Onderzoek naar de vitamine K-status bij hemodialysepatiënten

Vitamine K2 speelt  een rol in de preventie van aderverkalking bij hemodialysepatiënten

Recent onderzoek toont het belang aan van vitamine K2 in de preventie van vasculaire calcificaties of aderverkalkingen. Vitamine K2 speelt een onmisbare rol door tussenkomst van het vitamine bij de vorming van proteïnen die het verkalkingproces remmen.  

Sinds vitamine K in 1926 ontdekt werd door de Deense wetenschapper Henrik Dam is vitamine K algemeen gekend als belangrijke factor in de bloedstolling. Toch zijn de functies van vitamine K veel ruimer dan voorheen werd aangenomen. Vitamine K2 is onmisbaar in de preventie van vasculaire calcificaties of aderverkalkingen.

Vasculaire calcificaties treden op naarmate het ouder worden, maar ook diabetes en nierziekten spelen een belangrijke rol in het ontstaan ervan. Dialysepatiënten blijken een 60 tot 80 % groter risico te hebben voor het ontwikkelen van vasculaire calcificaties en dit al op relatief jonge leeftijd. Aangezien er een sterke relatie bestaat tussen cardiovasculaire sterfte en aderverkalkingen, is het belang van vitamine K2 bij deze populatie aanzienlijk.

MATRIX GLA PROTEÏNE EN VITAMINE K2

Matrix Gla-proteïne (MGP) is een proteïne dat het eigenlijke calcificatieproces inhibeert. Het proteïne is in staat calciumionen te binden en bezit ook het vermogen om de vorming van botcellen te verhinderen. MGP is echter een vitamine K afhankelijk proteïne. Dit houdt in dat de aanwezigheid van vitamine K2 vereist is voor de γ-carboxylatie van MGP tot zijn actieve en gecarboxyleerde vorm.

ONDERZOEK

Op basis van deze kennis werd op de dialyseafdeling in het Algemeen Ziekenhuis Sint-Jan in Brugge een onderzoek opgestart waarbij de vitamine K-inname bij
45 hemodialysepatiënten nagegaan werd op basis van een driedaagse schriftelijke bevraging van de voeding.

Uit de statistische verwerking van deze gegevens is duidelijk gebleken dat er een negatieve correlatie (p<0,05) bestaat tussen niet-gecarboxyleerd (inactief) MPG en de vitamine K2-inname [zie grafiek 1]. Dit betekent dat een hogere inname van vitamine K2 leidt tot een afname van inactief MGP en bijgevolg onmisbaar is in de preventie van vasculaire calcificaties. Hiervoor is echter wel een voldoende hoge inname van vitamine K2 nodig. Bronnen bevelen aan om minimum 45 µg vitamine K2 op te nemen om gezondheidsvoordelen te ervaren in het kader van de preventie van aderverkalkingen en cardiovasculaire sterfte.

Deze minimumwaarde van 45 µg vitamine K2 werd slechts door 5% van de onderzoekspersonen gehaald met 69,9 µg vitamine K2 als hoogste inname. De overige 95% van de onderzoekspersonen haalden de minimuminname niet. De gemiddelde vitamine K2-inname bedraagt dan ook slechts 15,5 µg. De lage waarde kan verklaard worden door een geringe inname van voedingsmiddelen enerzijds en/of een lage inname van vitamine K-bevattende voedingsmiddelen anderzijds. Daarnaast dienen hemodialysepatiënten vaak rekening te houden met verschillende beperkingen in het dieet, wat de inname van
vitamine K2-bevattende voedingsmiddelen bemoeilijkt. De hogere innames van vitamine K2 vloeien voort uit de consumptie van dierlijke voedingsmiddelen rijk aan vitamine K2 zoals ondermeer boter, kaas, yoghurt en melk. Voedingsmiddelen die zelfs in relatief kleine porties de vitamine K2-inname verhogen.

Om naast de voeding een constante bron van vitamine K2 te verzekeren werd het vitamine K-supplement MK-7 toegediend. Net zoals vitamine K2 uit de voeding draagt ook het gebruik van het MK-7 supplement bij tot een daling van de concentraties aan inactief MGP. Zo kon een significante positieve
correlatie (p<0,001) waargenomen worden tussen de inname van het supplement en de concentratie aan inactief MGP [zie grafiek 2]. Bovendien kon ook een significante daling (p<0,001) aangetoond worden tussen de concentratie aan inactief MGP voor de inname van het MK-7 supplement en na inname ervan [zie grafiek 3].

CONCLUSIE

Een gevarieerde en evenwichtig samengestelde voeding waarbij zowel plantaardige als dierlijke voedingsmiddelen aanwezig zijn draagt bij tot de inname van vitamine K1 en vitamine K2. In de preventie van vasculaire calcificaties blijkt echter de rol van vitamine K2 heel groot. Zo draagt de inname van vitamine K2 via de voeding en onder de vorm van het MK-7 supplement bij tot de afname van inactief MGP. Via deze weg is vitamine K2 betrokken bij de preventie van vasculaire calcificaties. Aangezien hart- en vaatziekten de hoofdoorzaak zijn van sterfte bij dialysepatiënten is het belang van vitamine K2 voor deze populatie aanzienlijk.