Het begin van een goed einde.

Inleiding

België is op veel vlakken een vooruitstrevend land. ook wanneer het aankomt op levenseinde zorg, Althans dat zou je verwachten gezien de vele wetgevingen, voorzieningen en initiatieven die dit gegeven behartigen. Als we echter kijken naar het praktijkveld blijkt het nog steeds een groot taboe te zijn en de vele mogelijkheden die er zijn, zijn vaak onvoldoende gekend door hulpverleners. Zorgverleners geven vaak ook zelf aan dat ze over te weinig kennis en communicatieve vaardigheden beschikken, wanneer het gaat over levenseinde zorg. Dit heb ikzelf ook persoonlijk ervaren tijdens mijn eerste stage in een palliatieve zorg-setting

Problemen

Wanneer er een persoon te overlijden komt in België is de kans dus zeer bestaande dat hierbij een of meerdere zorgverleners betrokken worden. Er gebeuren veel inspanningen om deze zorgverleners adequaat op te leiden om zo een overlijden in ‘goede’ banen te leiden. Toch zijn er verontrustende signalen van mensen uit het werkveld die aangeven, niet adequaat genoeg voorbereid te zijn om een stervende patiënt en/of zijn familie bij te staan. Dit kan volgens de uitgevoerde literatuurstudie grotendeels verklaard worden door een tekortkoming in de opleiding van toekomstige zorgverleners, zo wordt er is bachelor opleiding verpleegkunde te weinig tijd besteed aan het gegeven van palliatieve zorgverlening en heerst er ook een groot tekort aan oefenmomenten voor het aanscherpen van communicatieve vaardigheden. Het is niet enkel de communicatie van zorgverlener naar patiënt die beter kan, maar ook de communicatie tussen zorgverleners onderling waar aan gesleuteld moet worden. Of door het tijdsgebrek waar veel verpleegkundigen mee kampen tijdens het uitvoeren van hun beroep, zo kan er niet altijd de nodige tijd vrijgemaakt worden om patiënten en of familieleden bij te staan in alle aspecten van zorgverlening.

Studenten lopen maar in beperkte mate ervaring op aangaande dit topic gedurende het stage verloop, daarom is het essentieel dat hun opleiding hier extra aandacht aan besteed

Oplossing(en)

Voor dergelijke bovenstaande problemen is het onmogelijk om een allesomvattende oplossing te voorzien. Wat ik geprobeerd heb in mijn werk is om een antwoord te bieden op het kennistekort en het tekort aan communicatieve vaardigheden waar verpleegkundigen en ikzelf tot voor kort ook mee te maken had.

Ik heb mijn project vorm gegeven door het onderwijsaanbod aangaande dit onderwerp in kaart te brengen, te zoeken naar wetenschappelijke evidentie en overleg te plegen met verschillende experten in het werkveld.

Adequate communicatie is noodzakelijk voor goede levenseinde zorg, daarom is er nood aan een soort simulatietraining die zich enerzijds toespitst op kennisverbreding en anderzijds op het ontwikkeling van communicatieve vaardigheden. Deze zal zowel zorgverleners als zorgvragers ten goede komen zodat toekomstige verpleegkundigen zich zelf zekerder voelen wanneer ze hierover spreken en dergelijke vragen niet uit de weg zullen gaan. Simulatietraining kan omschreven worden als “Een gebeurtenis of situatie die zo veel mogelijk gelijkend is met het klinische praktijkveld” en dus studenten de mogelijkheid bied om in een veilige omgeving, realiteitsgetrouwe scenario’s te oefenen. Vaak aangehaalde voordelen van deze methodiek zijn ‘het leren transfereren van vaardigheden’ en ‘ontwikkelen van meer zelfvertrouwen’ bij de participanten, op voorwaarde dat de participant in een veilige, gestructureerde en ondersteunende omgeving kan leren (Berragan, 2012) (Wittenberg, Goldsmith, Buller, Regan, & Ferrel, 2019), (Chan, et al., 2019). Al deze bevindingen komen samen tot een geheel in de ‘flowchart simulatietraining’. Ervarinsgericht leren gaat doorgaans gepaard met een hoge tevredenheidsgraad van de studenten wat het leerproces zal bevorderen.

De flowchart bestaat uit vijf stappen. Kennisverbreding: waar alle mogelijkheden in België omtrent het levenseinde opgehelderd worden. Pre-briefing en teamoverleg: interne communicatie tussen zorgverleners gestimuleerd word. Simulatiegesprek: waar de student samen met een collega in gesprek treedt met een simulant die om zijn beurt een waarheidsgetrouw scenario simuleert. En tot slot Feedback: waar leerkansen en groeimogelijkheden worden aangehaald door docent en medestudenten.

Conclusie

Studenten verpleegkunde maar ook verpleegkundigen in het werkveld ervaren heel wat moeilijkheden wanneer het aankomt op zorgverlening bij het levenseinde. Dit is te wijten aan meerdere oorzaken die logischerwijze ook meerdere oplossingen op verschillende vlakken vragen. Doorgedreven simulatietraining in EoL care kan een oplossing bieden voor het kennistekort en de communicatieve vaardigheden en kan het zelfvertrouwen van de zorgverlener bevorderen.

Het implementeren van dergelijke innovatieve onderwijsmethoden is een goede voorbereiding op de uiteindelijke confrontatie met het levenseinde, iets waarmee veel verpleegkundigen vroeg of laat te maken mee zullen krijgen. Het leid ook tot een meer tijdige, grondige bespreking van VZP (voorafgaande zorgplanning) in het zorgtraject van iedere patiënt en dat zorgt er voor dat er minder stress en schuldgevoelens achterblijven bij alle betrokken partijen.