De vrijwilliger, een altruïst of egoïst?

Journalistiek Artikel

De vrijwilliger, een altruïst of egoïst?

Wie droomt er niet van een dag zonder zorgen, zonder verantwoordelijkheid, zonder deadline en zonder werk. Lekker in het zonnetje kunnen genieten, op de bank voor de tv hangen, de wereld afreizen...

Arnold, een 78 jarige gepensioneerde Engelse leerkracht in Londen, had de tijd, geld en de mogelijkheid om zijn verlanglijstje werkelijkheid te maken. Maar in plaats daarvan heeft Arnold besloten voltijds als vrijwilliger te gaan werken voor een non-profit in Londen. De non-profit waar ik stage heb gelopen en Arnold ontmoet. Een man met zoveel wijsheid en doel, ik had niets dan ontzag voor de man. Talloze keren heb ik me afgevraagd wat is het dat de man heeft gemotiveerd om zijn pensioenleven af te geven aan deze organisatie. Ik was zo geïntrigeerd van dit vraagstuk dat ik ervoor koos om dit fenomeen te gaan onderzoeken voor mijn bachelorproef.

Inleiding

Door toenemende bekortingen in het overheidsbudget en andere recente ontwikkelingen in Engeland zoals Brexit zal de vraag naar vrijwilligers in het land alsmaar toenemen. Hierdoor is een efficiënte vrijwilligers management cruciaal voor een organisatie, niet alleen omdat vrijwilligers onmisbare krachten zijn die belangrijke rollen vervullen, maar ook omdat ze enorme kosten voor een organisatie besparen. Ongeacht deze belangrijkheid wordt er veel te weinig tijd, kosten en aandacht besteed aan deze doelgroep in organisaties, vaak vanwege nalatigheid of onwetendheid.

Vrijwilligers motivatie

Hoe kunnen organisaties best vrijwilligers aantrekken en behouden is de centrale vraag. De sleutel om deze vraag correct te beantwoorden is nagaan wat de motivatie is van de vrijwilliger. De motivatie achterhalen is zo belangrijk dat het niet alleen een potentiele vrijwilliger kan aantrekken maar het kan zelfs een niet-vrijwilliger naar een vrijwilliger converteren.

Hoe dat komt is best uit te leggen met een voorbeeld; Stel je voor een persoon is geïsoleerd geraakt door het overlijden van zijn vrouw, en geeft zich daarom op voor vrijwilligerswerk. De ontvangende organisatie weet niets over deze achtergrond, en vraagt er ook niet achter. De organisatie plaatst de nieuwe vrijwilliger enthousiast in een kleine magazijn om wat administratief werk te doen. Op deze werkplaats gaat de man nauwelijks menselijk contact maken. Gaat deze persoon tevreden zijn met zijn werk? Gaat hij lange termijn met deze organisatie meedraaien? Natuurlijk niet, hij zal vlug op zoek gaan naar een concurrerende organisatie die hem wel iets aanbiedt dat zijn noden gaat bevredigen. Nog een voorbeeld is de jonge moeder die vrijwillig werkt om een paar uur haar drukke gezin te ontvluchten. Haar gaat de organisatie best niet in een klasje met drukke peuters tewerk stellen, willen ze haar langdurig behouden.

En zo hebben mensen verschillende motivaties om vrijwilligerswerk te gaan doen. Mensen kunnen ook meerdere motivaties hebben, en motivaties kunnen ook met de tijd veranderen. Sociale psychologen beweren dat pure altruïsme niet bestaat. Mensen zullen altijd een onderliggende, vaak zelfs onbewuste motivatie hebben, zoals bijvoorbeeld het wegwerken van een ongemakkelijke gevoel in je onderbuik door het zien van ellende. De altruïstische daad wordt dan op deze manier een egoïstische verrichting.

Zes motivaties van Clary

Clary ordent alle mogelijke motivaties in de volgende zes categorieën:

Motivatie

Omschrijving

Pleziergerichte motieven

Door vrijwilligerswerk ervaren personen plezier en genot.

Carrièregerichte motieven

Vrijwilligerswerk biedt een kans om ervaringen, vaardigheden en contacten op te doen die later een carrière kunnen bevorderen.

Normatieve motieven

Vrijwilligerswerk is een manier waarop mensen normen en waarden die ze belangrijk achten uit kunnen dragen.

Sociale motieven

Vrijwilligerswerk kan sociale contacten aanmaken of versterken

Leermotieven

Vrijwilligerswerk biedt een kans nieuwe skills te leren en nieuwe ervaringen op te doen.

Beschermingsmotieven

Vrijwilligerswerk kan een manier zijn om negatieve omstandigheden, ervaringen of gevoelens te ontlopen of verminderen.

Motivatie Religie

De factor religie wordt niet rechtstreeks behandelt in de theorie van Clary, maar in de literatuur is door andere wetenschappers heel vaak nog een zevende motivatie vernoemd, namelijk, de factor religie. Bovendien vinden we in de literatuur vaak de stelling dat de normatieve waarden uit religieuze waarden stemmen, zelfs in deze onorthodoxe eeuw. Vanuit deze stelling kunnen we afleiden dat bij een persoon met religieuze overtuigingen de normatieve motivatie sterker zal doorwegen dan bij personen zonder religieuze overtuigingen. En omgekeerd ook. In deze studie gaan we deze stelling onderzoeken.

In het model hieronder zie je nog eens duidelijk een samenvatting van de motivaties en hoe het vrijwilligersgedrag beïnvloedt.

(Voor model zie bijlage)

Onderzoek

In het praktijdgedeelte van deze studie wordt een vragenlijst die opgesteld is door Clary en zijn collega’s toegevoegd aan een zelf ontworpen korte vragenlijst en samen per email doorverstuurd naar meer dan 500 vrijwilligers. Op deze manier wordt de demografische informatie achterhaald, de meest voorkomende motivatie factor opgespoord en de factor religie onderzocht.

Resultaten

De meerderheid van de respondenten hebben zich als Joods orthodox geïdentificeerd, wat te verwachten was omdat het een Joodse non-profit is. Omdat we willen zien of dat de normatieve motivatie veel hoger ligt bij de orthodoxe deelnemers dan bij de niet orthodoxe, gaan we subgroepen aanmaken bij de respondenten. De resultaten in het onderzoek zijn onverwacht, er is geen aanzienlijke verschil in de hoeveelheid normatieve motivatie onder de subgroepen orthodox en non-orthodox. In feite kunnen we zeggen dat voor alle zes motivatie groepen de resultaten in dezelfde lijn lopen, beginnend met normatieve motivaties als grootste waarde, en in dalende waarde volgen

Verder zijn het vooral de vrouwen die vrijwilligerswerk doen, en dan nog van de leeftijdsgroep 55+.

In onderstaande grafiek zie je nog eens de resultaten van de motivaties in dit onderzoek.

(voor grafiek zie bijlage)

Conclusie

Deze studie geeft ons veel inzicht in de demografie van vrijwilligers voor een Joodse non-profit organisatie in Noord Londen. Verder kunnen organisaties zich op de resultaten baseren om een strategie op te stellen voor een efficiënte vrijwilligers management, rekening houdend met de hoog scorende motivaties van de doelgroep. Lees nog veel meer praktische tips en over de doelgroep in de volledige bachelorproef.