De ‘nieuwe’ papa laat op zich wachten: een loonsverhoging voor vrouwen als oplossing?

Genderongelijkheid wordt doorgaans gezien als een benadeling van vrouwen, waardoor aandacht voor enige benadeling van mannen grotendeels uitblijft. Toch ervaren ook mannen barrières vanuit de samenleving om genderstereotypes te doorbreken en traditioneel vrouwelijke taken op te nemen. In een masterproef werd onderzocht welke samenlevingskenmerken een rol kunnen spelen in de lagere betrokkenheid van vaders in de zorg voor hun kinderen.

Ondanks dat genderongelijkheid tijdens de afgelopen jaren is afgenomen, blijven vaders nog steeds sterk ondervertegenwoordigd in de zorg voor hun kinderen. Zo blijkt dat moeders per dag gemiddeld twee keer zoveel tijd spenderen aan kinderzorg dan vaders. Maar voordat we met de beschuldigende vinger wijzen, is het cruciaal om te begrijpen dat onze samenleving, en dus ieder van ons, hier een zeer belangrijke rol in speelt.

In elke samenleving bestaan er namelijk genderstereotypes die aangeven hoe individuen van een bepaald geslacht zich zouden moeten gedragen. Zo heersen er in België en andere Westerse samenlevingen de stereotypes dat het huishouden en de zorg voor kinderen eerder de taak is van de vrouw, en het niet mannelijk is om je carrière op de tweede plaats te zetten. Deze genderstereotypes worden aangeleerd en overgenomen via interacties met onze omgeving (bv. ouders, sociale media). Of je het nu wilt of niet, iedereen draagt deze stereotypes met zich mee.

Angst voor sancties

Een belangrijk gevolg van deze stereotypes is dat mannen vrezen om negatief beoordeeld of behandeld te worden wanneer ze de kinderzorg grotendeels op zich zouden nemen, zeker wanneer dit ten koste gaat van hun carrière. Mannen hebben bijvoorbeeld angst om minder sympathiek gevonden te worden of gediscrimineerd te worden op het werk. Deze angst is ook niet onterecht, aangezien studies erop wijzen dat mannen die vrij nemen om voor hun kinderen te zorgen volgens hun collega’s minder recht hebben op een promotie of hoger loon. Het is dan ook niet verwonderlijk dat mannen het zorgaspect van de kinderen grotendeels aan hun vrouw overlaten, omdat ze moeten vrezen voor sancties vanuit de samenleving.

Nochtans zijn er vele voordelen verbonden aan een hogere betrokkenheid van vaders in de kinderzorg. Zo genieten zij van een beter mentaal welzijn en een gezondere relatie met hun partner en kind. Daarnaast geeft het vrouwen meer tijd om te investeren in hun carrière, waardoor ook genderongelijkheid in de arbeidsmarkt verder aangepakt wordt. Het is dus van groot belang om mannen hun angst om sancties te krijgen voor kinderzorg te beperken, om zo hun betrokkenheid te kunnen verhogen. En daarvoor moeten we bij de samenleving zijn.

Andere samenleving, andere stereotypes

Verspreid over de wereld bestaat er een enorme diversiteit aan landen met elk hun eigen samenleving. Al deze samenlevingen hebben dus ook hun eigen genderstereotypes die aangeven hoe een man zich hoort te gedragen binnen dat land. Deze waaier aan stereotypes laat dus ook verwachten dat er verschillen bestaan tussen landen in de mate waarin mannelijke inwoners angst ervaren om sancties te krijgen voor kinderzorg.

Ondanks dat deze verwachting zeer aannemelijk is, werden mogelijke verschillen tussen landen nooit bestudeerd. Ook werd nooit nagegaan of er bepaalde samenlevingskenmerken zijn die kunnen verklaren waarom mannen uit sommige landen angstiger zijn dan mannen uit andere landen. Nochtans zijn voorgaande vragen erg belangrijk om inzicht te krijgen in de manier waarop de samenleving bijdraagt aan mannen hun angst voor sancties, gegeven dat deze angst een belangrijke rol speelt in de heersende genderongelijkheid in de kinderzorg.

Een wereldwijde studie

Om bovenstaande tekortkomingen in onderzoek aan te pakken, onderzocht Eline Camerman in haar masterproef twee centrale vragen. Als eerste ging zij na of landen verschillen in de mate waarin hun mannelijke inwoners angst voor sancties ervaren. Hiertoe werd er via een vragenlijst gevraagd aan 6274 mannelijke universiteitsstudenten, verspreid over 49 landen, om aan te geven in welke mate ze angst zouden ervaren om sociale of werkgerelateerde sancties te krijgen wanneer ze verlof zouden inzetten om voor hun kinderen te zorgen.

Als tweede werd nagegaan of er samenlevingskenmerken zijn die kunnen verklaren waarom deze verschillen over landen bestaan. In totaal werd er gekeken naar zes samenlevingskenmerken, waaronder de grootte van de loonkloof tussen mannen en vrouwen en het aantal tewerkgestelde vrouwen. Door te weten welke samenlevingskenmerken deze angst versterken of in stand houden, krijgen we meer inzicht in hoe de maatschappij zich kan aanpassen om een hogere betrokkenheid van vaders in de kinderzorg te stimuleren.

De loonkloof als boosdoener

Uit de masterproef bleek dat in verschillende landen mannen inderdaad een verschillende mate van angst ervoeren om sancties te krijgen voor kinderzorg. Hogere angstniveaus werden vooral gerapporteerd in Aziatische en Afrikaanse landen, lagere angstniveaus vooral in Europa. Daarnaast bleek enkel de grootte van de loonkloof in een land in staat te zijn om deze verschillen tussen landen gedeeltelijk te verklaren. Er werd namelijk gevonden dat hoe meer mannen verdienen ten opzichte van vrouwen in een land, hoe meer schrik mannen hadden om sancties te krijgen door verlof te nemen voor kinderzorg.

Een mogelijke verklaring voor deze bevinding is dat het gezin bij een grotere loonkloof meer afhankelijk is van het hogere inkomen van de man. Omdat in de meeste landen vaderschapsverlof niet of slechts gedeeltelijk uitbetaald wordt, zal vaderschapsverlof dus ook leiden tot inkomensvermindering die dan minder positief onthaald zal worden. Mannen zijn zich hiervan bewust en ervaren als gevolg meer angst om sancties te krijgen bij het nemen van verlof voor hun kinderen.

Implicaties

Bovenstaande bevindingen suggereren dus inderdaad dat samenlevingskenmerken een invloed kunnen hebben op de angst die mannen ervaren, en zo vervolgens bijdragen aan de lagere betrokkenheid van vaders in de kinderzorg. Dit zou dus ook betekenen dat het aanpakken van de loonkloof een manier kan zijn om wereldwijde gendergelijkheid in de kinderzorg te verwezenlijken. Zoals de titel vermeldt, een hoger loon voor vrouwen zou dus weldegelijk kunnen bijdragen aan een hogere betrokkenheid van vaders in de kinderzorg. In de praktijk kan dit bijvoorbeeld door het openlijk delen van inkomensinformatie, wat in de Verenigde Staten al leidde tot meer gendergelijkheid in inkomen.