Een kijkend kind ziet anders
Zien kinderen die naar televisie kijken de wereld beter? Die wereld is vandaag diverser dan ooit. Televisie kan kinderen in contact brengen met een verscheidenheid aan mensen en een ruime kijk op de wereld bieden. Wat kinderen zien op het scherm, beschouwen ze als de werkelijkheid. Maar wat zien ze?
Televisie is een venster op de wereld. Het toont kijkers, in het bijzonder kinderen, een blik op de wereld. De invloed van televisie op kinderen kan niet ontkend worden. Dat maakt hen ook kwetsbaar voor wat ze zien omdat dit gevolgen kan hebben voor hun ontwikkeling als mens in de maatschappij. Ontwikkeling in de vorm van tolerantie en verdraagzaamheid tegenover anderen. Daarnaast kan het rolmodellen bieden die ontbreken in het dagelijkse leven. Zo maken we in de Ketnetserie 4eVeR kennis met een transjongen. Kinderen die denken dat ze in het verkeerde lichaam geboren zijn, kunnen zich hier aan optrekken. Gevoelens van schaamte moeten het veld ruimen voor gevoelens van zelfzekerheid. Daar kan televisie een rol in spelen.
Levensles
Het medium televisie kan kinderen opvoeden, tenminste als dat gebeurt op de juiste manier. Vrouwen kunnen verliefd worden op vrouwen, anderen verplaatsen zich in een rolstoel en niet iedereen is blank. Televisie heeft de verantwoordelijkheid om iedereen te betrekken in het verhaal. Waarom? Er bestaat niet één manier van leven: iedereen is anders en uniek op zijn manier. Die levensles is voor kinderen van het grootste belang. Studies tonen aan dat diversiteit op televisie bij kinderen kan leiden tot tolerantie tegenover andere kinderen. Taboes moeten plaatsmaken voor verdraagzaamheid. Om die redenen was het doel van dit onderzoek om na te gaan of kinderen via de Vlaamse kindertelevisie in aanraking komen met personages in allerlei kleuren met verschillende seksualiteiten, geslachten en of mensen met een beperking aan bod kwamen. Hoeveel diversiteit representeren drie Vlaamse kinderomroepen?
Geen unanieme winnaar
Drie Vlaamse kinderzenders Ketnet, VTM KIDS en Studio 100 TV werden bestudeerd. Vier soorten diversiteit vormden de onderzoekselementen: gender, seksuele voorkeur, etniciteit en het hebben van een beperking. Op die manier zou duidelijk worden welke zender de meest diverse personages betrekt in het programma-aanbod. Een week lang werden programma’s bekeken tijdens de primetime voor kinderen: het moment waarop de meeste kinderen voor de buis zitten. Hoe divers bleek die primetime uiteindelijk te zijn? Geen enkele zender blonk boven de anderen uit, toch bleken de verschillen tussen de omroepen onderling groot.
Mensen met een beperking blijven vaak onzichtbaar
Ketnet toont het vaakst mensen met een kleurtje en ook mensen met een beperking worden niet vergeten. Het kleuterprogramma Tik Tak toonde een kindje dat verlamd is, alsook kinderen met het syndroom van Down. Toch blijft het aandeel mensen met een beperking laag. Verder zien we amper vrouwen op Ketnet: twee derde van de personages is een man. Meer vrouwen krijgen een rol op de zender VTM KIDS, die helaas geen aandacht schenkt aan seksuele diversiteit of aan personages met een beperking. Studio 100 TV scoort op alle vlakken behoorlijk goed, maar toont minder etnische diversiteit dan de andere twee zenders. Over het algemeen zien we een dominantie van heteroseksuele mannen. Gekleurde personages spelen op elke zender wel een rol, maar mensen met een beperking blijven vaak onzichtbaar.
Diversiteit omarmen
Vlaamse kindertelevisie heeft nog wat te leren. Niet iedereen is man of vrouw, tegenwoordig identificeren sommigen zich als X en wanneer zien we eens een lesbienne of transvrouw verschijnen in een kinderprogramma? Met uitzondering van Ketnet, wordt een beperking het vaakst voorgesteld door mensen in een rolstoel: er is nochtans ruimte voor creativiteit en innovatie. Op het vlak van etnische diversiteit zijn de omroepen wel mee met de huidige multiculturele maatschappij en tonen ze mensen met verschillende huidskleuren uit meerdere culturen met een eigen verhaal. Televisie moet diversiteit omarmen zodat ook kinderen hun hand durven uitsteken naar mensen die verschillen van hen. Verschil is goed, verschil is interessant en verschil is wat ons allemaal zo uniek maakt.
Tekst door Emma Devos
