondersteuning te kunnen aanbieden door middel van psychosociale en praktische begeleiding in het opnameproces waarbij men daarnaast ook voldoet aan de wensen van de organisatie waarin men werkt. Dit is niet gemakkelijk want de werkdruk zal altijd een invloed hebben op de mening en bezorgdheden van de sociaal werkers. Toch zijn sociaal werkers hier zeer goed in zijn en zowel op gebied van de cliënten, de organisatie en de maatschappij kunnen zij ideeën naar voor brengen om het economisch beleid aan te passen in functie van het welzijn van de ouderen.

Een opname in een woonzorgcentrum start vele jaren voor er ooit sprake is van een fysieke of mentale achteruitgang waardoor een opname niet meer kan uitgesteld worden.

Sociaal werkers kunnen dan ook beginnen met kleine stapjes te nemen om ouderen te overtuigen van het positieve van een woonzorgcentrum waarbij er ingezet wordt op zorg en het uitbouwen van een sociale context. Het zal dan vooral belangrijk zijn om ons de komende jaren toe te leggen op een positieve beeldvorming van woonzorgcentra zodat er geen angst meer is voor het onbekende. Als sociaal werker kan je daarnaast als vertrouwenspersoon aan de slag gaan en dus een brug zijn tussen verschillende meningen, bezorgdheden en gevoelens. Hierdoor kan men rationeel nadenken over mogelijke oplossingen maar kan men ook uitleggen waarom een woonzorgcentrum voor de oudere in zijn of haar geval beter zou zijn dan thuis te wonen. Hierdoor laten we ouderen mee beslissen over zijn of haar leven en krijgen zij hun beslissingsrecht terug.